GİRİŞ 1. Bulut bilişim ifadesindeki bulut ismi neden kullanılmaktadır? Cevap: Bilgi sistemlerinin gösteriminde kullanılan şemalarda internetin bulut sembolüyle gösterilmesi nedeniyle bu adın kullanıldığı belirtiliyor. Internet ulaşımının yaygınlaşması ve hızının artması ile yaygınlaşan bulut bilişimin görevi bilişim kaynaklarının bulut değer zincirinde yer alan tüketicilere, paydaşlara ya da sağlayıcılara paylaşımının sağlanmasıdır.
BULUT BİLİŞİM VE ÖZELLİKLERİ
2. Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü’nün (NIST) yaptığı bulut bilişim tanımı nedir? Cevap: Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü’nün (NIST) 2009 yılında yaptığı bulut bilişim tanımına göre bulut bilişim “en az yönetimsel çaba ve hizmet sağlayıcı etkileşim ile hızlı bir biçimde sağlanabilen ya da bırakılabilen ayarlanabilir bilişim kaynaklarından oluşan paylaşılabilir bir havuza, uygun koşullarda ve istenildiğinde zaman ve mekân kısıtı olmaksızın ağ erişim sağlayan bir model” olarak tanımlanır.
3. Dağıtımlı bilişim sistemleri (grid computing) nedir? Cevap: Dağıtımlı bilişim sistemleri (grid computing) farklı türdeki donanımların bir araya getirilerek tek bir sistem gibi davranmasını sağlayan yaklaşımdır.
4. Voas J. ve Zhang J. tarafından düzenlenen altı bilişim paradigması nedir? Cevap: Voas J. ve Zhang J. tarafından düzenlenen altı bilişim paradigması aşağıdaki şekilde maddelendirilmektedir: • Ana Bilgisayarlar • Kişisel Bilgisayarlar • Bilgisayar Ağları • İnternet • Grid Bilişim • Bulut Bilişim
5. Kurum, işletme ve bireylerin bilişim hizmeti olarak faydalandığı bulut bilişimin genel özellikleri nelerdir? Açıklayınız. Cevap: Son yıllarda kurum, işletme ve bireylerin bilişim hizmeti olarak faydalandığı bulut bilişimin genel özellikleri aşağıda sıralanmıştır: • İstenildiğinde ve kendi kendine hizmet: Tüketicilerin dilediği zaman ihtiyacı olan bilişim hizmetini herhangi bir bireye ihtiyaç olmadan otomatik olarak alabildiği bir hizmettir. • Geniş ağ erişimi: Farklı türdeki istemcilerin (PC, tablet, mobil telefon) hizmet almasına olanak sağlayacak ağ yapısına sahiptir. • Kaynak havuzu: Bulut hizmeti sağlayan tedarikçiler tüketicinin değişen bilişim ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik alt yapıyı oluştururlar. Bölgesel olarak farklı noktalarda bulunan merkezlerde depolama, işlemci, hafıza ve bant genişliği sağla- yan donanımlara kaynak havuzu denilmektedir. • Çabukluk ve esneklik: Bilişim sisteminin olası taleplere karşı esnek ve hızlı olması gerekmektedir. Bu sayede günümüzün yüksek tempodaki iş dünyasının ihtiyaçlarına çözüm sağlayabilmektedir. • Ölçülebilir hizmet: Bulut sistemlerinin tüketiciye sağladığı hizmetler ölçülebilir olmalıdır. Tüketicinin kullandığı kaynaklar kendisine raporlanarak şeffaf bilişim hizmeti sunulabilir.
BULUT BİLİŞİMİN BİLEŞENLERİ VE ALT YAPISI
6. Bulut bilişimi yapısal açıdan oluşturan bileşenler nelerdir? Açıklayınız. Cevap: Kullanıcılar, veri merkezleri ve dağıtık sunucular bulut bilişimin temel öğeleridir • Kullanıcılar: Bulut bilişim mimarisinde kullanıcılar, her gün kullandığımız bilgisayarları ifade etmektedir. Masaüstü bilgisayarlar, ince istemciler, dizüstü ve tablet bilgisayarlar, cep telefonları ve diğer internete bağlı cihazlar bulut üzerindeki bilgilerinizi yönetmek için kullandığımız aygıtlardır.
