Konu: Aşağıdakilerden hangisi küçük ünlü uyumuna uymaz?

[Bilgecan]

A) horoz B) ince C) masal D) delice [b]CEVAP: [/b]horoz Küçük ünlü uyumu ya da düzlük-yuvarlaklık kuralı, Türkçe sözcüklerin ayırt edilmesinde kullanılan ses uyumlarından biridir. Türkçe söz dağarcığındaki öztürkçe sözcüklere ait ortak bir özelliktir. Küçük ünlü uyumunun iki kuralı vardır bunlar; a, e, ı, i > a, e, ı, i: Türkçede bir sözcüğün herhangi bir hecesinde düz ünlü (a, e, ı, i) varsa bunu izleyen "ilk hecede" de düz ünlü bulunmalıdır: anlaşmak, yanaşmak, kayıkçı, ısırmak, ılıklaşmak, seslenmek, yelek, bilek, çilek vb. o, ö, u, ü > a, e, u, ü: Türkçede bir sözcüğün herhangi bir hecesinde yuvarlak ünlü (o, ö, u, ü) varsa bunu izleyen "ilk hecede" geniş düz (a, e) veya dar yuvarlak (u, ü) ünlü bulunmalıdır: boyunduruk, çocuk, odun, yorgunluk, yoklamak, vurmak, yumurta vb. Küçük sesli uyumunda dikkat edilmesi gereken husus -ilk heceden başlayarak- her bir hecedeki ünlünün kendinden "sadece" bir sonraki ünlü ile karşılaştırılması gerektiğidir. Yani her ünlü ikilisi kendi içinde değerlendirilmelidir: ÖRNEK: buralardayım Örnekte görüleceği üzere ilk ünlü (u) ve son ünlü (ı) küçük sesli uyumuna uymadığı halde "buralardayım" sözcüğü küçük sesli uyumuna uymaktadır.