[color=red][b][u]3.FASIL:[/u][/b] [/color] [b]Bu fasıl bir takım fâidelerin beyanı hakkındadır.[/b]
[b][color=green]Lazım fiilin Müteaddî olması;[/color][/b] [b]1-) Evveline hemze getirilmesi. [/b] ([size=23pt]اَخْرَجْتُهُ[/size]) [b]2-) Sonuna Harf-i Cer getirilmesi.[/b] ( [size=23pt]خَرَجْتُ بِهِ[/size]) [b]3-) Aynel fiilinin şeddelenmesi iledir. [/b]([size=23pt]خَرَّجْتُهُ[/size]) [b]4-) [/b] "[size=23pt]تَفَعَّلَ[/size]" [b]ve [/b] ([size=23pt]تَفَعْلَلَ[/size]) [b]bablarındaki[/b] ([size=23pt]ت[/size]) [b]’nin hazfi ile dir.[/b]
[b][color=green]Müteaddi fiilinin lazım olması ise;[/color][/b] [b]1-) Tağdiyet sebeplerinin hazfiyle.[/b] [b]2-)[/b] ([size=23pt]اِنْكَسَرَ[/size]) [b] babına naklederek.[/b] [b]3-) [/b] ([size=23pt]فََعْلَلَ)[/size] [b]babının evveline [/b]([size=23pt]ت[/size])[b]’nin ziyadesiyle.[/b]
[b][color=green]NOT:[/color] Lazım fiilden, Mef’ulü bih ve meçhul gelmez. Çünkü lazım fiil, Mef’ulü bihe muhtaç değildir. Müteaddî ise bunu hilâfınadır. Yani, Mef’ulü bihe muhtaçtır.[/b]
[b]Burada Musannıf hazretleri bir takım kaidelerden bahsediyor idi.[/b] [b][color=green]1. Kaide:[/color] Eğer [/b]([size=23pt]اِفْتَعَلَ[/size])[b]’nin fail fiilinde[/b] [b][color=green]“ıdbak harfleri”[/color]nden [/b] ([size=23pt]ص ض ط ظ[/size]) [b]biri olursa şu misallerde ki hükümler geçerlidir;[/b] •([size=23pt]اِطَّرَدَ[/size]) [b]aslında[/b] [size=23pt](اِطْتَرَدَ) [/size][b]idi.[/b] [size=23pt](اِطْتَرَدَ)[/size][b]’nin Aynel fiilinde ıdbak harflerinden [/b]([size=23pt]ط[/size])[b] bulunduğundan,[/b] [size=23pt](ت)[/size][b]’yi[/b] [size=23pt](ط)[/size][b]’ya çevirdik. İki harfide birbirine idğam ettik. İdğamdan bedel birde şedde verdik.[/b] • [size=23pt](اِصْطَبَرَ)[/size] [b]aslında [/b] [size=23pt](اِصْتَبَرَ)[/size] [b]idi.[/b] •[size=23pt](اِضْطََرَبَ)[/size] [b] aslında [/b] [size=23pt](اِضْتَرَبَ)[/size] [b]idi.[/b] • [size=23pt](اِطَّرَدَ)[/size] [b]aslında[/b] [size=23pt](اِطْتَرَدَ)[/size] [b]idi. Gibi…[/b]
[b][color=green]2.Kaide:[/color] Eğer [/b] [size=23pt](اِفْتَعَلَ)[/size][b]’nin fail fiilinde[/b] [size=23pt](ز ذ د)[/size] [b]harflerinden biri olursa,[/b][size=23pt] (ت)[/size] [b]harfi,[/b] [size=23pt](د)[/size] [b]harfine çevrilir. Misal;[/b]
• [size=23pt](اِدَّمَعَ)[/size] [b] aslında [/b][size=23pt](اِدْتَمَعَ)[/size] [b]idi.[/b] • [size=23pt](اِذَّكَرَ)[/size] [b]aslında[/b] [size=23pt](اِذْتَكَرَ)[/size][b] idi.[/b] • [size=23pt](اِذْدَجَرَ) [/size] [b]aslında[/b] [size=23pt](اِذْتَجَرَ) [/size][b]idi.[/b]
[b][color=green]3. Kaide:[/color] Eğer [/b] [size=23pt](اِفْتَعَلَ)[/size][b]’nin fail fiilinde [/b] [size=23pt](ث ى و)[/size] [b]harflerinden biri olursa, bu harfler [/b] [size=23pt](ت)[/size][b]’ye kalb olunur. Sonra da [/b]( [size=23pt]اِفْتَعَلَ[/size])’[b]nin[/b] [size=23pt] (ت)[/size][b]’sine idğam olunurlar. Misal;[/b]
• [size=23pt](اِتَّقَى)[/size], [b]aslında [/b][size=23pt](اِوْتَقََى)[/size] [b]idi.[/b] • ([size=23pt]اِتَّسَرَ)[/size], [b]aslında[/b] [size=23pt](اِيْتَسَرَ)[/size] [b]idi.[/b] • [size=23pt](اِتَّغَرَ)[/size], [b]aslında[/b] [size=23pt](اِثْتَغَرَ) [/size][b]idi.[/b]
