[b]İşletim sistemi kavramını açıklamak[/b] Bilgisayar sistemi genel olarak dört temel bileşenden oluşur. Bunlar kullanıcılar, uygulama programları, sistem yazılımları ve donanımdır. Kullanıcı bilgisayarı kullanan kişileri, donanım bilgisayarı oluşturan tüm fiziksel parçaları ve uygulama programları (yazılımlar) ise bilgisayarın çalışabilmesi ve beklenen işlemleri yapabilmesi için geliştirilmiş programları gösterir. İşletim sistemi ise, sisteminin genel işlerini kontrol eden ve düzenleyen bilgisayardaki en önemli sistem yazılımıdır. Bu yazılım, kullanıcı, donanım ve yazılım kaynakları arasındaki etkileşimi sağlamak, organize etmek ve yönetmekle görevlidir. Kullanıcı bilgisayara komutlar verdiğinde işletim sistemi devreye girer, kapanana kadar bilgisayar kaynaklarını en etkin ve verimli biçimde kullanmaya gayret eder. Her bir uygulamanın, merkezi işlemciden ihtiyaç duyacağı dü- şünme süresini de işletim sistemi tespit eder, düzenler ve istenen işlemleri aksatmadan yerine getirir.
[b]İşletim sisteminin temel bileşenlerini sıralamak[/b] İşletim sistemi üç temel bileşenden meydana gelir. Bunlar; kullanıcı arabirimi, çekirdek ve dosya yönetim sistemidir. Kullanıcı arabirimi işletim sisteminin görünen yüzüdür. Bugünkü modern bilgisayar sistemlerinin çoğunda grafiksel kullanıcı arayüzleri bulunmaktadır. Kullanıcı arabiriminde işlemler; dokunmatik ekran, yazıcı ve klavye gibi çevre birimleriyle komutlar vererek gerçekleştirilir. İşletim sisteminin kalbine ise çekirdek adı verilir. Çekirdek, yazılım ve sürücülerin yardımıyla, donanım aygıtlarının tüm kontrolünü üstlenmiştir. Grafiksel kullanıcı arabirimi ile bilgisayar donanımı arasında konumlanan çekirdek, kullanıcı arabirimi tarafından verilen komutları, donanıma gönderir ve işlerin yapılmasını sağlar. Dosya yönetim sistemi ise bilgisayar sistemindeki dosyaların düzenlendiği ve yönetildiği bölümdür.
[b] İşletim sistemlerinin temel görevlerini açıklamak[/b] Ünitede, işletim sisteminin görevlerini beş ana başlıkta inceledik. Bunlar; zaman uyumlama/paylaşımı olarak da isimlendirilen işlem ve süreç yönetimi, bellek yö- netimi, giriş-çıkış işlemleri yönetimi, dosya ve klasör yönetimi ile hata bildirimi ve güvenlik fonksiyonudur. İşletim sisteminin bu fonksiyonu merkezi işlem birimi ve bellek gibi donanım kaynaklarının, uygulama programları tarafından paylaşımlı olarak kullanımına işaret eder. Bellek, bilgisayarda halihazırda çalışan tüm programları, bunların kullandıkları veri ve kapladıkları alana ilişkin bilgileri kaydeder. İşletim sistemi ise belleğin tuttuğu bu bilgileri izlemek ve yönetmekle yü- kümlüdür. İşletim sistemi çevre birimleri ile bilgisayar arasında veri aktarım işlerinden de sorumludur. Giriş- çıkış (klavye, fare, yazıcı, mikrofon, kamera vb.) birimleri olarak da adlandırılan çevre birimleri sayesinde bilgisayar sistemine programlar ve veriler yüklenebilir, ayrıca bilgisayardaki veriler dışarı aktarılabilir. İşletim sistemi dosyaların bir klasör içinde saklanması, düzenlenmesi, erişimi, kopyalanması, yerinin değiştirilmesi gibi görevleri yerine getirir. Son olarak hata bildirim fonksiyonu sayesinde işletim sistemi bilgisayardaki problemleri belirler ve gerekirse kullanıcıyı durumdan haberdar eder. İşletim sisteminin güvenlik fonksiyonu ise aynı bilgisayara birden fazla kullanıcı tanımlı olduğu durumlarda veya veri paylaşımına açık sistemlerde kullanıcılar tarafından bilinçli ya da bilinçsiz olarak programların/dosyaların bozulmasını önler.
[b]Ticari ve açık kaynak kodlu işletim sistemlerinin farklarını ayırt etmek[/b] İşletim sistemleri açık ve kapalı kaynak kodlu sistemler olarak iki türdür. Açık kaynak kodlu yazılımlar herkese açık olan yazılımlardır. Kapalı kodlular ise kullanıcıya serbest erişim tanımayan ve dolayı- sıyla yazılımı değiştirme özgürlüğü vermeyen sadece ticari olarak üretilen sistemlerdir. Windows ve Mac OS bu tür işletim sistemleridir. Açık kaynak kodlu sistemler ise kullanıcıların erişimine açık oldukları için güncellenebilen, geliştirilebilen, farklı sistemlere uyarlanabilen ücretsiz yazılımlardır. Yaygın olarak bilinen açık kaynak kodlu yazılımlar; GNU, Linux, Open Office’ dir.
[b]Mobil işletim sistemlerinin özelliklerini ifade etmek[/b] Bir mobil işletim sistemi, özellikle cep telefonları, akıllı telefonlar, tablet bilgisayarlar, PDA’ lar gibi ve diğer taşınabilir cihazların üzerinde çalışacak şekilde tasarlanmış bir sistemdir. Mobil işletim sistemi, mobil cihazlar üzerindeki uygulamaları çalıştırabilen bir yazılım platformudur. Bu cihazlar bugün tam teşekküllü bir bilgisayarın birçok özelliğine sahiptir: Yüksek hızlı işlemciler, geniş depolama alanı, çoklu görev, yüksek çözünürlüklü ekranlar ve kameralar, çok amaçlı iletişim donanımı gibi daha birçok özellik sayılabilir.
|