Konu: İslam Sanatları Tarihi - Ünite 6: Minyatür Sanatı - Çözümlü Sorular

[Ders Hocası]

GİRİŞ 1. El yazması kitapların metinlerini bezemek ve açıklamak amacıyla yapılmış küçük boyutlu renkli resimlere ne denir? Cevap: Minyatür. 2. İslâm sanatında minyatüre hangi ad verilmiştir? Cevap: Tasvir. 3. İslâm sanatında minyatür yapan sanatçılara hangi adlar verilmiştir? Cevap: Musavvir veya nakkaş. 4. İslâm minyatürlerinin en erken tarihli örneklerinin zamanımıza ulaşabilenleri hangi yüzyıla aittir? Cevap: XII.- XIII. yüzyıllara aittir. 5. Selçuklu dönemi minyatürlerinin öncüleri olarak kabul edilen minyatürler hangileridir? Cevap: Maniheist Uygur minyatürleridir. 6. Türk-İslâm minyatür üslûbu ne zaman oluşmuştur? Cevap: XI ve XII. yüzyıllarda Selçuklu Türkleri’nin İran’dan Ön Asya, Mezopotamya, Suriye ve Anadolu’ya yayılmalarıyla. 7. Anadolu’da üretilmiş XII.-XIII. yüzyıllara tarihlenen ilk minyatürler, nerelerde yer alır? Cevap: Silvan, Diyarbakır, Mardin, Aksaray, Kayseri ve Konya gibi merkezlerde. 8. Günümüze ulaşan minyatürlerin en eski örnekleri hangi eserlerde görülür? Cevap: Artuklu Kitâbü’l-Haşâiş ve Kitâbü’t-Tiryâk adlı eserlerde. 9. İslâm minyatür sanatının en önemli örneklerinden birçoğu hangi döneme aittir? Cevap: Timurlu dönemine aittir. OSMANLI MİNYATÜR SANATI VE GELİŞİM EVRELERİ 10. Erken Osmanlı minyatür üslûbunu temsil eden eserler arasında hangileri yer alır? Cevap: Osmanlı Devleti’nin ikinci başkenti Edirne’de XV. yüzyılın ikinci yarısında hazırlanmış Dilsuznâme Külliyât-ı Kâtibi ve Ahmedî İskendernâmesi. 11. XV. yüzyıl Türkmen minyatür üslûbunun yanı sıra Batı- hıristiyan sanatının da etkilernin görüldüğü eserler hangileridir? Cevap: Kelile ve ile Emîr Hüsrev-i Dihlevî Hamse’sinin 1498 tarihli nüshası. 12. II. Bayezid döneminin (1484-1485 yılları) tarihi konulu ilk minyatür eseri hangisidir? Cevap: Şehnâme-i Melik Ümmî. 13. Minyatür sanatında Yavuz Sultan Selim dönemi tarzı nasıldır? Cevap: Yavuz Sultan Selim’in Tebriz’e ve Mısır’a yapmış olduğu seferlerden İstanbul’a getirilen farklı gelenekleri temsil eden nakkaşların birlikte çalışmaları sonucu, hem Timurlu Hüseyin Baykara dönemi Herat nakkaşhanesinin dekoratif üslûbunun hissedildiği hem de Osmanlı karakterini yansıtan bir resim tarzı doğmuştur. 14. Kanûnî dönemine özgün üslûbuyla katkıda bulunan ünlü nakkaş kimdir? Cevap: Matrakçı Nasuh’tur. 15. Matrakçı Nasuh’un eserlerinden bazıları nelerdir? Cevap: Târîh-i Sultan Bayezid, Mecmûa-i Menâzil, ve Süleymannâme. 16. Kanûnî Sultan Süleyman döneminde Osmanlı padişahlarının manzum tarihlerinin yazılması ile beraber tarihî konulu bu eserlerin resimlendirilmesi de hız kazanmıştır, bu tür eserlere ne ad verilir? Cevap: Şehnâme. 17. XVI. yüzyılın ikinci yarısında oluşan klasik tasvir üslûbunun kurucusu kimdir? Cevap: Nakkaş Osman’dır. 18. Nakkaş Osman’ın kişisel üslûbuyla resimlendirmiş olduğu ilk eser hangisidir? Cevap: Nüzhetü’lesrâri’l-ahbâr der Sefer-i Sigetvar. 19. Osmanlı minyatür sanatına yön veren en ünlü nakkaş olarak tanınan nakkaş kimdir? Cevap: Nakkaş Osman. 