Konu: Kureyşlilerin Ambargosu

[Ders Hocası]

Müşrikler, Hz. Peygamber’i engellemesi için Ebû Tâlib’le görüşmeler yaptılar. Israrlı talepler karşısında bunalan Ebû Tâlib Hz. Peygamber’e maruz kaldığı baskılardan söz edip kendisine yüklenemeyeceği bir yük yüklememesini istedi. Hz. Peygamber amcasının artık kendisine destek olmak istemediğini düşündü. Bunun üzerine, “Bu davadan vazgeçmem için güneşi sağ elime, ayı da sol elime verseler yine de vazgeçmeyeceğim. Allah bu dini üstün kılıncaya kadar çalışacağım ve bu uğurda öleceğim.” dedi. Hz. Peygamber üzülünce Ebû Tâlib onu yalnız bırakmayacağını söyleyerek teselli etti (İbn Hişâm, I, 278). Müşrikler, Hz. Peygamber’e yönelik baskılarıyla İslâm’ın Mekke’de taraftar bulmasına engel olamayınca Hâşimoğullarının Hz. Muhammed’i terk etmelerini sağlamak amacıyla onlarla sosyal, siyasî ve ekonomik ilişkilerini askıya alarak ambargo başlattılar. Bu karara göre Hâşimoğullarına kız verilmeyecek, onlardan kız alınmayacak; onlarla alışveriş yapılmayacak ve konuşulmayacaktı. Hâşimoğullarıyla birlikte hareket eden amca çocukları Muttaliboğulları da ambargoya dâhil edilmişti. Ancak Hz. Peygamber’e karşı müşriklerle birlikte hareket eden amcası Ebû Leheb ve çocukları ambargo dışı bırakılmıştı. Müşrikler, bu kararlarını bir sayfaya yazarak Kâbe’nin duvarına astılar. Ebû Tâlib, akrabalarının ambargodan daha az etkilenmesini sağlamak amacıyla onları kendisine ait bir alanda bir araya topladı. Böylece sahip oldukları imkânları paylaşarak oluşabilecek zararın etkilerini azaltabileceklerdi. Hâşimoğulları ile hısımlığı bulunan bazı kimseler gizliden gizliye onlara yiyecek ulaştırarak ambargo altındaki insanlara yardım ediyorlardı. Müslümanlara yardım edenlerin başında Hişâm b. ‘Amr geliyordu. Hişâm, gece develere zahire yükleyip Ebû Tâlib mahallesinin yakınına kadar getirerek insanların bulunduğu tarafa sürerdi. Hz. Hatice’nin yeğeni Hakîm b. Hizâm da ambargo altındakilere yardım götürenlerdendi. Bununla birlikte imkânlar yetersiz olduğu için zaman zaman ciddi sıkıntılar yaşanmıştı. Bir keresinde ambargo altındaki kadınlardan biri yolda gördüğü kurumuş deve derisini suda saatlerce kaynatarak çocuklarına yemek olarak yedirmişti. Yaklaşık üç yıl süren ambargo, artık bazı müşrikleri rahatsız etmeye başlamıştı. Özellikle anneleri Hâşimoğulları’ndan olan bazı kişiler bir araya gelerek ambargonun sonlandırılması için girişimde bulunmaya karar verdiler. Bir gün sonra Kâbe’nin yanında ayağa kalkıp ilk tepkiyi gösteren Züheyr b. Ebû Ümeyye Hz. Peygamber’in büyük halası Âtike bint Abdülmuttalib’in oğludur. Hâşimoğullarının akrabalarından Hişâm b. ‘Amr, Mut‘im b. ‘Adî, Ebü’l-Bahterî b. Hişâm ve Zem‘a b. Esved’in de ambargonun kaldırılmasında önemli katkısı oldu.