Konu: Ünite 4 - Temel Hadis Kaynakları Üzerine Yapılan Çalışmalar Çözümlü Test VI

[Ders Hocası]

1. Buhârî ve Müslim tarafından sahih hadisleri bir eserde toplama faaliyeti ilk defa hangi asırda başlatılmıştı? A) Birinci asırda B) İkinci asırda C) Üçüncü asırda D) Dördüncü asırda E) Beşinci asırda Çözüm: Sadece sahih hadisleri bir eserde toplama faaliyeti ilk defa üçüncü asırda Buhârî ve Müslim tarafından başlatılmıştı. Buhârî eserinin ismindeki “elmuhtasar” ifadesiyle sahih hadislerin tamamını bir araya getirmediğini belirtmekteydi. Müslim de bu hususu eserinde açıkça ifade etmekteydi. Dolayısıyla Buhârî ve Müslim’in el-Câmiu’s-sahîh’leri sahih hadislerin tamamını ihtiva etmemekteydi. Doğru cevap C’dir. 2. Önceki dönemdeki bir müellifin şartlarına uyduğu halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle onun eksikliklerini tamamlayan kitaplara hangisi denmektedir? A) Müstahrec B) Zevâid C) Kütüb-i erbaa D) Müstedrek E) Sahîhayn Çözüm: Müstedrek, Arapça’da ek, ilave, tamamlama, düzeltme gibi anlamlara gelir. Müstedrek türü eserler, önceki dönemdeki bir müellifin şartlarına uyduğu halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle onun eksikliklerini tamamlayan kitaplardır. Müstedrekler esas aldıkları eserin sistemine göre telif edilirler. Dolayısıyla müstedrekler konu esaslı kitaplardır. Doğru cevap D’dir. 3. Müstedrek ale’s-Sahîhayn türün en tanınmış çalışması el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn isimli eseri hangi âlimdir? A) Hâkim en-Nîsâbûrî B) Buhârî C) Müslim D) Zehebî E) Dârekutnî Çözüm: Bu türün en tanınmış çalışması Hâkim enNîsâbûrî’nin (ö. 405/1014) el- Müstedrek ale’s-Sahîhayn isimli eseridir. Hâkim en-Nîsâbûrî bu eserinde Sahîhayn’da yer almamakla birlikte ikisinin ya da ikisinden birinin şartlarına uyan hadisleri toplamaya çalışmıştır. Eser Sahîhayn’in müşterek planına göre tertip edilmiş, “Kitâbü’l-îmân” ile başlayıp “Kitâbü’l-ehvâl” ile sona eren elli iki kitaptan oluşmuştur. Eserde sahâbe ve tâbiîn görüşleriyle birlikte 8803 rivâyet mevcuttur. Doğru cevap A’dir. 4. İbn Mâce’nin tespit edilen ilk şerhi hangi âlime aittir? A) Moğoltay b. Kılıç B) Ebû Dâvûd C) Ali b. Abdillah b. Halef el-Ensârî D) Abdülganî b. Abdilvâhid el-Makdisî E) İbn Hacer el-Askalânî Çözüm: İbn Mâce’nin tespit edilen ilk şerhi hicrî sekizinci asır âlimlerinden Moğoltay b. Kılıç’a aittir. İbn Mâce’nin en tanınmış şerhi ise Süyûtî’nin Misbâhu’z-zücâce alâ Sünen’i İbn Mâce isimli eseridir. Doğru cevap A’dır. 5. I. Arapçada ek, ilave, düzeltme gibi anlamlara gelir II. Müstedreklerin esas alınan eseri bütünüyle tamamladığı düşünülmektedir. III. Hadisle toplamak suretiyle eksikleri tamamlayan kitaplardır. IV. Müstedrekler konu esaslı kitaplardır. Yukarıdakilerden hangisi müstedrek türü eserler için doğru kabul edilmektedir? A) Yalnız IV B) I ve IV C) II ve III D) I, II ve III E) I, III ve IV Çözüm: Müstedrek, Arapça’da ek, ilave, tamamlama, düzeltme gibi anlamlara gelir. Müstedrek türü eserler, önceki dönemdeki bir müellifin şartlarına uyduğu halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle onun eksikliklerini tamamlayan kitaplardır. Müstedrekler esas aldıkları eserin sistemine göre telif edilirler. Dolayısıyla müstedrekler konu esaslı kitaplardır. Ancak eserleri esas alınan ilk dönem âlimleri genellikle hadisleri hangi şartlara göre topladıklarını ifade etmemişlerdir. Esas alınan eserin şartlarını tespit, müstedrek müellifi tarafından yapılmaktadır. Bu hususta Müstedrek müellifinin isabet etme ve yanılma ihtimali her zaman mevcuttur. Dolayısıyla müstedreklerin