Konu: Falaka - Ansiklopedik Bilgi

[D®agon]

Alm. Bastonade (f), Fr. Bastonnade (f), İng. Bastinado. Suçluları cezâlandırmak için kullanılan bir âlet. Cezâlandırılacak şahsın ayak tabanlarına vurmak için, ayaklarını uygun bir şekilde sıkıştırıp tutmakta kullanılan, kalınca bir sopa ile bunun iki ucuna bağlı ipten meydana gelir. Bâzı şeyleri sıkıştırıp yerinde tutmak için kullanılan çeşitli biçimdeki teknik âletlere de falaka denmektedir. Falaka, genel olarak âsâyişin temin edildiği karakollarda suçluları cezâlandırmak, onları korkutarak bir daha suç işletmemek için kullanılırdı. Osmanlı Devleti zamânında İstanbul’da kâdı, sadrâzamla berâber esnafı teftişe çıktığı gibi, bizzat kendisi de maiyetiyle çıkardı. Bu teftiş esnâsında bildirilen narhtan (fiyattan) fazla veya tartıda eksik satanlara hemen orada falaka cezâsı uygulanırdı. Bu sebeple kâdının yanında falakacı isminde adamları bulunurdu. Hemen yerinde herkesin gözü önünde verilen cezâ esnafın korkulu rüyâsı olur, bunun için hîleye pek cesâret edemezlerdi. İslâmın cezâ ile ilgili hükümlerinde, okuldaki öğretmen talebesini çalıştırmak için, eli ile üç kere döğebilir, fakat daha fazla vuramaz, sopa ile dövemez. Yüze de vurulmaz. İslâmiyet bunları yasaklamıştır. Eskiden mekteplerde falaka olduğu, geçmişi kötülemek için sonradan kasıtlı olarak ortaya çıkarılmıştır. Anadolu’da, araba, döven gibi atların çektiği şeylerin bağlandığı sert ağaçtan yapılan âlete de “falaka” denir. Tek at için bir parça, iki atın çektiği şeylerde üç parça olur. Atın hamıdına bağlı kayışın birer ucu bu falakanın uçlarına takılır. Falakanın diğer ucu da çekilecek şeye bağlanır. Bu, terâzi ve kefelerine benzer. [b]Anlam Ayrımı:[/b] Ayakları sıkıştırıp tutmak için kullanılan, ortasına halka şeklinde ip geçirilmiş kalınca bir sopa ile tabanlara vurmaya yarayan bir değnekten yapılmış dayak âleti, ceza olarak çıplak ayak tabanlarına vurmakta kullanılan, ayakları uygun bir durumda sıkıştırıp tutan, kalınca bir sopa ile bunun iki ucuna bağlı bir ipi olan cezalandırma aracı. Falaka ile uygulanan dayak cezası. İran kaynaklı bir cezalandırma biçimi olduğuna inanılmaktadır. Bazı kaldıraçlarda kullanılan ucu ipe bağlı ağaç parçası. Çift atlı yük arabalarında çeki kayışlarının bağlandığı ağaç (araba falakası: Çift atlı arabalarda, okun dibinde ve iki yanında bulunan, uçlarına koşum kayışları bağlanan ağaç bölüm.) (denizcilik) Herhangi bir dikmeyi, sereni veya mataforayı istenilen durumda bulundurmak ve sağa sola dönmesine mani olmak için yapılan donanım Falaka (Ömer Seyfettin): Ömer Seyfettin'in bir hikâyesi Falaka (Ahmet Rasim): Ahmet Rasim'in bir eseri