Konu: Osmanlı Mimarisinde Yabancı Etkiler Dönemi (1700-1890)

[Ders Hocası]

Lâle Devri denen devirle başlayan ve Osmanlı sanat ve zevkinin değiştiği ve birçok akımın ve üslûbun iç içe geçtiği bir dönem olarak ifade edilebilir. Bu dönem, artık klasik görüş ve nisbetlerin bırakılmaya başlandığı, zaman içinde yavaş yavaş büsbütün terk edildiği bir dönemdir. Avrupa sanat ve zevki olanca gücüyle her yeri istila etmiş ve Batı’da yetişmiş ekalliyet mimarları ön plana çıkmışlardır. Bu döneme bu etkilerin ışığı altında bakıldığı zaman birkaç safhaya ayrıldığı görülür. [b]a. Barok Dönemi (1700-1810)[/b] En önemli örneğini İstanbul’da [b]Nuruosmaniye Külliyesi[/b] ile veren bu akım, artık klasik Osmanlı mimarisinin prensiplerinin bırakılarak yeni bir biçime dönüştüğünün en güçlü ifadelerinden biridir. Binaların bedenleri ile kubbe arasındaki oranlar değiştirilmiş, sivri kemerler yuvarlatılmış, pencere ve kapı nisbetleri farklılaşmış, kubbe kasnağı, ağırlık kulelerinin formlarının başkalaşmış olduğu görülür. Aynı zamanda yoğun ve karışık, hareketli barok ve rokoko süslemeleri ile her yer kaplanmaya başlamıştır. Bu dönemde yine de önemli yapılar yapılmıştır. III. Mustafa tarafından yaptırılan Yeni Fâtih Cami (1771), Lâleli Külliyesi (1763), Ayazma Camisi, Topkapı Sarayı’nda Mustafa Paşa Köşkü, Selimiye Kışlası, birçok köşk ve kasrı sayabiliriz. Önemli mimarlardan Kayserili Mehmed Ağa, Mehmed Tahir Ağa gibi isimleri zikredebiliriz. [b]b. Türk Ampir (Art-Nouveau) Dönemi (1810-1890)[/b] Barok dönemin hareketli cephelerinin terkedilerek daha sade görünüşlü cephelerin ortaya çıktığı görülen bu dönemin yapıları ve süslemeleri aslında içinde barok unsurları da bulundurur. Daha çok Antik Çağ sanatından alınan biçim ve motiflere yer verilir. Aynı zamanda neo-klasik üslûp denilen bu dönemde İstanbul’da yapılan Nusretiye, III. Selim’in inşa ettirdiği Selimiye, Hırka-i Şerif, Dolmabahçe ve Ortaköy camileri, II. Mahmud Türbesi, Dolmabahçe ve Beylerbeyi sarayları gibi tamamen Batılı anlam ve zevkte saraylar ve kasırlar gibi yapıları görmekteyiz. Aynı zamanda bu dönemde oryantalist bir yaklaşımla farklı ve değişik akımların bir araya getirildiği ara dönemler de görülür. Bu dönemde Mehmed Emin Ağa, Abdülhalim Efendi, Balyan ailesi gibi mimarları sayabiliriz.