• Veri Merkezleri: İçinde çok sayıda sunucuyu barındıran, depoladığı verinin güvenliğini ve sürekliliğini sağlamak amacıyla güçlü ve yedekli elektrik, iklimlendirme ve iletişim alt yapısı bulunan tesislere verilen isimdir. Bir kurumun bilişim ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik kurulan özel veri merkezlerinin yanı sıra internet üzerinden farklı kuruluşlara hizmet veren veri merkezleri bulunmaktadır.
• Dağıtık Sunucular: Küresel ölçekte bulut hizmeti veren kuruluşların veri merkezlerinin bir bina ya da bölgede olması mümkün değildir. Bu kuruluşların farklı şehir, bölge ve hatta kıtada veri merkezlerinin olması hem ulaşım hem de erişim açısından önemli bir gerekliliktir.
7. Düşük düzey donanımları kullanmanın faydaları nelerdir? Cevap: Günümüzde özel bir kullanım gerekçesi olmadığı sürece daha düşük düzey donanımları kullanmanın faydaları aşağıdaki gibi sıralanabilir. • Düşük donanım maliyeti: İnce istemciler, tablet bilgisayarlar masaüstü bilgisayarlara göre daha az donanım içerirler. Daha az hammadde kullanılarak üretilen bu cihazların maliyeti de daha düşük olmaktadır. • Güvenlik: Sabit sürücü barındırmayan bu cihazların çalınması, bozulması ya da kaybolması durumunda verinin kaybolması ya da başkalarının eline geçmesi engellenmiş olur. • Daha az enerji tüketimi: İnce istemci, tablet ya da yeni nesil cihazların ısı üretimi oldukça azdır. Isı üretim miktarları da enerji tüketimi ile doğru orantılıdır. • Daha az gürültü: Sabit disk ve soğutucu fanların kullanılmaması bu cihazların daha sessiz çalışmalarını sağlamaktadır. • Bakım ve tamir kolaylığı: Cihazların hafifliği, yedek parçasının az olması bakım ve onarım kolaylığı sağlamaktadır.
8. Dağıtık bilişim sistemleri neyi amaçlamaktadır? Cevap: Dağıtık bilişim sistemlerinin temel amacı farklı sistemlerdeki işlemci güçlerini, ağ kapasitelerini ve depolama alanlarını tek bir büyük sistem olarak yönetilmesini sağlamaktır. Birbirine benzemeyen birçok sayıdaki bilgi sistemi bu yapılar sayesinde tek bir sanal işlem gücü oluşturur.
9. Dağıtık bilişim sistemlerinin temel üstünlükleri nedir? Cevap: Dağıtık bilişim sistemlerinin temel üstünlükleri aşağıda sıralanmıştır. • Çözülmesi zaman isteyen problemleri kısa sürede çözebilir. • Farklı bilgi sistemleri ile kolayca işbirliği yapabilir. • Mevcut donanımların verimli olarak kullanılmasını sağlar. • İhtiyaçlara göre ölçeklenebilir bir kapasite sunar.
10. Sanallaştırma nedir? Cevap: Bilişim terminolojisinde sanallaştırma, fiziksel donanım kaynaklarının yerine geçecek bir sanalının oluşturulması faaliyetidir.
11. Sanallaştırma teknolojilerinin bulut bilişim açısından faydaları nelerdir? Cevap: Sanallaştırma teknolojilerinin bulut bilişim açısından faydaları aşağıda sıralanmıştır: • Sistem kaynaklarının verimli kullanılması ile enerji tasarrufu sağlar ve doğayı korur. • Kurumsal kullanıcıların ihtiyacı kadar kaynak kullanımına olanak sağlar. • Sunucuların ilk kullanım için daha hızlı hazırlanmasını sağlar. • Sanallaştırılmış sistemler geleneksel sistemlere göre daha yüksek performans sağlar. • Geleneksel sistemlere göre yüksek kullanılabilirlik oranına sahiptir. • Yedekleme ve felaket kurtarmada fiziksel sistemlere göre daha avantajlıdır.
