Konu: Ünite 4 - Temel Hadis Kaynakları Üzerine Yapılan Çalışmalar Çözümlü Test III

[Ders Hocası]

1. “Bir hadisin veya bir kitaptaki hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerlerini tespit ederek değişik açılardan tenkidini ve değerlendirmesini yapmak.” tanımı aşağıdakilerden hangisine aittir? A) Müstahrec B) Müstedrek C) Zevâid D) Şerh E) Tahric Çözüm: Tahric hadis ilminde iki farklı anlamda kullanılmıştır. Birincisi rivâyet dönemi olarak kabul edilen ilk dört asırda, “bir kimsenin bir hadisi, sözlü veya yazılı olarak ilk kaynaklarından alıp senediyle birlikte eserine alması” anlamına gelir. İkincisi ise sonraki dönemlerde, “bir hadisin veya bir kitaptaki hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerlerini tespit ederek değişik açılardan tenkidini ve değerlendirmesini yapmak” mânâsında kullanımıdır. Doğru cevap E’dir. 2. Buhârî ve Müslim’in Sahih’lerinin İslâm dünyasında şöhretinden ilk defa bahseden kimdir? A) Ebû Dâvûd B) Tirmizî C) İbn Mâce D) Nesâî E) Hâkim en-Nîsâbûrî Çözüm: Buhârî ve Müslim’in Sahih’lerinin İslâm dünyasında şöhretinden ilk defa bahseden Hâkim enNîsâbûrî’dir. Doğru cevap E’dir. 3. Müstedrek türündeki eserler ile ilgili hangisi doğrudur? A) Önceki dönemindeki müellifinin eksikliklerini tamamlar. B) Biçim esaslıdır. C) Eserleri esas alınan ilk dönem âlimleri genellikle hadisleri hangi şartlara göre topladıklarını ifade etmişlerdir. D) Müstedrek müellifinin isabet etme ve yanılma ihtimali yoktur. E) Esas alınan eseri bütünüyle tamamlar. Çözüm: Müstedrek türündeki eserler, önceki dönemindeki müellifinin eksikliklerini tamamlar. Konu esaslıdır. Eserleri esas alınan ilk dönem âlimleri genellikle hadisleri hangi şartlara göre topladıklarını ifade etmemişlerdir. Müstedrek müellifinin isabet etme ve yanılma ihtimali her zaman mevcuttur. Bu nedenle esas alınan eseri bütünüyle tamamladığı düşünülmemelidir. Doğru cevap A’dır. 4. Tespit edilebildiği kadarıyla Kütüb-i sitte ve diğer temel hadis kaynaklarını esas alarak hadis kitabı derleyen ilk âlim kimdir? A) Hatîb et-Tebrizî B) Ali el-Kârî C) Hüseyin b. Mes’ûd D) Süyûtî E) Ali el-Müttakî el-Hind Çözüm: Tespit edilebildiği kadarıyla Kütüb-i sitte ve diğer temel hadis kaynaklarını esas alarak hadis kitabı derleyen ilk âlim Hüseyin b. Mes’ûd’dur. Hatîb etTebrizî’nin “Mişkâtü’l Mesâbîh”i Mesâbîhu’s-sünne İslâm dünyasında büyük şöhret kazanmış ve üzerine kırktan fazla şerh yazılmıştır. “Mişkâtü’l-Mesâbîh” hakkındaki en önemli çalışma ise Ali el-Kârî’nin “Mirkâtü’l-mefâtîh” adlı eseridir. Ali el-Kârî mükerrer rivâyetleri çıkarmış, hadisleri senedleriyle birlikte kaydetmiştir. Süyûtî, “Cem’ul-cevâmi’” adlı bütün hadisleri topladığı eseri kaleme almıştır. Ali el-Müttakî elHindî ise Süyûtî’nin eserleri ile “Ziyâdetü’l-Câmi’” adlı zeylindeki rivâyetleri fıkıh konularına göre alfabetik olarak düzenlemiştir. Doğru cevap C’dir. 5. Tespit edilebildiği kadarıyla ilk zevâid kitapları hangisi tarafından telif edilmiştir? A) İbnü’l- Mülakkın B) Heysemî C) Bûsîrî D) İbn Hacer E) Mizzî Çözüm: Tespit edilebildiği kadarıyla ilk zevâid kitapları İbnü’l- Mülakkın tarafından telif edilmiştir. Heysemî, Ahmed b. Hanbel, Ebû Ya’lâ el-Mevsılî ve Bezzâr’ın Müsned’leri ile Taberânî’nin üç “Mu’cem”inin “Kütüb-i sitte”de bulunmayan hadislerini bir araya getirmiştir. Bûsîrî, İbn Mâce’nin “es-Sünen”inde bulunduğu halde “Kütüb-i hamse”de yer almayan hadisleri “Misbâhu’zzücâce fî zevâidi İbn Mâce” isimli eserinde bir araya getirmiştir. İbn Hacer, Ebû Dâvûd et-Tayâlisî, Müsedded, Humeydî, İbn Ebî Ömer, İshak b. Râhûye, Ahmed b. Meni’, İbn Ebî Şeybe, Abd b. Humeyd, Hâris b. Ebî Üsâme ve Ebû Ya’lâ el-Mevsılî’nin Müsned’lerinde bulunduğu