[b]İsimlere ve fiillere ziyade kılınan harfler, 10 tanedir ve [/b] [b]([/b][size=23pt]اَلْيَوْمَ تَنْسَاهُ [/size][b])[/b] [b] harfleridir.[/b] [b]Bir kelime üç üzerine zâid olup, kendisinde [/b] [b]([/b][size=23pt]اَلْيَوْمَ تَنْسَاهُ [/size][b])[/b] [b]harflerinden biri varsa, bu harf zâiddir diye hükmolunur. Eğer o kelimeden, o harf çıkarıldığında bir mana ihtiva etmiyorsa, o zaman, o harf zaid değildir diye hükmolunur. Misal;[/b] ([size=23pt]وَسْوَسَ [/size]) [b]gibi.
[color=green]Rubaî [/color]bablarının tamamı Müteaddî içindir. Ancak [/b]([size=23pt]دَرْبَحَ [/size])[b] lazım içindir. [color=green]Humâsî[/color] bablarının hepsi lazım içindir. Ancak [/b]([size=23pt]اِفْتَعَلَ[/size] ) ([size=23pt]تَفَعَّلَ[/size] ) [b]ve[/b] ([size=23pt]تَفَاعَلَ [/size]) [b]babları müstesna. Bunlar müşterektir.[/b][b] [color=green]Südâsî [/color]bablarının hepsi lazım içindir. Ancak [/b]([size=23pt]اِسْتَفْعَلَ [/size]) [b] babı müstesnadır. Çünkü [/b]([size=23pt]اِسْتَفْعَلَ [/size]) [b]babı, lazım ile Müteaddî arasında müşterektir. Ve bir istisnâi durum daha olarak,[/b] ([size=23pt]اِفْعَنْلَى [/size]) [b] babından olan, [/b]([size=23pt]اِسْرَنْدَاهُ [/size][b])=(galip geldi) ve [/b]([size=23pt]اِغْرَنْدَاهُ [/size][b])=(kahretti) kelimeleri Müteaddî kelimelerdir.[/b]
[b] [color=red]Ef’ale’nin hemzesi yedi manaya gelir;[/color][/b] [b][color=red]1-) [/color] Tağdiyet. Lazım fiili müteaddi yapmak demektir. Misal; [/b] ([size=23pt] اَكْرَمْتُهُ[/size]). [b]Aslen, [/b] ([size=23pt] كَرُمَ[/size]) [b]lazım iken, [/b] ([size=23pt] اَكْرَمْتُهُ[/size]) [b]=(Ben ona ikram ettim) şeklinde Müteaddî olur. [/b] [b][color=red]2-)[/color] Sayrûret. Sonradan olmak, intikal etmek manasındadır. Misal; [/b] ([size=23pt] اَمْشَى الرَّجُلُ[/size]) [b]=(Adam yürür oldu) [color=red]3-)[/color] Vicdan. Misal; [/b] ([size=23pt] ابْخَلْتُهُ[/size]) [b]=(Ben onu cimri buldum) [color=red]4-)[/color] Haynûnet. Bir şeyin vakti gelmek manasındadır. Misal; [/b] ([size=24pt] اَحْصَدَ الزَّرْعُ[/size]) [b]=(Hasat vakti yakın oldu) [color=red]5-)[/color] İzalet. Gidermek, halletmek demektir. Misal; [/b] ([size=24pt] اَشْكَيْتُهُ[/size]) [b]=(Ben ondan şikayeti giderdim) [color=red]6-)[/color] Duhul. (Girmek) Misal; [/b] ([size=24pt] اَصْبَحَ الرَّجُلُ[/size]) [b]=(Adam sabaha dahil oldu) [color=red]7-)[/color] Kesret. Çokluk denektir. Misal; [/b] ([size=24pt] الْبَنَ الرَّجُلُ[/size])
[b][color=red]İstef’ale’nin Sin’i altı manaya gelir; ; [/color]
[color=red]1-)[/color] Talep. Misal: [/b] ([size=24pt] اَسْتَغْفِرُ اللهَ[/size]) [b][color=red]2-)[/color] Sual. Misal: [/b] ([size=24pt] اِستَخْبَرَ[/size]) [b][color=red]3-)[/color] Tahavvül. Dönmek manasındadır Misal: [/b] ( [size=24pt] اِستَخَلَّ الْخَمْرُ [/size]) [b]=(Şarap sirkeye döndü) [color=red]4-)[/color] İtikad. Misal: [/b] ([size=24pt] اِسْتَكْرَمْتُهُ[/size]) [b]=(Ben onun cömert olduğuna inandım) [color=red]5-)[/color] Vicdan. Misal: [/b] ([size=24pt] اِسْتَجَدْتُ شَيْأً[/size]) [b][color=red]6-)[/color] Teslim. Misal: [/b] ([size=24pt] اِسْتَرْجَعَ الْقَوْمُ عِنْدَ الْمُصِيبَةِ[/size])
