Konu: İstibrâ ve İstincâ

[D®agon]

Tuvaletten sonra yapılacak maddi temizlik ve bunun akabinde yapılacak abdest gibi hükmi temizlik, ferdin sağlığı, beden ve elbise temizliği açısından önem arzeder. Aynı zamanda söz konusu temizlik yapılacak ibadet bakımından önemlidir. Bundan dolayı konuyla ilgili bir takım ölçü ve kurallar getirilmiştir. Bunların hedefi, abdest bozan insanı, bu durumda bulaşabilecek pislik ve mikroplardan korumak, temizlemek ve ibadetine engel bir durumun oluşmasını önlemektir. Bu hedefe ulaşmak için fıkıhta iki temizlik şekli üzerinde durulmuştur. Bunlardan biri istibrâ, diğeri ise istincâdır. [b]İstibrâ[/b] İstibrâ, tuvaletten sonra idrar yolunda kalabilecek damla ve sızıntıların tamamen kesilmesi için bir süre bekleme ve bundan sonra uzvun dışına çıkan idrar yaşlığını temizleme işlemidir. Namazın sıhhati için istibrânın önemi büyüktür. Çünkü -özür hali dışında-, vücuttan idrar sızıntısı olduğu sürece abdest geçerli olmaz. Bunun için son damlaların kesildiğinden emin olmadan abdeste başlanmamalıdır. Bu damlaların kesildiğinden emin olmak veya onların dışarı çıkmasını sağlamak için bazı yöntemler önerilmiştir. İdrarın vücuttan iyice çıkması için bir süre beklemek, biraz hareket etmek, yürümek ve öksürmek bunlar arasındadır. İdrardan hemen sonra abdest alınmasa bile sızıntıların elbiseyi kirletme durumu söz konusu olmakta bu da en azından maddi kirliliğe sebep olmaktadır. Önemi dolayısıyla Hz. Peygamber konuyla ilgili uyarıda bulunmuş, idrardan sakınılması gerektiğini emretmiş, kabir azabının çoğunun idrardan sakınmamaktan kaynaklanacağını haber vermiştir (Buharî, “Vudû”, 55; Müslim, “Tahâret”, 34). [b]İstincâ[/b] İstincâ, tuvaletten sonra dışkı ve idrar yollarında kalan dışkı, idrar, kan ve meni gibi pislikleri temizleme işlemidir. Günlük hayatın bir parçası olan bu temizlik, fertlerin sağlığı, insani ilişkileri ve ibadet hayatı bakımından önemlidir. Kural olarak istincâ su ile yapılır. Suyun bulunmadığı durumlarda temizliğe ve sağlığa en elverişli araçlarla yapılması gerekir. Fıkıh kitapları suyun alternatifi olarak daha çok taşı önermişlerdir. Ekonomik değeri olup israf olacağı için bez, kıymetli taş, pamuk gibi maddelerin, eğitim aracı olduğu için kâğıdın, sağlığa zararlı olduğu için kemik, tezek ve kirecin bu amaçla kullanılmayacağı ifade edilmiştir. Fıkıh bilginleri kendi dönemleri itibariyle ilim aracı olması sebebiyle istincâda kâğıdın kullanılmasını doğru bulmamış iseler de, günümüzde tuvalet kâğıdı olarak üretilen özel kâğıtların bu amaçla kullanılmasında dinen bir sakınca bulunmamaktadır. Tuvalet kâğıdı istincâ amacıyla kullanılabilirse de, İslâm’ın öngördüğü temizlik için yeterli olmayabilir. Bunun için kalabilecek kalıntıları da dikkate alarak su ve kâğıdı beraber kullanmanın daha doğru olacağı söylenebilir. İstincâ sol elle yapılır ve bu esnada suyun ve diğer temizlik malzemelerinin israfından imkân dâhilinde kaçınılır. Su ile temizlendikten sonra artık suların kurulanması temzilik ve sağlık açısından çok önemli olduğu için bu iş için bir bez veya tuvalet kâğıdı kullanılması uygundur.