halde “Kütüb-i sitte” ile Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde yer almayan 4702 hadisi bir araya getirmiştir. Mizzî’nin “Tuhfetü’l-eşrâf bi ma’rifeti’l-etrâf” isimli eseri “Kütüb-i sitte” ile Ebû Dâvûd’un “elMerâsîli”ni, Tirmizî’nin “Şemâilü’n-nebî” adlı eserini, Nesâî’nin “‘Amelü’l-yevm ve’l-leyle”sini ihtiva etmektedir. Doğru cevap A’dır. 6. Hangisinin tahric çalışmaları en tanınanıdır? A) Halef el-Vâsıtî B) Abdülganî en-Nablusî C) Muhammed Şerif Tokadî Buhârî D) Abdülğanî en-Nablusî E) Zeynüddin el-Irâkî Çözüm: Zeynüddin el-Irâkî’nin tahric çalışmaları en tanınanıdır. Diğerleri etrâf çalışmaları ile adını duyurmuştur. Doğru cevap E’dir. 7. Nevevî’nin âyet ve hadisleri esas alarak fert, aile ve toplum planında uyulması gereken prensipleri ortaya koymayı amaçladığı eseri hangisidir? A) Riyâzü’ s-sâlihîn B) et-Terğîb ve’t-terhîb C) Müsned’ D) Sahîh E) et-Terğîb ve’t-terhîb Çözüm: Riyâzü’ s-sâlihîn, Nevevî’nin âyet ve hadisleri esas alarak fert, aile ve toplum planında uyulması gereken prensipleri ortaya koymayı amaçladığı eseridir. Diğer şıklardaki et-Terğîb ve’t-terhîb ise Münzirî’ye, Müsned’ Ebû Ya’lâ’ya, Sahîh İbn Hibbân’a, et-Terğîb ve’t-terhîb ise Ebu’l-Kâsım el-Isbahânî’ ye aittir. Doğru cevap A’dır. 8. Buhârî’nin el-Câmiu’s-sahîh’inin ilk şerhi hangisidir? A) İbn Hacer el-Askalânî’nin “Fethu’l- Bârî bi şerhi Sahîhi’ l-Buhârî”si B) Bedrüddin Aynî’ nin “Umdetü’l-kârî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî”si C) Hattâbî’nin “A’lâmü’l-hadîs fî şerhi Sahîhi’lBuhârî”si D) Kastallânî’nin “rşâdü’ s-sârî li-şerhi Sahîhi’lBuhârî”si E) İbn Hacer Sahîh’in “Hedyü’s-sârî mukaddimetü Fethi’l-Bârî”si Çözüm: Hattâbî’nin “A’lâmü’l-hadîs fî şerhi Sahîhi’lBuhârî” isimli kitabı Buhârî’nin “el-Câmiu’s-sahîh”inin ilk şerhidir. Buhârî şerhleri arasında İbn Hacer elAskalânî’nin “Fethu’l- Bârî bi şerhi Sahîhi’ l-Buhârî”si, Bedrüddin Aynî’ nin “Umdetü’l-kârî fî şerhi Sahîhi’lBuhârî”si ve Kastallânî’nin “İrşâdü’ s-sârî li-şerhi Sahîhi’l-Buhârî”si en tanınmış olanlarıdır. İbn Hacer “Sahîh Hedyü’s-sârî mukaddimetü Fethi’l-Bâri”yi yazmıştır. Doğru cevap C’dir. 9. Hangisi Tirmizî’nin “el-Câmiu’s-sahih”i hakkında yapılan şerhler arasında yer alır? A) Ebû Bekir İbnü’l-Arabî’nin “Ârizatü’l-ahvezî”si B) Azimâbâdî’nin “Avnü’l-ma’bûd”u C) Sehârenfûrî’nin “Bezlü’l-mechûd fî halli Ebî Dâvûd”u D) Mâzerî’nin “el-Mu’lim bi fevâidi Müslim”i E) Kastallânî’nin “İrşâdü’ s-sârî”si Çözüm: Ebû Bekir İbnü’l-Arabî’nin “Ârizatü’l-ahvezî”si Tirmizî’nin “el-Câmiu’s-sahih”i hakkında yapılan şerhler arasında en tanınanıdır. Azimâbâdî’nin “Avnü’lma’bûd”u ve Sehârenfûrî’nin “Bezlü’l-mechûd fî halli Ebî Dâvûd”u Ebû Dâvûd’un “es-Sünen” i hakkındaki en önemli şerhlerdendir. Mâzerî’nin “el-Mu’lim bi fevâidi Müslim”i Müslim’in el-Câmiu’s-sahîh’iyle ilgili ilk şerhtir. Kastallânî’nin “İrşâdü’ s-sârî”sinde ise başlangıçta İbn Hacer’in “Hedyü’s-sârî” isimli mukaddimesi özetlenmektedir. Doğru cevap A’dır. 10. Aşağıdakilerden hangisi Hattabî’nin ilk hadis şerhi olarak kabul edilir? A) Avnü’l-ma’bûd B) Bezlü’l-mechûd fî halli Ebî Dâvûd C) Zehru’r-rubâ ale’l-Müctebâ D) Meâlimü’s-Sünen E) Tenvîrü’l-hevâlik Çözüm: Hattâbî’nin Ebû Dâvûd’un es-Sünen’i üzerine yaptığı Meâlimü’s-Sünen isimli kitabı ilk hadis şerhi olarak kabul edilir. Ebû Dâvûd’un es-Sünen’i hakkındaki en önemli şerhler son dönemde Hindistanlı iki âlim tarafından yapılmıştır. Bunlardan biri Azimâbâdî’nin Avnü’l-ma’bûd’u diğeri ise Sehârenfûrî’nin Bezlü’lmechûd fî halli Ebî Dâvûd adlı eseridir. Zehru’r-rubâ ale’l-Müctebâ isimli eser Nesâî’nin en tanınmış şerhidir. Tenvîrü’l-hevâlik ise Muvatta şerhleri arasında yaygın olarak kullanılanılır. Doğru cevap D’dir.