[b][size=11pt][color=red][u]İĞLAL KAİDELERİ[/u][/color][/size] [/b] [b][color=red]1-)[/color][/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]veya [/b] “[size=23pt]ﻯ[/size]” [b] harekeli olup, mâgablileri meftuh olursa[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]ve[/b] “[size=23pt]ﻯ[/size]” [b]elife kalbolunurlar. Misal[/b] [size=24pt] َقََالَ[/size] [b]aslında[/b] [size=23pt] قََوَلَ [/size][b]idi.[/b] “[size=23pt]ﻭ[/size]” [b]harf-i illet müteharrik, mâgablinin harekesi meftuh olduğundan elife kalp ettik, [size=24pt]قَالَ[/size] oldu.[/b]
[b]Ayrıca, Nakıs Fiilden [/b]([size=24pt]غَزَا[/size]) [b]ve[/b] ([size=24pt]رَمَى[/size])[b] kelimeleri, tesniyelerde müfretler ile karışmaması için elife kalbolunmazlar. Cemi müennes, muhatab ve muhatabalarda ve nefsi mütekellimlerde[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]ve [/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]sakin oldukları için elife kalbolunmazlar. Ama bu son söylenenlere istisna olarak,[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]ve [/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]nin harekeleri makabline nakledilerek, sukunu gayri ile sakin olduklarında elife kalbolunurlar. Misal;[/b] ([size=24pt]اَبَاعَ[/size]) [b]aslında [/b] ([size=24pt]اَبْيَعَ[/size] [b])idi.[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]Harf-i İllet müeharrik ve makabli sahih sakin bir harf olduğundan “[size=23pt]ﻯ[/size]”nin harekesini makablinde ki sahih sakin olan [/b]([size=24pt]ب[/size] [b])ye naklettik.[/b] ([size=24pt]ﻯ[/size]) [b]harfi sukûnu gayr-i aslî ile sakin oldu ve elife kablolundu. [/b]
[b][color=green]Tesniye Müenneste:[/color] [/b] ([size=24pt]رَمَتَا[/size]) [b]aslında [/b]([size=24pt]رَمَيَتَا[/size]) [b]idi.[/b] ([size=24pt]ﻯ[/size]) [b]harf-i illet müteharrik makabli meftuh olduğundan elife kablolundu. İki sakin içtima etti. Birisi Elif-i Maklûbe diğeri ise [/b]([size=24pt]ت[/size]) [b]harfidir. ([color=green]Not:[/color] Burada ki [/b]([size=24pt]ت[/size]) [b]harfi sakin idi. Tesniye elifinden dolayı harekelenmiştir. Bu hareke arızîdir. Arızî de yok gibidir.) Elif-i Maklûbe hazfedildi.[/b]
[b][color=green]Ecvef’den Cemî Müenneste:[/color] [/b]([size=24pt]قُلْنَ)[/size] [b]aslında[/b] ([size=24pt]قَوَلْنَ[/size]) [b]idi.[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]harf-i illet müteharrik, mâkablinin harekesi meftuh olduğundan elife kalp ettik, iki sakin içtima etti. Elif-i Maklûbe hazfedildi ve[/b] ([size=24pt]قَلْنَ[/size]) [b]oldu. Giden [/b]“[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]harfine dalalet etmesi için[/b] “[size=24pt]ق[/size]”[b]ın harekesi zammeye tebdil edildi ve [/b]([size=24pt]قُلْنَ[/size]) [b]oldu. (Çünkü [/b]“[size=24pt]ﻭ[/size]”[b]dan zamme doğar)[/b]