12. Başlıca bulut bilişim hizmetleri ve kısaltmaları nelerdir? Cevap: Başlıca bulut bilişim hizmetleri ve kısaltmaları aşağıda verilmektedir: • Altyapı hizmeti (IaaS - Infrastructure as a Service) • Platform hizmeti (PaaS-Platform as a Service) • Yazılım hizmeti (SaaS - Software as a Service) • Depolama hizmeti (STaaS - Storage as a Service) • Veritabanı hizmeti (DBaaS - Database as a Service) • Tümleştirme hizmeti (IaaS - Integration as a Service) • Güvenlik hizmeti (SECaaS- Security as a Service) • İş Süreci hizmeti (BPaaS - Business Process as a Service) • Test hizmeti (TaaS - Testing as a Service)
13. Bulut bilişim hizmet modellerinden "Altyapı hizmeti", "Platform hizmeti" ve "Yazılım Hizmeti" modellerini açıklayınız. Cevap: Altyapı Hizmeti (IaaS): Kullanıcının talep ettiği oranda işlem gücü, depolama alanı, bant genişliği, hafıza kaynaklarının hizmet olarak sunulmasıdır. Bir diğer deyişle bulut üzerinde sanal olarak çalışan ve kaynak miktarı kullanıcının talebine göre ayarlanmış bir sunucu, kullanıcının hizmetine sunulur.
Platform Hizmeti (PaaS): Bir önceki kısımda bahsettiğimiz ham bilgisayar ve depo- lama alanı sunan altyapı yönelimli IaaS bulut hizmetinden farklı olarak PaaS hizmeti kullanıcılara kolay programlama ortamı sunmak için soyutlanma düzeyi yüksek bir ortam sunar. Bu hizmet türünde kullanıcılar kendilerine sunulan programlama ortamını kullanarak yazılım gerçekleştirirler. Yazılım Hizmeti (SaaS): Bulut uygulama hizmeti ya da SaaS kısaltması ile anılan bulut yazılım hizmeti en yaygın kullanılan ve en hızlı büyüyen pazarlardan birisidir. Bu modelde uygulamalar kullanıcılara web aracılığı ile ulaştırılır. Bu sayede bulut kaynaklarını kullanan yazılım kullanıcıya bir web tarayıcı vasıtası ile ulaşır.
14. Yazılım hizmeti modelinin avantajları nelerdir? Cevap: Yazılım Hizmeti (SaaS) modelinin avantajlarını aşağıda gibi sıralamak mümkündür: • Kullanıcılar alışkın oldukları Web tarayıcı ara yüzünü kullanırlar. • Kullanıcılar ölçeklenebilir hizmetleri tükettikleri ölçüde öderler. • Kurumlarda daha az bilişim uzmanı ile daha etkin çalışma imkânı sunar. • Organizasyonların ihtiyacına uygun olarak uyarlanabilmektedirler. • Uygulama yazılımı üreten girişimler için büyük fırsatlar yaratırlar.
15. Yayılım türüne göre bulut hizmetleri nasıl sınıflandırılmaktadır? Açıklayınız. Cevap: Yayılım türüne göre bulut hizmetleri Özel (Private), Topluluk (Community), Kamu(Public) ve Melez(Hybrid) olarak sınıflandırılmaktadır: Kamu Bulutu: Kamu ya da dışsal bulut en yaygın kullanıma sahip bulut türüdür. Herkesin kullanımına açılmış bulut bilişim hizmetleridir. Bu hizmetler bir devlet kurumunun vatandaşlarına hizmetlerini ulaştırması için oluşturabileceği gibi Google, Microsoft ve Amazon gibi şirketlerin bireysel bilişim hizmetleri için oluşturdukları bulut yapılarıdır.
