Konu: Abdestin Farzları

[D®agon]

Abdestin farzları, bir fiilin abdest sayılabilmesi için onda bulunması zorunlu olan ana unsurları ifade eder. İlgili ayette de zikredildiği üzere abdestin farzları dörttür: 1. Yüzü yıkamak. 2. Kolları dirseklerle birlikte yıkamak. 3. Başı meshetmek. 4. Ayakları topuklarla birlikte yıkamak. Abdestin bu dört farzında sünnî fıkıh mezhepleri görüş birliği etmişlerdir. Ancak Hanefîler’in dışındaki üç mezhep bu farzlara başkalarını da eklemişlerdir. Mesela Şâfiîler’e göre abdestin farzları altıdır. Dördü bu sayılanlar, diğer ikisi ise, niyet ve azaları ayetteki sıraya göre yıkamaktır (tertîb). Sünnî mezheplerin tamamı, ilgili ayetten hareketle ayakların yıkanmasının farz olduğuna hükmetmiştir. Caferî mezhebi ise, söz konusu ayetin ifade tarzını dikkate alıp yorumlayarak ayakların yıkanmasının değil meshedilmesinin farz olduğu görüşünü benimsemişlerdir. Abdestin dinen geçerli (sahih) olması, farzların yanında bazı şartların yerine getirilmesine bağlıdır. Zira Hz. Peygamber abdest alırken acele eden ve abdest azalarını tam olarak yıkamayan bazı kimseleri ikaz ederek şöyle buyurmuştur: “Ökçeleri cehennemde yanacakların vay haline! Abdesti tam alın” (Buhârî, “Vudû”, 27, 29; Müslim “Tahâret”, 28, 30; Ebû Dâvûd, “Tahâret”, 46). Hadisteki ifadeden sadece ökçelerin yıkanması kastedilmemiş, onlar örnek verilerek bütün abdest organlarının aynı titizlikle yıkanmasının gereğine işaret edilmiştir. Buna göre yüzün sınırı, iki kulak yumuşağı, alındaki saç bitim yeri ile çenenin sona erdiği yer arasındaki kısımdır. Suyun abdest azalarına ulaşması şarttır. Bu sebeple abdest alırken parmaktaki yüzüğün altına su alacak şekilde oynatılması, el, yüz ve ayakta bulunan ve suyun deriye temasını önleyen maddelerin imkân dâhilinde temizlenmesi gerekir. Temizlemede zorluk varsa bunların bulunması abdeste zarar vermez. Mesela, boyacı, marangoz gibi esnafın, sanatkârların el ve kollarında bulunan boyalar böyledir. Dirseklerin yıkanması da abdestin farzları kapsamındadır. Başın dörtte birinin el içinin ıslaklığıyla meshedilmesi Hanefîlere göre yeterlidir. Bir organı yıkamak sağlık açısından zararlı ise, meshedilir, mesh de zararlı ise terk edilir. Abdest organlarından biri veya bir kaçı bulunmayan kimse, mevcut organları yıkamakla yetinir.