Konu: Ünite 9 – Hukuk Kurumları Çözümlü Test II

[Uyanan Gençlik]

1. Aşağıdakilerden hangisi Allah ve insan hakkının bir arada bulunduğu haklardır? A) Ortak hak B) Hukukullah C) Hukuku’l-ibâd D) İnsan hakkı E) Allah hakkı Çözüm: Ortak hak, Allah ve insan hakkının bir arada bulunduğu haklardır. Bunların bazılarında kul, bazılarında Allah hakkı üstün olur. Sözgelimi insanın hayatını, aklını, sağlığını ve malını korumada iki hak vardır; fakat Allah hakkı, toplum yararının genel olması yüzünden daha baskındır. Kul hakkı üstün olan hakların başında ise kısas ve diyet gelir. Toplumu katli suçundan temizlemek Allah hakkı, maktulün velisinin kinini dindirmek ve onun gönlünü hoş etmek ise kulun hakkıdır. Bu hak daha üstün kabul edilmiştir. Doğru cevap A’dır. 2. Aşağıdakilerden hangisi Selçuklular döneminde orduda görev yapan ve askerler arasında ortaya çıkan davalara bakan kadılara verilen isimdir? A) Kadıleşker B) Emir-i Dâd C) Şuhûdu’l-hâl D) Udûlu’l-müslimîn E) Divan-ı Hümayûn Çözüm: Selçuklular döneminde orduda görev yapan ve askerler arasında ortaya çıkan davalara bakan kadılar da vardı. Bunlara Kadıasker veya Kadıleşker denirdi. Doğru cevap A’dır. 3. Aşağıdakilerden hangi dönemde adlî teşkilâtın başında doğrudan Sultan tarafından tayin edilen “kâdilkudat” bulunuyordu? A) Emeviler Devri B) Osmanlı Devri C) Selçuklukar Devri D) Hulefâ-yı Râşidîn Devri E) Hz. Peygamber Devri Çözüm: Selçuklular pek çok konuda olduğu gibi hukuk kurumları bakımından Abbasileri taklit etmişlerdi. Adlî teşkilâtın başında doğrudan Sultan tarafından tayin edilen “kâdilkudat” bulunuyordu. Doğru cevap C’dir. 4. Aşağıdakilerden hangisi Selçuklular döneminde orduda görev yapan ve askerler arasında ortaya çıkan davalara bakan kadılara verilen isimdir? A) Udûlu’l-müslimîn B) Emir-i Dâd C) Şuhûdu’l-hâl D) Kadıasker E) Divan-ı Hümayûn Çözüm: Selçuklular döneminde orduda görev yapan ve askerler arasında ortaya çıkan davalara bakan kadılar da vardı. Bunlara Kadıasker veya Kadıleşker denirdi. Doğru cevap D’dir. 5. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlıda Yüksek seviyedeki askeri okullara öğrenci hazırlamak maksadıyla 1875’de açılan orta seviyedeki okullardır? A) Mekteb-i Mülkiye-i Şâhâne B) Askerî Rüşdiyeler C) Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne D) Dâru’l-Muallimîn E) Mühendishane-i Berrî-i Hümâyun Çözüm: Askerî Rüşdiyeler: Yüksek seviyedeki askeri okullara öğrenci hazırlamak maksadıyla 1875’de açılan orta seviyedeki okullardır. Doğru cevap B’dir. 6. Osmanlılarda kadılık görevine getirilme işi ilk kez hangi dönemde gerçekleşmiştir? A) Fatih Sultan Mehmet B) Osman Gazi C) Orhan Gazi D) 1.Murat E) Yavuz Sultan Selim Çözüm: Osmanlılarda kadılık görevine getirilme işi ilk kez Osman Gazi tarafından kayınpederi Şeyh Edebali’nin damadı ve talebesi Dursun Fakih ile başlar. Doğru cevap B’dir. 7. Osmanlı döneminde açık duruşma biçiminde gerçekleşen mahkemelerde kadıların yanında, davanın kurallara uygun görüldüğünü tespit eden heyete ne ad verilir? A) Kazaskerlik B) Muhzır C) Meclis-i Vükelâ D) Şuhûdu’l-hâl E) Kadıasker Çözüm: Osmanlı hukuk sisteminde diğer önemli bir konu da mahkeme esnasında kadıların yanında bir jürinin bulunmasıdır. Mutlaka açık duruşma biçiminde gerçekleşen mahkemelerde kadıların yanında, davanın kurallara uygun görüldüğünü tespit eden Şuhûdu’l-hâl (Udulu’l-müslimîn) denilen bir bilirkişi heyeti vardır. Günümüzde bazı ülkelerde uygulanan bu sistem, Osmanlılar döneminde başarılı bir şekilde uygulanıyordu. Doğru cevap D’dir. 8. Osmanlı döneminde mahkemede, davacılarla davalıları mahkemeye çağıran ve duruşma sırasında hazır bulunmalarını sağlayan görevliye ne ad verilir? A) Muhzır B) Katib C) Nâib D) Şuhûdu’l-hâl E) Kadıasker Çözüm: Mahkemede, davacılarla davalıları mahkemeye çağıran ve duruşma sırasında hazır bulunmalarını sağlayan muhzır adındaki bir görevli vardı. Birden çok muhzırın bulunduğu yerde amire de muhzırbaşı deniliyordu. Doğru cevap A’dır. 9. Osmanlı döneminde mahkemelerde görülen davaların deftere, tarafların iddia ve savunmalarını, şahitlerin beyanını tam ve doğru bir şekilde kaydetmekle görevli kişilere ne ad verilirdi? A) Muhzır B) Katib C) Nâib D) Şuhûdu’l-hâl E) Kadıasker Çözüm: Mahkemelerde görülen davaların deftere, tarafların iddia ve savunmalarını, şahitlerin beyanını tam ve doğru bir şekilde kaydetmekle görevli kişilere de kâtib denirdi. Doğru cevap B’dir. 10. Osmanlı döneminde daha adil bir toplum düzeni kurmak gayesiyle ortaya çıkmış ve İslam medeniyetinde en üst yargı makamı kabul edilmiş mahkemelere ne ad verilir? A) Danıştay B) Mezâlim mahkemesi C) İstinaf mahkemesi D) Temyiz E) Mütercimler heyeti Çözüm: Daha adil bir toplum düzeni kurmak gayesiyle ortaya çıkmış ve İslam medeniyetinde en üst yargı makamı kabul edilmiş mezâlim mahkemesi, günümüz hukuk anlayışına göre istinaf mahkemesi, temyiz, danıştay gibi kurumlara karşılık gelmektedir. Mezâlim mahkemeleri, yargı fonksiyonu dışında kalan çeşitli alanlarda da faaliyet göstermiş ve idarî, dinî, malî vs. gibi görevlerin yerine getirilmesinde yardımcı olmuştur. Doğru cevap B’dir.