Özel Bulut: Bir organizasyonun özel kullanımı için oluşturulmuş bulut bilişim türüdür. İç bulut ismi de verilen özel bulutların kurulması, yönetilmesi ve yürütülmesi sahibi tarafından ya da dış hizmetin alındığı kuruluşlar tarafından gerçekleştirilir. Veri merkezi ve sunucular dış ortamdan bir güvenlik mekanizması tarafından korunur. Topluluk Bulutu: Bu yapı Grid Bilişim ve Gönüllü Bilişim paradigmalardan türemiş bir buluttur. Ortak noktaları olan bireylerin altyapılarını ortak bir amaç için bir araya getirirler. Bu sayede gerekli olan bilişim maliyetlerini paylaşarak daha verimli bir bilişim sistemi oluştururlar.
Melez Bulut: Kamu ve özel bulut karmasından oluşan bulut sistemidir. İki farklı özellikte bulutun kendi sınır ve özelliklerini koruyarak bağlanması ile oluşturulur. İşletme ya da organizasyonun kritik verileri ve uygulamaları güvenlik duvarının ardındaki özel bulutta, genel erişime sunulan veri ve uygulamalar dış bulutta konumlandırılır.
BULUT BİLİŞİMİN ÜSTÜNLÜK VE SINIRLILIKLARI
16. Bulut teknolojilerinin kullanıcılara, işletmelere ve kurumlara sağladığı faydalar nelerdir? Cevap: Düşük Maliyet: Bilişim hizmetlerini bulut bilişime aktarmak kurumların bilişim hizmetlerine yönelik yaptıkları yönetim ve bakım maliyetlerini düşürmektedir. Kurumun bilgi sistemlerinin kurulmasında harcanan tesis, donanım ve altyapı harcamaları en aza inecektir. Ölçeklenebilirlik: Kurumun bilişim ihtiyaçlarının değişken olması işlemci ya da depolama alanına olan ihtiyacın artmasına ya da azalmasına neden olabilir. Kurumun kendi bilişim donanımlarını barındırması durumunda ek bilişim kaynaklarını (işlemci, hafıza, depolama alanı, bant genişliği) satın alması gerekirken bulut bilişimde bu ihtiyacı bulut sistemi otomatik olarak arttırıp azaltabilecektir.
Devamlılık: Kurumların veri ve bilgi sistemlerinin koruması iş süreklilik planlarının önemli bir parçasıdır. Kurumlar doğal afet, güç kesintileri veya kriz durumları konusunda ne kadar tecrübeli olsalar da verilerin ve yazılımların bulut üzerinde bulunması güvenliğinin sağlanması ve kolayca geri getirebilmeye olanak verir. Birlikte Çalışma: Bulut bilişimin sağladığı birlikte çalışma olanakları geleneksel bilgi sistemlerine oranla kurum faaliyetlerinde iletişim ve paylaşımı kolay hale getirmektedir. Bulut bilişim coğrafi olarak farklı merkezlere yayılmış organizasyonların iş süreçlerinin verimliliğine önemli katkı sağlayabilmektedir. İş Uygulamalarında Esneklik: Bulut bilişim çalışanlara iş uygulamalarında esneklik sağlar. Çalışanlara ihtiyacı oldukları verilere evlerinden, tatilden ya da herhangi bir konumdan internete bağlanmak koşulu ile anında ulaşma imkânı sağlamaktadır.
Yenileme ve Güncelleme: Bulut hizmetlerinin satın alındığı sağlayıcılarla yapılan anlaşmalarda yazılım ve donanım güncelleme seçeneklerinin göz önüne alınması uzun dönem için oldukça önemlidir. Yeni yazılım ve donanımla çalışmak kuruluşlara yeni fırsatları da beraberinde getirecektir.
18. Bulut bilişimin kullanılabilmesinde bulunan sınırlılıklar nelerdir? Cevap: Bulut bilişimin kullanılabilmesinde bazı sınırlılıklar bulunmaktadır. Bu sınırlılıklar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır: Ağ bağlantısı bağımlılığı: İnternet bağlantısı bulut bilişim ile çalışacak kurumlar için hayati öneme sahiptir. İnternet ağlarındaki yavaşlama bile hizmetlerin yavaşlamasına neden olacak kurum veya işletmenin hizmet kalitesinin düşmesine neden olabilecektir.
