Konu: Kurbanın Tanımı ve Hükmü

[Ders Hocası]

Arapça bir kelime olan kurban, sözlükte “yaklaşmak, yakın olmak, Allah’a yakınlık sağlamak ve onun hoşnutluğunu kazanmak için sunulan şey” anlamlarına gelmektedir. Buna göre, herhangi bir zaman sınırlaması olmaksızın insanı Yüce Allah’a yaklaştıran her türlü ibadet “kurban” olarak nitelendirilebilir. Bununla birlikte kurban kelimesi Türkçede daha dar ve özel anlamıyla kullanılmıştır. Aynı zamanda kurbanın dinî terim olarak tanımını da veren bu dar anlam şudur: İbadet amacıyla belirli bir vakitte, belirli özellikleri bulunan bir hayvanı belli bir yöntemle boğazlamaktır. Bu tanım bazı ilmihâl kitaplarında “hayvan-ı mahsusu, vakt-i mahsusta ibadet niyetiyle kesmektir” şeklinde yerleşmiştir. Allah’a yaklaşmak niyetiyle kesilen hayvana da yine kurban denir. Tanımda geçen “belirli vakit”ten kasıt, kurban bayramının ilk üç günüdür. Dinî metinlerde [b]eyyâmu’n-nahr[/b] yani kesim günleri olarak isimlendirilen bu zaman dilimi, oniki kamerî ayın sonuncusu olan zilhiccenin 10, 11 ve 12. günleridir. Kesim vakti, bayramın ilk günü kılınan bayram namazından sonra başlayıp üçüncü günü akşamına kadar devam eder. Şâfiî mezhebine göre bu vakit, takip eden dördüncü günün akşamına kadar uzar. Belirli özellikleri bulunan hayvandan maksat ise koyun-keçi, sığır, manda ve deve türleridir. Bu türlerin dışındaki diğer hayvanlar ibadet niyetiyle kurban edilemezler. Kurban bayramında kesilen hayvanlara Arapçada [b]udhıyye[/b] (çoğulu: edâhî) veya [b]dahıyye[/b] (çoğulu: dahâyâ) ya da adhât (çoğulu: adhâ) denir. Kurban ile ilgili konular fıkıh eserlerinde bu başlıklar altında ele alınmıştır. Bilindiği gibi kurban bayramına da Arapçada [b]îdü’l-adhâ[/b] denmiştir.