Konu: Sıvıların ve gazların basıncı iletme özelliklerinin teknolojideki kullanım alanı

[Uyanan Gençlik]

SIVI VE GAZLARIN BASINCI İLETME ÖZELLİKLERİNİN TEKNOLOJİDE KULLANIM ALANLARI NELERDİR? [color=red][b]1 - SU CENDERESİ[/b][/color] Yüklü bir akümülatör, bir tulumba veya bir kompresör yardımıyla bir akışkanı sıkıştırarak basınç elde eden ve sıvıların basınç iletme özelliğinden yararlanılarak yapılan araçlara “su cenderesi “ denir. (hidrolik cendere de denir) Su cenderesi; kesit alanları farklı ve basınca dayanıklı iki borunun tabanlarının birleştirmesiyle oluşan bir bileşik kaptır. [b]Su Cenderesinin Kullanıldığı Yerler:[/b] Pamuk, ot , saman gibi maddeleri balya yapmak Kağıt sıkıştırmak Zeytin, pamuk gibi bitkilerin tohumlarından yağ çıkartmak Üzüm sıkmak Çelik vb metalleri bükmek Ağır yükleri kaldırmak Salça fabrikasında domates sıkmak Otomobil frenleri yapmak Meyve suyu fabrikalarında meyve sıkmak [color=red][b]2 - BAZI BİTKİ VE MEYVELERİN YAĞINI VE SUYUNU ÇIKARMADA KULANILAN SIKICI MAKİNELER[/b][/color] Meyve suyu  elde etmek için meyvelerin  sıkılması gerekiyor. Meyve suyu sıkma makineleri Aynı prensiple çalışmaktadır. [color=red][b]3 - YIKAMA YAĞLAMADA KULLANILAN MAKİNE[/b][/color] Yıkama yağlama yapan işyerlerinde arabaları kaldırılması için gerekli olan makine  sıvı ve gazların basıncı iletme özelliğinden yaralanılarak yapılmıştır. [color=red][b]4 - HİDROLİK FRENLER[/b][/color] İşin fiziksel hesaplamalarına girmeden çalışma mantığını kısaca anlatmaya çalışayım. Bir borunun dar olan ucundan sıvıya basınç uygularsanız ve bu sıvı borunun daha genişçe yapılmış diğer ucundan çıkarken başta uygulanmış olan kuvvetten çok daha fazla itme gücüne sahip olur. Temel olarak hidrolik sistemi bu şekilde çalışır. [color=red][b]5 - EMME BASMA TULUMBA[/b][/color] Sıvıları alçak yerlerden çekmeye ya da yüksek yerlere çıkarmağa yarayan alet. Tarla sulamalarda, şehirlerin su ihtiyacını gidermekte evlerde bahçelerde, benzin istasyonlarında işe yarayan faydalı aletlerdendir. Tulumbaların çeşitleri çoktur. Başlıcaları genel olarak iki şekilde yapılmıştır. [b]Emme tulumba:[/b] Bir emme tulumba aşağıdan yukarıya doğru açılan bir kapakçık ile kapanan bir deliği olan bir pistonun içerisinde hareket ettiği bir tulumba gövdesin den yapılmıştır. Tulumba gövdesi, bir emme borusu vasıtasıyla suyu yükseğe çıkaracak olan bir kuyu ile birleşmiştir. Tulumba gövdesinden bir kol aracılığı ile yukarı çekilen piston, emme borusundan suyu da yukarı çekmiş olur. Piston, tekrar aşağı doğru bastırıldığında, bu pistonu bir yerinde bulunan kapakçıktan, piston üst bölümüne geçer. Pistonun tekrar yukarı çekilmesi ile de tulumba gövdesinin yukarı bölümünde bulunan tulumba ağzından dışarıya akıtılmış olur. Devamlı piston hareketleri ile kuyularda bulunan sular, istenen yere çıkarılmış olur. [b]Basma tulumba : [/b] Bu tulumba. Bir su haznesi içinde bulunan ve alt tarafı aşağıdan yukarı doğru açılan bir kapakçık ile kapalı bir tulumba gövdesinden yapılmıştır. Tulumba gövdesiyle birleştiği yerde içerden dışarıya doğru açılan bir kapakçık bulunur. Deliksiz bir piston yukarı çıkarken altında boşluk meydana gelir ve açık hava basıncı suyu tulumba gövdesi içine iter. Piston durunca kapakçık ağırlığı yüzünden tekrar düşer. Piston basılınca, çıkış borusundan su dışarı çıkmış olur. Emme basma tulumbalar da, bu iki şeklin karması olarak yapılmıştır. Pistonun her inme ve çıkmasında devamlı, olarak su akması sağlanmış olur. [b]Gazların basıncı iletme özelliklerinin teknolojideki kullanım alanları[/b] Birazda gazların basıncı iletme özelliklerinden bahsedelim. Aslında gazlar sıvılara göre çok daha az kullanılmaktadır. Gazların basıncından daha çok parfüm, tüp gaz gibi sistemlerde kullanılır. Küçük hacimlere basınçla doldurulan gaz daha sonra küçük bir dokunuşumuzla dışarı çıkmaktadır. Basınçlı ortamdan dışarı çıkan gazı istediğimiz gibi kullanırız. Ayrıca gazların basıncı iletmesini şu şekilde deneyebilirsiniz. Üstü düz ve parlak bir masanın üstünü ıslak bir bezle silin. Daha sonra naylon bir poşeti üzerine serin. Sıkıca bastırın göreceksiniz ki naylon ve masa arasında kalan hava naylonun masada yapışmasını ve sıkıca durmasını sağlar. [color=red][b]LPG (tüpgaz):[/b][/color] Yangın söndürme ve oksijen tüplerinde gazlar sıvılaştırılmış olarak depolanır bu tüplerin vanaları açıldığında yüksek basınçtan kurtulan sıvı gaz hale gelerek dışarı çıkar. Pipetler ve elektrik süpürgeleri de örnek olarak gösterilebilir.