Alm. Tanne (f), Fr. Sapin (m), İng. Fir. Familyası: Çamgiller (Pinaceae).
Türkiye’de yetiştiği yerler: Karadeniz, Akdeniz, Marmara bölgelerinde deniz seviyesinden 300-1800 m yüksekliklerde.
20-70 m boylarında, yalnız uzun sürgünler taşıyan, kısa sürgünleri olmayan, yaprak dökmeyen bir orman ağacı. Göknar olarak da bilinir. gövdeleri düzgün, açık boz renktedir. Dallar yatay uzar, gövdenin alt dalları erken kurur. Yaprakları yassı, şeritsi, üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü iki paralel beyaz çizgilidir. Koparıldığı zaman, yaprak tabanında küçük dairemsi bir tabla görülür ve dal üzerinde dairemsi bir iz kalır. Kozalaklar, dal üzerinde dik olarak oturur. Olgunlukta, kozalak pulları dökülür. Yalnız eksen kalır. Tohumları üç köşeli ve kanatlıdır. Köknar, gölgede, derin ve zengin topraklarda iyi yetişir. Âzamî 300 yıl yaşar. Soğuğa dayanır.
[img width=401 height=400]http://uyanangenclik.com/resimler/bitki/koknar.jpg[/img]
Memleketimizde dört köknar türü vardır. Bunlar:
(A. bornmüllerianae)Uludağ Köknarı: Kuzeybatı Anadolu Dağlarında;
[img width=533 height=400]http://uyanangenclik.com/resimler/bitki/koknar_uludag.jpg[/img]
(A. nordmanniana)Doğu Karadeniz göknarı: KuzeydoğuAnadolu Dağlarında;
[img width=300 height=400]http://uyanangenclik.com/resimler/bitki/koknar_karadeniz.jpg[/img]
(A. cilicica) Toros Dağlarında;
[img]http://uyanangenclik.com/resimler/bitki/cilicica.jpg[/img]
(A. equi-trojani) Kaz Dağında yetişir.
[img]http://uyanangenclik.com/resimler/bitki/equi_trojani_.jpg[/img]
Diğer bazı köknar türleri ise şunlardır:
(A. alba):
Avrupa dağlarında, ormanlar halinde yetişir. Fransa’da gövdesinden terementin elde edilir.
(A. balsamea): Amerika’da çok yaygın olan bu türün gövdesinden yaralama ile elde edilen reçineli balsam, Kanada balsamı adını alır. Optik sanâyiinde kullanılır.
(A. concolor):
Kuzey Amerika’nın batı bölgesinin dağlarında yetişir. İstanbul’da da yetiştirilir. Makbul bir park ağacıdır.
Abies concolor (Gümüşi göknar):
[img width=300 height=400]http://uyanangenclik.com/resimler/bitki/koknar_gumusi.jpg[/img]
[img width=406 height=400]http://uyanangenclik.com/resimler/bitki/koknar_gumusi1.jpg[/img]
Kullanıldığı yerler:
Kerestesi yumuşak, beyaz, hafif ve reçinesizdir. Memleketimizde, odunundan kâğıt fabrikalarında selüloz elde edilir. İnşaatlarda kalıplık olarak kullanılır. Köknarın körpe dal ve yaprakları ve tâze meyvaları solunum organları hastalıklarında kullanılır. Eterik yağ banyoları, insanı rahatlığa kavuşturur, canlılık verir. İnce ufalanmış köknar kabukları ile yün, siyaha boyanır.
Üretimi
Üretim yöntemleri olarak tohum, çelik ve aşı kullanılmaktadır.
Tohumlar sonbahar sonlarında toplanır. Tazeliğini çabuk kaybettiği için hemen ekilmelidir. Tohumlarda embriyo dinlenmesi vardır. Tohumlar hemen ekilmeyecekse + 4 0C’de 1 – 3 ay katlamaya alınmalıdır. Tohumlar yastıklara veya soğuk seralara ekilir. İlk gelişim yavaş olduğu için ikinci yılın sonunda şaşırtma yapılmalıdır.
Çelikle üretim zordur. Çelikler kış aylarında alınırlarsa tutma oranı artabilir.
Özel çeşitler aşı ile üretilmelidir. Anaç olarak Abies alba kullanılır. Bu iş için anaçlar nisan ayında saksılara dikilir. Şubat ayına kadar burada tutulur. Şubat ayında yan aşı yapılır. 7 – 8 haftada kaynaşma olmaktadır.
Ekolojik İstekleri
Nemli ve verimli, az kumlu veya killi topraklarda iyi gelişir. Kireçli topraklardan hoşlanmazlar. Nispi nemi yüksek, yaz ayları yağışlı ve serin geçen yerlerde iyi gelişme gösterirler. Genellikle yarı gölge ortamlarda rahatlıkla yetişmektedir.
Peyzajda Kullanımı
Değerli bir bitkidir. Tek veya grup olarak kullanılır. Tek kullanım daha dikkat çekicidir.
Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Yaprak biti, kırmızı örümcek, yeşil kurt en çok görülen zararlılardır. Pas hastalığı da köknarlar da problem oluşturur.
|
0 Yanıt
5412 Gösterim