[b][color=red]2-) [/color] “[size=23pt]ﻯ[/size]” ister sakin, ister meftuh olsun, mâgabli meksur olduğu zaman, hali üzerine terk edilir. Misal; [/b][size=24pt] خَشِيَ – خَشِيْتَ [/size][b]gibi. [/b]
[b][color=red]3-)[/color][/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]sakin olup, mâgabli mezmum olursa,[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]harfi,[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]harfine kalp olunur.[/b] [b]Misal;[/b] [size=24pt]يُوسِرُ [/size][b]aslında [/b] [size=24pt]يُيْسِرُ [/size][b]idi.[/b]
[b][color=red]4-)[/color][/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]sakin, mâgabli meksur olursa,[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]harfi,[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]harfine kalbolunur. Misal;[/b] [size=24pt] قِيلَ [/size][b]aslında,[/b] [size=24pt] قُوِلَ [/size] [b]idi.[/b]
“[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]ın kesresinden önce,[/b] “[size=23pt]ﻖ[/size]” [b] ın zammesi ağır geldiğinden,[/b] “[size=23pt]ﻖ[/size]”[b]ın zammesini hazfettik. [/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]harfi illet müteharrik,[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]”[b]ın harekesini[/b] “[size=24pt]ق[/size]” [b]harfine verdik ve kaide gereğince[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]”[b]ı,[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]”[b]ye kalbettik,[/b] [size=24pt]قِيلَ [/size] [b]oldu.[/b]
[b][color=red]5-)[/color] Harekeli[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b], kelimenin ahirinde bulunup, mâgablide meksur olduğu zaman[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]harfi,[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]ye kalp olunur. Misal;[/b] [size=24pt]غَبِيَ[/size] [b]aslında[/b] [size=24pt]غَبِوَ[/size] [b]idi.[/b]
[b][color=green]Nakıs fiilin cemi müzekkerinin meçhulünde:[/color] [/b]([size=24pt]غُزُو[/size])[b] aslında [/b]([size=23pt]غُزِيُو[/size]) [b]idi. Kesreden zammeye huruç lazım gelmesin için,[/b] “[size=24pt]ز[/size]” [b]nin kesresini hazfettik.[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]harf-i illet müteharrik makabli sakin olan[/b] “[size=24pt]ز[/size]” [b]olduğundan,[/b] [size=24pt]“ﻯ”[/size][b]nin harekesini [/b]“[size=24pt]ز[/size]”[b]ye verdik. İki sakin içtima etti.[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]harfini hazfettik [/b]([size=23pt]غُزُو[/size]) [b]oldu.[/b]
[b][color=red]6-)[/color][/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]ve [/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b] harekeli olup, mâgablileri sahih sakin bir harf olduğunda [/b]“[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]ve[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]nin harekeleri, sakin olan harfe nekledilir. Misal;[/b] ([size=24pt] يَقُولُ [/size]) [b]aslında,[/b] ([size=24pt]يَقْوُلُ[/size]) [b]idi.[/b]
