GİRİŞ
1. Ünlü filozof ve matematikçi Pisagor mûsikiyi nasıl tarif eder?
Cevap: Birbirine benzemeyen çeşitli seslerden meydana
gelen icra olarak tarif eder.
2. Filozof ve tıp bilgini İbn Sînâ’ya göre mûsiki nedir?
Cevap: Birbirleriyle uyumlu olup olmadığı yönünden
sesleri ve bu sesler arasındaki zaman sürelerini araştıran
matematiksel bir ilim”dir.
3. Filozof, ruh bilimci ve müzikolog Carl Stumpf musıkiyi
nasıl tarif etmiştir?
Cevap: Olağan konuşmanın insanların birbirlerine
uzaktan ünlemeleri için yeterli olmadığından insanın
sesini yükselterek daha anlaşılır olmaya zorlandığını ve bu
tür ünlemelerden de mûsikinin meydana geldiğini ifade
etmiştir.
4. “Ses” unsurunu kendisine temel almış sanat
hangisidir?
Cevap: Musiki’dir.
5. Seslerin belli bir uyum içerisinde sıralanmasından ne
ortaya çıkar?
Cevap: Mûsiki eserler ortaya çıkar.
6. Araplar’ın sesle yaptıkları nağmelere ne denir?
Cevap: Terennüm denir.
7. Araplar’ın, şiirle söyledikleri nağmelere ne denir?
Cevap: Gınâ denir.
8. Araplarda Hicaz’da profesyonel anlamda okuyucuların
(mugannîler) ortaya çıkmaya başladığı dönem hangisidir?
Cevap: Hz. Osman devridir.
9. Grekler’e ait nazarî mûsiki eserlerinin tercüme faaliyeti
başladığı dönem hangisidir?
Cevap: Abbâsîler dönemi.
10. İslâm dünyasındaki ilk nazarî mûsiki çalışmalarının
ürünleri ne zaman alınmaya başlamış ve yaygınlaşmıştır?
Cevap: VIII. yüzyıldan itibaren alınmaya başlanmış ve
mûsiki sistemindeki bu teorik yapı VIII-XIII. yüzyıllarda
gelişerek Endülüs’ten Çin’e ve Orta Afrika’dan
Kafkaslar’a kadar geniş bir alanda yaygınlaşmıştır.
11. Mûsiki teorisi üzerine çalışan ilk İslâm filozofu
kimdir?
Cevap: Ya‘kūb b. İshak Kindî’dir.
12. Fârâbî’nin mûsiki konusunda yazdığı üç eserinden en
genişi hangisidir?
Cevap: ElMûsîka’l-kebîr’dir.
13. Türkler’in en eski çalgısı nedir?
Cevap: Kopuz’dur.
14. Eski Türk hayatında dinî nitelik taşıyan başlıca ainler
nelerdir?
Cevap:
1. Avların bereketli olması için düzenlenen ve sığır
adı verilen sürgün av âyinleri.
2. Şeylan, şilan, şölen, çeşn yahut toy adı verilen
kurban âyinleri.
3. Ölen kişinin ruhunun dinlenmesini sağlamak
amacıyla düzenlenen ve yuğ denilen umumi
matem âyinleri.
15. Türkler’in mûsiki aletleriyle icra ettikleri
terennümlere ne ad verilirdi?
Cevap: Gök veya kök adı verilirdi.
16. Hz. Peygamber’in güzel sese verdiği önemi gösteren
hadislerden biri hangisidir?
Cevap: “Kur’an’ı güzel seslerinizle süsleyiniz. Cenâb-ı
Hak güzel sesiyle cehren (açık olarak) ve tegannî ile
(nağme yaparak) Kur’an okuyan bir peygambere kulak
verdiği gibi hiçbir şeye kulak vermemiştir”. (Burada
“kulak vermek”, büyük bir arzu ve istekle dinlemek,
işitmek mânasında, aynı zamanda mecazi anlamda
kullanılmıştır).
17. Zikir meclislerinde bazen beraberce bazen de tek kişi
olarak okunan eserlerde ortaya ne çıkmaktadır?
Cevap: Sesler, nağmeler yani mûsiki çıkmaktadır.
18. Mûsiki ile zikrin ilişkisi nedir?
Cevap: Mûsiki zikrin devamlılığını sağlayan bir araç
görevini üstlenir.
19. Cami mûsikisi nedir?
Cevap: Camide ibadet esnasında şekillenen mûsiki olup,
gerek ibadet sırasında gerekse ibadet öncesi ve sonrasında
ortaya çıkan çoğunlukla irticâle dayalı (önceden
bestelenmemiş, doğaçlama) ses mûsikisinden ibarettir.
20. Cami mûsikisinde ana unsur nedir?
Cevap: Ses’tir.
21. Cami mûsiki şekilleri (formları) nelerdir?
Cevap: 1- Ezan .2- Tesbih. 3- Temcîd. 4- Tekbir.
22. İcrası bakımından ezan kaça ayrılır?
Cevap: Dış ezan ve iç ezan olmak üzere ikiye ayrılır.
23. Ülkemizde hangi makamlarından ezan okumak âdeti
yerleşmiştir?
Cevap: Türk mûsikisinin “ağır başlı” olarak nitelendirilen
daha çok lirik karakterli makamlarından ezan okumak
âdeti yerleşmiştir.