esas alınan eseri bütünüyle tamamladığı düşünülmemelidir. Doğru cevap E’dir. 6. Buhârî ve Müslim’in Câmi’lerindeki hadisler ya senedleri olmaksızın alfabetik şekilde veya sahâbî râvilerine göre müsned tertibinde bir araya getirdikleri eserlere ne ad verilmiştir? A) Müstahrec B) Zevâid C) Sahîhayn D) Kütüb-i erbaa E) Müstedrek Çözüm: Bu tür eserlerde Sahîhayn denilen Buhârî ve Müslim’in Câmi’lerindeki hadisler ya senedleri olmaksızın alfabetik şekilde veya sahâbî râvilerine göre müsned tertibinde bir araya getirilmiştir. Doğru cevap C’dir. 7. Aşağıdakilerden hangisi Kütüb-i sitte’yi ve diğer bazı kaynakları bir araya getiren çalışmalardan biri değildir? A) Cem’ul-fevâid B) Mesâbîhu’s-sünne C) El-Cem’ beyne’l-usûli’s-sitte D) El-Hıtta fî zikri’s- Sıhâhi’s-sitte E) Kenzü’l-ummâl Çözüm: Kütüb-i Sitte’yi ve Diğer Bazı Kaynakları Bir Araya Getiren Çalışmalar: Cem’ul-fevâid, Mesâbîhu’ssünne, El-Cem’ beyne’l-usûli’s-sitte, Kenzü’l-ummâl, Câmiu’l-usûl li ehâdîsi’r-Resûl, Cem’u’l-cevâmi’ ve elCâmiu’s-sağîr’dir. Doğru cevap D’dir. 8. Heysemî nisbesiyle tanınan Ali b. Ebî Bekr hangi tarihlerde yaşamıştır? A) 762/1361 B) 804/1401 C) 807/1404 D) 282/896 E) 840/1436 Çözüm: Bu türün en tanınmış eseri Heysemî nisbesiyle tanınan Ali b. Ebî Bekr’in (ö. 807/1404) Mecma’u’zzevâid ve menba’u’l-fevâid adlı kitabıdır. Heysemî bu eserinde Ahmed b. Hanbel, Ebû Ya’lâ el-Mevsılî ve Bezzâr’ın Müsned’leri ile Taberânî’nin üç Mu’cem’inin Kütüb-i sitte’de bulunmayan hadislerini bir araya getirmiştir. Doğru cevap C’dir. 9. Sahih, zayıf, hatta mevzû olmakla beraber halk arasında meşhur olan haberlerin bir araya getirilerek derlendiği en önemli kaynaktır. Halk arasında hadis diye meşhur olan 1356 söz alfabetik olarak incelenmektedir. Eserde her rivâyet, baş taraftaki sıra rakamını takip eden “hadis” kelimesiyle başlamaktadır. Yukarıda bilgileri verilen halk arasındaki yaygın hadisleri toplayan eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Avnü’l-ma’bûd B) El-Makâsıdü’l-hasene C) El-Hıtta fî zikri’s- Sıhâhi’s-sitte D) Kenzü’l-ummâl E) Tenvîrü’l-hevâlik Çözüm: Tam adı el-Makâsıdü’l-hasene fî beyâni kesîrin mine’l-ehâdîsi’l-müştehire ale’l-elsine’dir. Sahih, zayıf, hatta mevzû olmakla beraber halk arasında meşhur olan haberlerin bir araya getirilerek derlendiği en önemli kaynaklardan biridir. Eserde halk arasında hadis diye meşhur olan 1356 söz alfabetik olarak incelenmektedir. Eserde her rivâyet, baş taraftaki sıra rakamını takip eden “hadis” kelimesiyle başlamaktadır. Rivâyetin baş tarafından kısa bir bölüm alınmakta, metnin peşinden kaynakları zikredilmekte ve haberin durumu ile ilgili açıklamalar yapılmaktadır. Doğru cevap B’dir. 10. Belli bir kitabı esas alan ilk şerh çalışması hicrî dördüncü asırda Hattâbî (ö. 388/998) tarafından hangi eser için yapılmıştı? A) Süyûtî’nin Tenvîrü’l-hevâlik’i B) İbn Hacer el-Askalânî’nin Fethu’l-Bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî’si, C) Ebû Bekir İbnü’l-Arabî’nin Ârizatü’l-ahvezî’si D) Mizzî’nin Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl’ si E) Buhârî’nin Sahih’i Çözüm: Belli bir kitabı esas alan ilk şerh çalışması hicrî dördüncü asırda Hattâbî (ö. 388/998) tarafından Buhârî’nin Sahih’i üzerine yapılmıştır. Kütüb-i sitte’nin otoritesinin pekiştiği hicrî altıncı asırdan itibaren yapılan şerhler önemli ölçüde bu eserler çerçevesinde olmuştur. Hatta söz konusu şerhlerin önemli bir kısmının bu dönemde yapıldığı görülmektedir. Nitekim bir araştırmada Buhârî’nin el-Câmiu’s-sahîh’iyle ilgili 197 şerh çalışması yapıldığı tespit edilmiştir. Doğru cevap E’dir.