[b][color=red]7-)[/color][/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]ve[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]kelimenin lamel fiilinde harekeli oldukları zaman, mâgablide harekeli bir harf olduğunda, mensup olmadığı müddetçe sakin kılınır. Misal;[/b] [size=24pt]يَرْمِى [/size] [b]aslında,[/b] [size=24pt] يَرْمِىُ [/size][b]idi.[/b]
[b][color=red]8--)[/color] Bir kelimede iki [/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]içtima edip, birincisi sakin. İkincisi harekeli olduğunda, birincisi ikincisine idğam olunur. Misal;[/b] [size=24pt]مَغْزُوٌ [/size][b]aslında,[/b] [size=24pt] مَغْزُووٌ [/size][b]idi.[/b]
[b][color=red]9-)[/color] Bir kelimede[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]ve[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]içtima edip, birincisi sakin ikincisi harekeli olduğunda,[/b] “[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]harfi,[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]” [b]ye kalbolunur. [/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]”[b]nin binası sahih olsun için, birincinin mâgabli kesrelenir.[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]”[b]de[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]”[b]ye idğam olunur. Misal;[/b] [size=24pt] مَرْمِيٌ [/size] [b]aslında,[/b] [size=24pt]مَرْمُويٌ [/size] [b]idi.[/b]
[b][color=green]Ecvef’den İsm-i fâil:[/color][/b] ([size=24pt]قََائِلٌ[/size]) [b]mazide[/b] ([size=23pt]قَالَ[/size]) [b]idi. Fâil fiili ile Aynel fiili arasına bir ism-i fâil elifi ziyade ettik. İki sakin içtima etti birisi İsmi fâil elifi diğeri Elif-i Maklûbe. Elif-i Maklûbe’yi hemzeye tebdîl ettik.[/b]
[b][color=green]Ecvef’den İsm-i Mef’ul:[/color] [/b]([size=24pt]مَكِيلٌ[/size]) [b]aslında[/b] ([size=23pt]مَكْيُولٌ[/size]) [b]idi.[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]”[b]nin harekesini sahih sakin olan[/b] “[size=23pt]ك[/size]”[b] e verdik. İki sakin içtima etti.[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]”[b]harfini hazfettik. Giden [/b]“[size=23pt]ﻯ[/size]” [b]harfine dalalet etmesi için,[/b] “[size=24pt]ك[/size]”[b]in zammesini kesreye tebdîl ettik. Ve 4.Kaideyi uygulayarak[/b] “[size=23pt]ﻭ[/size]”[b]harfini[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]”[b]harfine kalbettik.[/b]
[b][color=green]Ecvef’ten Emr-i Gâip:[/color] [/b]([size=23pt]لِيَقُلْ)[/size] [b]aslında[/b] ([size=24pt]لِيَقْوُلْ[/size]) [b]idi.[/b] [b]( 6.Kaide uygulandı)[/b] [b][color=green]Ecvef’ten Emr-i Hazır: [/color] [/b]([size=23pt]قُلْ[/size]) [b]aslında[/b] ([size=24pt]اُقْوُلْ[/size]) [b]idi. (Diğerlerine benzer şekilde iğlâli yapılır)[/b]
[b]Misal fiilin fâil fiilinde ki[/b] “[size=23pt]و[/size]” [b]harfi, 2.bab, 3.bap ve 6.bapların muzâri, emir ve nehiylerinin mâlumlarında bu [/b]“[size=23pt]و[/size]” [b]harfi düşer.[/b]
[b]Lefif-i Makrûn’un Aynel fiilinin hükmü sahih fiilin Aynel fiilinin hükmü gibidir. Lefif-i Makrûn’un lâmel fiilinin hükmü nâkıs’ın lâmel fiilinin hükmü gibidir.