Güvenlik: Bulut hizmeti sağlayıcılarının en yüksek güvenlik standartlarını sağlamalarına rağmen depolanan verinin ve önemli dosyaların kurum dışında olması her zaman riske açık bir durumdur. Hacker olarak isimlendirilen bilgisayar korsanları bulut sistemlerindeki güvenlik açıklarını kötüye kullanarak kurumların değerli bilgilerini ele geçirebilmekte, değiştirebilmekte ve silebilmektedir.
Çevre birimler: Yazıcı, tarayıcı ve benzeri çevre birimleri bulut yapısı ile uyum göstermeyebilir. Yerel bilgisayarlarda bu tür cihazların bulut uygulamaları ile kullanımını sağlamak üzere ek yazılımlara ihtiyaç olabilir. Maliyet: Küçük hacimli bilişim faaliyetlerinin bulut hizmetlerine transfer edilmesi maliyet açısından dezavantajlı olabilmektedir. Girişimcilerin iş hacimlerine göre doğru bulut hizmetini seçmelerini ya da bulut dışı çözümleri tercih etmelerini gerektirebilir.
Sağlayıcıya bağımlılık: Bulut hizmet sağlayıcılar müşterilerinin mevcut bilişim hizmetlerinin bulut ortamına kolayca aktarılacağı ya da dönüştürüleceği sözünü verseler de bazı durumlarda bu kolay olmamaktadır.
Yasal sorunlar: Bu konudaki en önemli tartışmalardan biri bulut ortamında depolanan verinin sahibinin kim olduğudur. Verinin sahibi yükleyen mi yoksa veriyi barındıran bulut bilişim sağlayıcı mı? Bu sorun hala bulut bilişim sağlayıcı ve hizmet alan arasında düzenlenen sözleşmelerde belirsizlik taşıyabilmektedir.
SON KULLANICILAR VE BULUT UYGULAMALARI
19. Yönetimli ve yönetimli olmayan depolama nedir? Cevap: Yönetimli depolama sanal geliştirme ortamları veya ve sanal makinelere bir disk gibi konumlandırılabilen depolama çözümleridir. Yönetimli depolamada kullanıcılar depolama alanını sistemlerinde bir disk olarak kullanabilirler.
Yönetimli olmayan depolama ise kullanıcıların web üzerinde ya da yardımcı yazılımlar ile ulaşabildikleri nispeten ucuz ve kullanımı oldukça kolay bulut depolama hizmetleridir.
20. Bulut depolama araçlarının bireysel kullanımı için uygulanması gereken adımlar nelerdir? Cevap: Bir bulut paylaşımının kullanımına yönelik adımlar aşağıda verilmektedir: • İlgili bulut hizmet sağlayıcının web sayfasına gidilir. • Bulut depolama için bir hesap oluşturulur. • Hesap oluşturma bir e-posta ile doğrulanıyorsa epostanıza gelen onaylama linkine tıklanır. • Kişisel bilgisayar için senkronizasyon aracı yüklenerek kurulur. • Mobil cihazlar için ilgili uygulama market den kurulur.
21. Çevrimiçi verimlilik yazılımları ya da ofis yazılımlarının kullanıcı bilgisayarında çalışan geleneksel ofis yazılımına göre faydaları nelerdir? Cevap: Çevrimiçi verimlilik yazılımları ya da ofis yazılımlarının kullanıcı bilgisayarında çalışan geleneksel ofis yazılımına göre faydaları aşağıda sıralanmıştır. • Genellikle kullanıcılar için daha düşük maliyetlidir. • Web tarayıcı üzerinde çalıştığı için platform bağımsızdır (tüm işletim sistemlerinde çalışır). • Yazılımların güncellenmesi ve düzeltilmesi merkezi olarak yapıldığından kullanıcı sürekli güncel sürüm kullanır. • Belge paylaşımı aynı bulut sistemi kullananlar için çok kolaydır. • Aynı belge üzerinde aynı anda birçok kullanıcı birlikte çalışma olanağına sahiptir. • Mobil cihazlarla kullanım için uygundur. • Yedekleme ve sürüm saklama özellikleri veri kaybını engeller.
|