24. XIX. Yüzyılda Osmanlı döneminde, sarayda
başmüezzinlik görevine yükselmiş meşhur
mûsikişinaslarından bazıları kimlerdir?
Cevap: Hamâmîzâde İsmail Dede Efendi, Rifat Bey,
Hâşim Bey ve Şâkir Ağa bunlardan bazılarıdır.
25. Tesbih nasıl okunur?
Cevap: Camilerde namazdan sonra müezzin mahfilinde
bir veya birkaç müezzin tarafından bölüm bölüm ve bazan
nöbetleşe, cemaatin dua etmesine zemin hazırlamak için
irticâlen değişik makamlardan ve usulsüz olarak okunur.
26. Temcîd nedir?
Cevap: Minârelerde ezandan ayrı olarak Allah’a yapılan
dua ve münâcâtlardır.
27. Tasavvuf mûsikisi tekke mûsikisi nedir?
Cevap: Açık (cehrî) zikir yapan tarikatların zikirleri
esnasında daha çok ritme dayalı, bazan bir veya birkaç
enstrümanın da katılımıyla ortaya çıkan mûsiki şeklinde
tarif edilebilir.
28. Kuûd zikri nedir?
Cevap: Diz çöküp oturarak ve başı sağa sola çevirmek
veya diz kapakları yerde olduğu halde doğrulup oturmak
suretiyle yapılan zikirdir.
29. Kıyâm zikri nedir?
Cevap: Ayakta beline kadar eğilip kalkmak, olduğu yerde
sağa sola dönmek ve sallanmak şeklinde yapılan zikirdir.
30. Devran zikri nedir?
Cevap: Ayakta kol kola veya el ele tutuşarak sağ ayağını
biraz ileri, sol ayağını da biraz geri atmak ve sağdan sola
doğru düzenli bir tempo ile devamlı ilerleyip dönmek
suretiyle yapılan zikirdir.
31. Mevlevî âyini neyi simgeler?
Cevap: Mevlevî âyini, kıyamet gününü; semâ, insanın
mi‘râcını (yükselişini), mânevî yolculuğunu simgeler.
32. Durak nedir?
Cevap: Mevlevîlik ve Bektaşîlik dışındaki tarikatların
hemen hepsinde, zikrin birinci bölümünü teşkil eden
“kelime-i tevhid”den sonra “ism-i celâl” zikrine
geçilmeden önce verilen arada bir veya iki zâkir tarafından
okunan eserlerdir.
33. Şuğul nedir?
Cevap: Türk bestekârları tarafından Türk mûsikisi makam
ve usulleriyle bestelenmiş Arapça güfteli ilâhilere verilen
isimdir.
34. Nefes nedir?
Cevap: Çoğunlukla Bektaşî tarikatına bağlı şairler
tarafından kaleme alınmış tasavvufî güftelerin, bu tarikat
çerçevesinde düzenlenen sazlı sözlü toplantılarda okunan
şeklidir.
35. İlâhi nedir?
Cevap: Dinî tasavvufî içerikli, çoğunlukla Allah ve
peygamber sevgisiyle, tanınmış din büyüklerinin üstün
vasıflarını dile getiren manzumelerin Türk mûsikisi
makam ve usulleri çerçevesinde bestelenmiş şeklidir.
36. Na‘t nedir?
Cevap: Hz. Peygamber’in isim ve sıfatlarının, örnek
ahlâkının, üstün özelliklerinin, mucizelerinin konu olarak
alınıp ondan şefaat dileklerinin dile getirildiği
manzumelerin, Türk mûsikisi makam ve kaideleri
çerçevesinde irticâlen veya bestesi ile okunmasıdır.
37. Na‘t’ı kim bestelemiştir?
Cevap: Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi’nin rast
makamında bestelemiştir.
38. Salâ nedir?
Cevap: Arapça’da “duâ” ve “namaz” anlamlarına gelen
salâ (salât) Hz. Peygamber’e Allah’tan rahmet ve selâm
temenni eden, onu metheden, onun şefâatını dileyen, aile
fertlerine ve yakınlarına dua ifadeleri içeren, belirli
bestesiyle veya serbest olarak okunan güftelerin genel
adıdır.
39. Tevşîh nedir?
Cevap: Mevlid ve mi‘râciyye gibi hacimli eserlerin
bahirleri arasında okunmak üzere bestelenmiş, güfteleri
her yönüyle Hz. Peygamber’i konu alan ilâhilerdir.
40. Mevlid nedir?
Cevap: Mevlid, İslâm edebiyatı ve sanatında Hz.
Peygamber’in doğum yıl dönümünde yapılan merasimlere
isim olmasının yanı sıra bu törenlerde okunmak üzere
yazılmış eserlerin de ortak adıdır.
41. Kasîde nedir?
Cevap: Allah, peygamber ve diğer din büyüklerinden,
İslâm dininin ibadet, ahlâk ve çeşitli yönleriyle tasavvufî
meselelerinden söz eden, bu arada bazı düşünce, fikir ve
nasihatları içeren dinî-tasavvufî şiirlerin bir kişi
tarafından, herhangi bir enstrümanın eşliği olmaksızın
okunmasıdır.
|
0 Yanıt
1902 Gösterim