Lefif-i Mefrûk’un fail fiilinin hükmü misal fiilinin ki gibidir. Lefif-i Makrûn’un lamel fiilinin hükmü nakıs fiilinin ki gibidir.[/b]
[b][color=green]Emri hazır:[/color][/b]
[size=24pt]قِهْ قِيَا قُو قِى قِيَا قِينَ[/size] [b]Şeklindedir.[/b] ([size=24pt]قِهْ[/size]) [b]aslında[/b] ([size=24pt]اِوْقِى[/size]) [b]idi. Misal fiilde ki gibi, fail fiilinde ki [/b] “[size=24pt]و[/size]” [b]harfi düştü. Nakıs’da ki gibi de lamel fiilinde ki[/b] “[size=24pt]ﻯ[/size]”[b]harfi hazfedildi. Geriye[/b] “[size=24pt]ق[/size]” [b]harfi meksur olarak bâkî kaldı. Müfret Müzekker muhatapta âhirine bir[/b] “[size=25pt]ه[/size]” [b]harfi getirildi [/b]([size=24pt]قِهْ[/size]) [b]oldu.[/b]
[b][size=11pt][color=red][u]İDĞAMLAR[/u][/color][/size][/b]
[b][color=green]İdğam-ı Vâcip:[/color] Muzaaf fiilin Aynel fiili sakin, lamel fiili harekeli olduğu zaman veya her ikisi de harekeli olduğu zaman idğam-ı vacip olur. [/b] ([size=24pt]مَدَّ[/size]) [b]aslında[/b] ([size=25pt]مَدَدَ[/size]) [b]idi.[/b] ([size=24pt]يَمُدُّ[/size]) [b]aslında[/b] ([size=25pt]يَمْدُدُ[/size]) [b]idi.[/b]
[b]Birinci[/b] “[size=24pt]د[/size]”[b]ın harekesi mim harfine nakil olundu. Birincisi sakin ikincisi harekeli olduğundan, birincisi ikincisine idğam olundu. İdğamdan bedel birde şedde verildi.[/b]
[b][color=green]İdğam-ı Mümteni’:[/color]Aynel fiili harekeli, lamel fili sakin olursa İdğam-ı Mümteni’ olur yani idğam yapılmaz. Misal;[/b] ([size=23pt]مَدَدْنَ[/size]) [b]gibi.[/b]
[b][color=green]İdğam-ı Câiz:[/color] Aynel fiili ve lamel fiili sakin olursa, ikincisi harekelenir ve birincisi ikincisine idğam olunur. Misal;[/b] ([size=24pt]لَمْ يَمُدَّ)[/size] [b]aslında[/b] ([size=23pt]لَمْ يَمْدُدْ[/size]) [b]idi. Birinci [/b]“[size=24pt]د[/size]”[b]ın harekesi mim harfine nakil olundu. İkinci[/b] “[size=23pt]د[/size]” [b]ise harekelendi ve birincisi ikincisine idğam olundu. Burada[/b] “[size=24pt]د[/size]” [b]üç şekilde harekelenebilir.[/b]
[b]1. Harekelerin en hafifi “Fetha” olduğundan fethalanabilir. 2. Aynel fiiline teb’an zammelenebilir.[/b] [b]3.[/b] ([size=24pt]اَلسَّاكِنُ اِذَا حُرِّكَ حُرِّكَ بِلْكَسْرِ[/size]) [b]=(Sakin harekeleneceği zaman, kesreyle harekelenir) kaidesince kesrelenebilir.[/b]
[size=11pt][b][color=red][u]MEHMÜZÜN HÜKÜMLERİ[/u][/color][/b][/size]
[b][color=red]1-)[/color] Eğer hemze sakin makabli harekeli olursa, hâli üzere terk etmekte caizdir, makablinin harekesi cinsine kalbetmekte câizdir.
[color=green]Eğer makabli meftuh ise;[/color] hemze elife kalbolunur.[/b] [b]Misal;[/b] ([size=24pt]يَاكُلُ[/size]) [b]aslında[/b] ([size=23pt]يَأكُلُ[/size]) [b]idi.[/b]
[b][color=green]Eğer makabli kesre ise;[/color] hemze “[size=23pt]ﻯ[/size]” harfine kalbolunur. Misal;[/b] ([size=24pt]اِيْذَنْ)[/size][b] aslında[/b] ([size=23pt]اِئْذَنْ[/size]) [b]idi.[/b]
[b][color=green]Eğer makabli mezmum ise;[/color] hemze [/b]“[size=24pt]ﻭ[/size]” [b]harfine kalbolunur. Misal;[/b] ([size=24pt]يُومِنُ[/size]) [b]aslında[/b] ([size=24pt]يُؤْمِنُ[/size]) [b]idi.[/b]
[b][color=red]2-)[/color] Hemze harekeli makabli de harekeli olursa hemze değişmez. Misal;[/b] ([size=23pt]قَرَأَ[/size]) [b]gibi.[/b]
[b][color=red]3-)[/color] Hemze harekeli, makabli sakin olsa hâli üzere terk etmek câiz olduğu gibi, harekesini makabline nakletmekte câizdir. Misal;[/b] ([size=23pt]سَلْ[/size]) – ([size=23pt]اِسْئَلْ[/size]) [b]gibi.[/b]
[color=red][size=25pt] (تَمَّت)[/size][/color]
|