Elektrik enerjisinin, üretildiği santraldan kullanılma yerine gelene kadar olan safhaları.
Eskiden santrallar şehirlerin veya elektriğe ihtiyâcı olan yerlerin yakınlarına kurulurdu. Bugün ise enerji kaynaklarına yakın yerlerde kurulmaktadır. Hidrolik santraller ise, müsâit olan yerlerde kurulmakta, yerleşim merkezlerinden uzakta kalmaktadır.
Santralda üretilen enerji, uzaklara iletilmek istenirse, gerilim yükseltici transformatörler aracılığıyla birkaç kere yükseltilir. Böylece akım da birkaç kat düşmüş olur. Bu düşük akım uzaklara daha az kayıpla nakledilir (Bkz. Alternatif Akım). Kullanma yerine gelen bu yüksek gerilim tekrar transformatörler vâsıtasıyle düşürülerek kullanılır.
Dağıtım şebekeleri devletler arası, şehirler arası, bölgeler arası, şehir içi gibi yerlerde kendine has şekiller gösterir. Enterkollekte şebekede, enerjisi kesilen bir şehre başka yerden enerji gelebilir. Memleketimizde en önemli yüksek gerilim elektrik şebekesi, Keban Hidroelektrik Santralının ürettiği elektrik enerjisinin dağıtım şebekesidir. Keban Santralinden elde edilen elektrik enerjisinin gerilimi trafolarla megavoltlar mertebesine çıkarılıp, tüketim merkezlerine taşınırken, kademe kademe, Kayseri, Ankara, Ümraniye (İstanbul) gibi trafo merkezlerinde tekrar düşürülerek, tüketim merkezlerine dağıtılır.
[b]Türkiye'de Elektrik Dağıtım[/b]
Türkiye'de elektrik ile tanışma 1902 yılında II. Abdülhamid devrinde olmuştur. Tarsus'ta kurulan 2 kw' lık bir enerji santrali ile sokaklarda ve bazı konutlarda aydınlatma yapılmıştır. İlerleyen yıllarda elektriğe talebin artmasıyla santralde güç artışı yapılmıştır.
İstanbul sokaklarının elektrik ile aydınlatması ise 1914 yılında Silahtarağa Elektrik Santralinden yapılmıştır.
1921 yılında Ankara'nın sokak aydınlatması tesis edilen bir havagazı jeneratörü sayesinde olmuştur. 1928-1930 yılları arasında elektrik direkleri ve yeraltı havagazı boruları döşenmiştir.
15.07.1970 tarih ve 1312 sayılı kanun ile TEK(Türkiye Elektrik Kurumu) kurulmuştur. Elektrik hizmetlerinde bütünlüğün sağlanması için dağınık bir şekilde yürütülen elektrik hizmetleri diğer kurumlardan devralındı.
1994 yılında yeniden yapılandırılarak TEAŞ(Türkiye Elektrik Üretim İletim A.Ş.) ve TEDAŞ(Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) olarak ikiye bölünmüştür.
2001 yılında TEAŞ tekrar TETAŞ(Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş.),TEİAŞ(Türkiye Elektrik İletim A.Ş.) ve EÜAŞ(Elektrik Üretim A.Ş.) olarak yeni bir yapılanmaya girmiştir.
TEDAŞ 2004 yılında Özelleştirme Yüksek Kurul Kararı ile özelleştirme kapsamına alınmıştır.
Elektrik Üretim Anonim Şirketi, Türkiye'nin genel enerji ve ekonomi politikasına uygun olarak, elektrik üretim faaliyetlerinde bulunmak amacıyla teşkil edilen kamu kuruluşu niteliğindeki, %100 hissesi hazineye ait bir şirkettir. Türkiye'deki elektrik üretiminin büyük bir kısmını karşılamaktadır.
Enerji, santrallerde üretildikten sonra yükseltici transformatörler vasıtasıyla iletim seviyelerine(380kV, 154kV) yükseltilirler. Elektrik iletim hatları yük tevzi merkezlerinden yerleşim yerlerine enerji sağlarlar. Milli Yük Tevzi Merkezi ve dokuz tane bölge yük tevzi merkezleri aracılığıyla, enterkonnekte sistemimizin üretim ve tüketiminin dengede tutulması SCADA vasıtasıyla kontrol edilmektedir.