20. Sünnet düğünü şenliklerinin anlatıldığı surnâme türündeki resimli yazmalar, ilk kez ne zaman hazırlanmıştır? Cevap: III. Murad döneminde (1574-1595) hazırlanmıştır. 21. Osmanlı padişahlarının dizi halinde padişah portrelerinin yer aldığı adlı eserin adı nedir? Cevap: Şemâilnâme veya Kıyâfetü’l-insâniye fî Şemâilü’l-Osmâniye. 22. Doğu’ya yapılan seferlere kumanda eden serdarların fetihlerinin anlatıldığı “gazavatnâme” türündeki resimli el yazmaları hangileridir? Cevap: Nusretnâme , Kitâb-ı Gencine-i Fethi Gence, Şecâatnâme ve Târîh-i Feth-i Yemen’dir. 23. Osmanlı-Safevî savaşları esnasında Osmanlı topraklarına gönderilen Safevî nakkaşlarının taşıdıkları Safevî dönemi Kazvin üslûbunun etkilerini yansıtan eser hangisidir? Cevap: Mustafa Âli tarafından kaleme alınmış olan Nusretnâme’dir. 24. Nakkaş Hasan’ın yönetimindeki nakkaşlar ekibi ile Nakkaş Osman tarafından resimedilmiş olan , Hz. Muhammed’in (s.a.v) hayatını konu alan eser hangisidir? Cevap: 1388’de Erzurumlu Darîr’in Türkçe yazmış olduğu Siyer-i Nebî. 25. Nakkaş Hasan tarafından resimlendirilmiş eserlerden bazıları hangileridir? Cevap: Eğri Fetihnâmesi, Şehnâme-i Âl-i Osman ile Tâlikîzâde Şehnâmesi. 26. Osmanlı eyalet üslûbuyla resimlendirilmiş önemli eserlerden biri hangisidir? Cevap: Câmiü’s-siyer’dir. 27. Bağdat’ta hazırlanan tasavvuf ve peygamberler tarihi konulu el yazmalarının, Safevî minyatür okullarının etkilerini de taşıyan canlı renkli, abartılı ifadeli resim üslûbuna ne denir? Cevap: Osmanlı eyalet üslûbu. 28. Tek yaprak resim ve minyatürlerin belirli bir düzene göre içine yerleştirildiği, el yazması formatındaki murakka (albüm) yapımcılığı ne zaman önem kazanmıştır? Cevap: II. yüzyıl başında Sultan I. Ahmed döneminde (1603-1617). 29. Sultan I. Ahmed döneminin tarih konulu tek resimli eseri hangisidir? Cevap: Hoca Sâdeddin Efendi’nin yazmış olduğu, Osman Gazi’den Yavuz Sultan Selim’e kadar Osmanlı tarihini konu alan Tâcü’t-tevârih’in kopya nüshasıdır. 30. Nakşî adlı nakkaşın resimlediği eserler hazırlandığı dönem hangisidir? Cevap: Sultan II. Osman devrinde (1618-1622). 31. Nakşî’nin minyatülerini farklı kılan nedir? Cevap: Doğaya sadık kalan bir gerçekçiliği benimseyerek figürleri dörtte üç profilden ve arkadan portre karakterinde resmetmesi, kapı, pencere ve kemer açıklıklarıyla kompozisyonlarına derinlik katmaya çalışması, üç boyutlu beyaza boyanmış kale ve kent tasvirleri. 32. Silsilenâmeler nedir? Cevap: Osmanlı padişahlarının soyunu Hz. Âdem’den başlayarak tüm dinî ve tarihî kişilere bağlayan resimli çizelge şeklindeki metinlerdir. 33. Batılılaşma dönemi Osmanlı tasvir üslûbunun ilk örnekleri hangileridir? Cevap: Levnî tarafından yapılan Osman Gazi’den III. Ahmed’e kadar dizi padişah portrelerinin bulunduğu Kebir Musavver Silsilenâme’deki minyatürler. 34. 1720’li yıllarda Osmanlı minyatür üslûbuna Batı resminin etkileriyle yeni ifade biçimleri kazandıran Levnî’den sonra, yüzyılın ikinci yarısında eserler veren bir diğer sanatçı, tek figür kadın ve erkek resimlerinde yenilikçi adımlar atan nakkaş kimdir? Cevap: Abdullah Buhârî’dir.