Konu: I Harfi - Ansiklopedik Bilgi

[D®agon]

Türk alfabesinin on birinci harfi ve bu harfin işâret ettiği ses. Vokal (sesli, ünlü)lerin üçüncüsüdür. Ağızda ön damak kavsi içinde teşekkül eder. Türkçeye mahsus bir sestir. Büyük harf olarak I, küçük harf olarak ise ı olarak yazılır. Cumhuriyet döneminde alfabe değiştirildiğinde hem I sesini temsil etmesi gereken bir harf gerekliydi hem de halkın kafasını karıştırmayacak bir çözüm bulunmalıydı, bu nedenle i sesini temsil etmesi için (diğer tüm dillerde büyük harfte I küçük harfte i olarak gösterilmesine rağmen) harfler İi ve Iı olarak tekrar yaratıldı. Bugün bu iki harf sadece Türkçe ve diğer Türk lehçelerinde kullanılır. El yazısında Büyük I ve Küçük l (L) harflerinin birbirine karışmaması için zaman zaman özellikle el yazısında "ı" harfinin Büyük biçimi için alt ve üst çizgili " I " şeklinde bir kullanım ve L harfi için ise " ℓ " biçimi tercih edilir. I fonetik bakımından, düz vokallerden kalınların darını gösterir.Türkçede normal olarak orta uzunlukta söylenen bu ses, eski ve yeni bütün Türk ağızlarında tesbit edilmiştir. Ancak hece taşıma özelliği az olduğu için kelime başında ya “i” ye dönüşür veya kendinden önce y gelir. Bu durum ilan, yılan, ilduz, yıldız vs.) Özbekçe Türkçesinde tamâmen “i”ye dönüşmüş; Çuvaşçada birbirine benzer iki “ı” sesi teşekkül etmiştir. Anadolu’da çoklukla olduğu gibi muhâfaza edilmesine rağmen yine de “i” olduğu ve “y” aldığı görülür. Bilhassa kelime içlerinde sık sık kullanılır.Kelime başında kullanılışı daha azdır. Türkçe’de “ı” sesini gösteren bu işâret yalnız Türk alfabesinde vardır. Öteki milletlerin kullandığı Lâtin alfabesinde yer almaz. Bilhassa Avrupa’da ı sesi kullanılmadığı için bu ses i ile temsil edilir.