Türkiye'de 380 kv, 154 kv ve 66 kv yüksek gerilim seviyeleri; 6.3 kv, 15 kv ve 33 kv orta gerilim seviyeleri kullanılmaktadır. Fakat yüksek gerilimde 66 kv ve orta gerilimde 6.3 kv ve 15 kv seviyeleri artık kaldırılmaktadır.
Enerji nakil hatları yük tevzi merkezlerinden şehirlerde bulunan trafo merkezlerine gelirler. Şehirlerde bulunan trafo merkezlerinde (indirici merkezde denilmektedir) sonlanan bu hatlar, trafo merkezlerinde 33 kv veya bazı yerlerde 15 kv seviyesine dönüştürülerek şehir elektrik dağıtım şebekesindeki yük noktalarına(trafo postalarına) bağlanır. Türkiye'de kullanılan 15 kv ve 6.3 kv ise güç kayıplarının fazla olması sebebiyle terk edilmektedir.
Ayrıca kullanılan 33 kv seviyesinin Avrupa standartlarıyla uyumlu olmaması ve özel üretilmesinden dolayı Türkiye'ye daha pahalıya mal olduğu fikri belirtilmektedir.
Dağıtım şebekelerinde son kullanıcılara (tüketicilere) elektrik gücünün ulaşması için trafo postalarında 33 kv veya 15 kv seviyesi 0.4/0.231 kv alçak gerilim seviyesine indirilir. Trafo postaları direk tipi veya köşk tipi bina içinde veya kabin içinde veya yeraltında korunaklı bir şekilde bulunur. Hem 33 kv(veya 15 kv) seviyesi hem de 0.4/0.231 kv seviyesi elektrik direklerinde veya şehir içindeki nüfus yoğunluğu olan bölgelerde yeraltında taşınabilir.
Şehirlerde alçak gerilim dağıtım şebekesi üç-fazlı sistemlerden, kırsal kesimde nüfus yoğunluğunun az olduğu yerlerde tek-fazlı sistemlerden oluşabilir. Şehirlerde trafolardan çıkan bu alçak gerilim hatları dağıtım kutularından(box) binalardaki tüketicilere ait sayaç panolarına bağlanır.
Tüketiciler genelde konutlarda alçak gerilim abonesi olabileceği gibi orta gerilim veya daha yüksek gerilim seviyelerinde abone olan sanayi kuruluşları ve işletmeler olabilmektedir. Ayrıca yüksek gerilim doğru akım kullanan ark ocakları da bulunmaktadır.
Türkiye’de alçak gerilim dağıtım şebekelerinin TT sistem olarak inşa edilmekte olduğu fikri mevcuttur. Tüketicilerde ise değişik kullanımlar mevcuttur. Tüketicilerde TT sistem kullanılıyorsa; tüketicilerin koruma hatları nötr ile bağlı olmamalı ve kaçak akım rölesi bulunmalıdır. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğinde TT sistemde- Nötr hattının ev bağlantılarında su borusu şebekesine bağlanması şartı çelişkiye sebep olduğu belirtilmiştir. TN sistem kullanıyorsa; alçak gerilim şebekesi hava hattı direkleri, nötr hattına bağlı olmalıdır.
Elektrik Piyasası ve Düzenlemeler
Türkiye’de Elektrik piyasası kanunu istikrarlı bir elektrik piyasasının oluşturulmasını amaçlar. Türkiye'de elektriğin üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan satışı, perakende satışı, ithali veya ihracı ve bu işlerle ilgili gerçek ve tüzel kişilerin hak ve yükümlülükleri bu kanun kapsamında bulunmaktadır. Bu kanuna ait yürütme işlemlemleri Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından gerçekleştirilmektedir.
EPDK kamuoyunu ve tüketicileri elektrik faturalarında alınan bedeller ve yasal dayanakları hakkında bilgilendirmektedir.
|
0 Yanıt
16017 Gösterim