Konu: Hikâyeci tarih yazıcılığı ile öğretici tarih yazıcılığı arasındaki farklar

[Uyanan Gençlik]

Tarih yazıcılığı, tarihin kendisi kadar önemli bir alandır. Çünkü tarih, geçmiş ve geleceği merak eden insanın düşünce faaliyetlerinin önemli bir kısmını oluşturur. Toplumlar, geçmiş araştırılıp aydınlatılmaya çalışılırken tarih bilincine ulaşır. Tarih bilinci dünü, bugünü ve yarını kapsayan bir sürekliliktir. Bu nedenle şimdiki zamanı anlamak ve açıklamak için geçmişe bakmak, tarih yazıcılığının vazgeçilmezidir. Bu düşünceden hareketle [color=red][b]tarih yazıcılığını en sade şekilde geçmişin kaydedilmesi olarak ifade edebiliriz. [/b][/color] Tarih, yazının icadı ile başlamışsa da tarih yazıcılığında öncü kabul edilen eser Herodotos’un kitabıdır. Çünkü tarih düşüncesi ve yazımı Herodotos öncesinde mitolojik ve efsanevi bir tarza sahipken onunla birlikte insani gerçekler alanına yönelmiştir. [color=blue][b]Hikâyeci tarih yazıcılığı:[/b][/color] Hikâyeci tarih yazıcılığını başlatan Herodotos, tarih kelimesini, “İnsan topluluklarının başından geçenleri, kaydetmesi yoluyla ortaya çıkan bir bilgidir.” anlamında ilk kez kullanmıştır. Herodotos’un yazmış olduğu kitabın adı, tanık olunan ve haber alınan şeylerin anlatılması anlamına gelen “Istorias Apodesis”tir. Onun kullandığı hikâyeci (rivayetçi) tarih yazıcılığında olaylar aktarılırken yer ve zaman hususları dikkate alınmış ancak tarihî olaylar arasında sebep–sonuç ilişkisi kurulmamıştır. Duyduğu olayları, olduğu gibi aktaran Herodotos, tarihî bilgileri eleştiriye tabi tutmadan ortaya koymuştur. Roma’da, Orta Çağ Avrupası’nda ve İslam dünyasında da vekayinâme türü eserler bu görüşle kaleme alınmıştır. Günümüzde daha çok halk için yazılan tarih çalışmaları arasında bu tür kitaplar bulunmaktadır. Hikâyeci tarih yazıcılığı, eski dünyada benimsenip varlığını devam ettirmişse de Heredetos’un yaşadığı çağda, Thukydides (Tukidides) ile başka bir tarih yazıcılığı daha ortaya çıkmıştır. [color=blue][b]Öğretici (pragmatik) tarih yazıcılığı:[/b][/color] Öğretici (pragmatik) tarih yazıcılığı  olarak bilinen bu türde Thukydides  tarihî olayları değerlendirme ve yorumlama ile anlatıyı birleştirmiştir. Öğretici tarih yazıcılığında amaç, tarihî olayları öğrenerek faydalı bir sonuç çıkarmaktır. Yani toplumun yararı için geçmişten ders çıkarılması veya bireylerin eğitilmesi amaçlanmıştır. Eski Yunan’a dayanan bu tarih yazıcılığında özellikle bazı şahsiyetlerin yaşamına büyük önem verilmiştir.