Konu: Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri

[yunushan]

İbrahim hakkı Hz.Hicri 1115, Miladi 1703 yılında ERZURUM'a bağlı Hasankale ilçesi'n de doğmuştur. Babası molla Osman bir mürşid aramak maksadıyla TİLLO'ya gelmiş bur ada İsmail Fakirullah Hz'ni bularak hizmetine girmiştir. Babasının arkasından İbrahim Hakkı da amcası Ali ile birlikte Tillo'ya gelmiştir. Okuma çağındayken İsmail Fakirullah Hz' ne talebe olup o günün şartlarına göre çok ileri seviyede dini ve fenni ilimler tahsil etmiş tir.Bunun üzerine hem dini ilimilerde hem de fenni ilimlerde üstünlüğü ifade eden "Zülce nabeyn"yani"iki kanatlı "ünvanını elde etmiştir.Bu sırada hocası ve şeyhi olan İsmail Fakirullah Hz'nintarıkatı olan "Üveysiye"tarikatına intisap etmiştir. Büyük mütefekkir İbrahim Hakkı Hz.hadis ve fıkıhta tasavvuf ve edebiyatta psikoloji ve sosyalojie tıp ve astronomide ve pek çok ilim dalında büyük bir kudret ve yetenek göstermiştir.Doğunun yetiştirdiği bu büyük alim kısa zamanda dünya çapında ün salmıştır islam alemine ve in sanlığa bıraktığı değerli eserler onun şahsiyetinin ve ilminin faziletini gösterir. Mürşidi ve hocası İsmail Fakirullah HZ'ni vefatından sonra irşad ve öğretim görevlerini hocasının oğlu Abdulkadır-i Sani Hz. ile birlikte devr alarak hayatı boyunca sürdürmüştür. İbrahim Hakkı Hz.3 sefer hacc'a gitmiştir. İlk hacc farizasını 1738'de ikincisini 1763'te son haccın ıda 1767'de yapmıştır. İbrahim Hakkı Hz. 1758'de İstanbul'a gitmiş bu gidişinde saraya özel olarak davet edilmiştir. o zaman'ın sultanı I.Mahmut tarafından davet edilmesinin sebebi daha önce sultan ile İsmail Fakirullah Hz arasındaki haberleşme olmuştur. İbrahim Hakkı Hz. sarayda bulunduğu müddetçe zamanının çoğunu saray kütüphanesinde geçir miştir.Bir süre sonra yeniden Tillo'ya dönmüştür. Hicri 1194 Miladi 1780 'de 77 yaşında iken Cenab-ı Hakk'ın rahmetine kavuşmuştur. Kendi arzusu üzerine mürşidi İsmail Fakir ullah Hz.için daha önce yaptırdığı ve Kozmografik bir özelliğe sahip olan türbede mürşidinin ayaklarının ucuna defn edilmiştir. ESERLERİ İlk ana eseri DİVAN'dır.1755'te yazılmış 1847'de Mehmet sait tarafından İstanbul' da basılmıştır. Erzurumlu İbrahim Hakkı Divanı ismini taşır. 230 sayfadır. İlahiname, Âşkname, Hz.Muhammed'i öven bir şiir ve kendi halini niteliğini bildiren bir manzumesi vardır. İkinci ana eseri MARİFETNAMEAnsiklopedi türündedir. 1757'de yazılmıştır.1836 ve 1864 'te Mısır'da 1865 1889 ve 1914'te İstanbulda basılmıştır. Ortalama 600 büyük sayfadır. El yazmaları iki cilt olup halen Tilloda torunları tarafından muhafaza edilmektedir. Eser bir önsöz üç büyük bölüm ve bir son söz ihtiva eder. Her bölüm daha alt bölümlere ayrılmış tır. Önsöz tamamen dinidir. İkinci bölümde fenn-i,sani, anatomi, fizyoloji gibi bilimler yer alır. Üçüncü bölüm olan fenn-i, salis, dini, ilahi ve felsefi içeriklidir. Kırk sayfa tutan son bölüm Törebilimdir diyebiliriz. Marifetname Arapça ve Farsçaya'da çevrilmiştir. Üçüncü ana eseri İRFANİYE'dir. 1761'de yazılmıştır.495 sayfadır.Arapça ,Farsça ve Türkçe bölümleri vardır. Konusu"Kendibsini bilmeyen Rabbini bilemez" anlamındaki hadistir. Dördüncü ana eseri İNSANİYE'dir. 1763 'te yazılmıştır. 722 sayfadır. Kendisi bu eseri için "140 kitaptan üç lisan üzre cem ettim"diyor. Oğlu ismail fehim ve amcazadesi Yusuf Nedim'in el yazısı olan iki nüshası torunlarında vardır. Beşinci ana eseri MECMUAT-ÜL MANİ'dir. 1765' te yazılmıştır.Kayınbiraderi Mustafa Fani 'nin el yazısı olan bir nüshası M.Ali Benderli'de vardır. Bu kitapta münacaatlar şükürnameler ve şifa-üs sudur başlığı altında toplandığı manzumeleri vardır.