Konu: Temel Bilgi Teknolojileri - Önemli Kavramlar

[Ders Hocası]

Dünyanın en değerli markaları arasında ilk iki sırayı bilgi teknoloji firmaları Apple ve Google paylaşmaktadır (Chen, 2015). Ağır sanayi, petrol ya da gıda sektörü firmalarının önüne geçen bu firmalar, bizlere dünyada nasıl bir süreç yaşandığına dair ipuçları vermektedir. Bilgi teknolojisi firmalarının bu denli değerli olması “bilgi”nin günümüzde ne kadar önemli olduğunun bir kanıtı olarak düşü- nülebilir. Gücünü sanayiden alan sanayi toplumundan sonra temel üretim ve güç faktörü “bilgi” olmuş ve “bilgi toplumu” olabilmek büyük önem kazanmıştır. Türk toplumunun da bir bilgi toplumu hâline dönüşmesine yönelik yoğun çabalar bulunmaktadır. Bunlardan en somutu, T.C. Kalkınma Bakanlığı, Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı tarafından “Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı”nın oluş- turulmsıdır. Ülkemizin 2015-2018 döneminde takip edeceği Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı Yüksek Planlama Kurulu tarafından kabul edilerek 6 Mart 2015 tarihli Resmî Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanmıştır (Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı, 2014). Temel Bilgi Teknolojileri kitabının bu ilk ünitesinde Bilgi, Teknoloji ve Toplum kavramları üzerinde odaklanmak istiyoruz. Böylece, kitabımızın diğer ünitelerinde anlatılan teknik konuları daha iyi anlayabileceğinizi düşünüyoruz. Bu bağlamda ünitemizde öncelikle bilgi toplumunun temelini teşkil eden “bilgi” ve ilgili temel kavramlar üzerinde duracağız. Sonrasında bilgi işleme sürecini inceleyecek daha sonra da teknolojinin sosyal hayat üzerindeki etkilerini keşfedeceğiz. [b]ÖNEMLİ KAVRAMLAR[/b] Bilginin önemi yeni ortaya çıkmış değildir. Kendi yaşantımızı göz önüne getirdiğimizde aslında hayatımızın her aşamasında bilgiye ne kadar ihtiyaç duyduğumuzu fark edebiliriz. Öncelikle adımızı ve yaşadığımız yeri biliriz. Yürümek, konuşmak ve diğer günlük aktivilterimizi nasıl yapacağımızı biliriz. Aynı şekilde, bir yabancı dil, coğrafya, bilgisayar ya da fizik bilebiliriz. Yabancı dil bilgimiz o dili ana dili olarak kullanan bir kişi kadar olmayabilir fakat uzmanlık alanımız o dili öğretmek ya da o alanda araştırma yapmak ise o dili ana dili olarak konuşan kişiden daha fazla biliyor olabiliriz. O dilin ilmine sahip olduğumuzu söyleyebiliriz. Bir başka açıdan baktığımızda ise bazı şeyleri belki de bilgi teknolojilerini kullanarak ihtiyaç duyduğumuzda bilebiliriz. Örneğin Çin Seddi’nin uzunluğu, Pİ sayısının virgülden sonraki altı basamağı ya da bir yemeğin malzemelerini bilebiliriz. Bu bildiklerimizi nasıl ve ne amaçla kullanacağımızı bilmiyorsak ya da kullanmıyorsak bizim için bir malumattan öteye geç- miyor demektir. Malumat kelimesinin karşılığı olarak enformasyon kelimesi de kullanılmaktadır. Enformasyon kelimesi İngilizce “Information” kelimesinden Türkçeleştirilmiştir. Bilgi teknolojileri ise “Information Technologies”in karşılığı olarak kullanılmaktadır. Yukarıda da bahsedildiği gibi bilgi her zaman önemli olmuştur fakat günümüzde bilgiye ulaş- mak, bilgi edinmek ve bilgi üretimine katılmak güncel bilgi ve iletişim teknolojilerinin sağladığı imkânlarla daha da kolay hâle gelmiştir. Yeni teknolojiler yardımıyla daha geniş çerçevede enformasyon kaynaklarına ulaşabiliyor ve daha fazla veriyi bilgisayarları kullanarak yorumlayabiliyoruz. Yine bu teknolojilerin yardımıyla bilgi inanılmaz bir hızla üretiliyor ve yayılıyor. Çevrim içi ortamlarda gerçekleştirilen her eylem bir bilgi üretir. Bir siteyi ziyaret ettiğimizde, bir yorum yazdığımızda, Facebook’ta bir şey paylaştığımızda ya da beğendiğimizde de bilgi üretiriz. Cisco (2014) tarafından yayımlanan “Cisco Visual Networking Index” rapor verilerine göre, 2016 yılında yıllık küresel İnternet trafiği Zettabayt (1000 Exabayt) eşiğini geçecek ve 2018 yılına gelindiğinde küresel İnternet trafiği yıllık 1,6 Zettabayta ya da aylık 131,6 Exabayta ulaşacak. Cisco raporlarına göre, 2018 yılında İnternet’te bir ayda dolaşan vidyoyu izlemek isteyen bir kişinin beş milyon yıldan daha fazla zamana ihtiyacı olacak ve bir saniyede yaklaşık bir milyon dakikalık vidyo içeriği ağ üzerinden taşınacaktır. Küresel bilgisayar ağları içinde üretilen ve günümüzdeki geleksel veritabanları ve yazılımları ile düzenlenemeyecek ve işlenemeyecek büyüklükteki veri için Büyük Veri (Big Data) terimi kullanılmaktadır. (Batra, 2014). Büyük verinin ne kadar büyük olduğunu bu satırlar yazıldığı tarihte İnternet’te 60 saniyede neler olduğuna bakarak daha iyi anlayabiliriz. Bu bilgiye ulaşmak için özel olarak hazırlanmış olan “http://whathappensontheinternetin60seconds.com/” adresinden faydalanabiliriz. Bu siteye göre, Mayıs 2015 tarihinde, 60 saniye içinde 2.024.423 Google araması yapılmış; 2.870.786 Youtube videosu izlenmiş; 291.858.755 e-posta gönderilmiş ve çevrim içi alışveriş için 414.387$ harcanmıştır.