Konu: Destanlar Hakkında Bilgi

[D®agon]

Önce sözlü gelenekte oluşur. Uzun bir süreçte kuşaktan kuşağa, ağızdan ağıza aktarılırken değişir, gelişir. Bu arada adı bilinmeyen birçok sanatçının ortak katkısı ve çabası eklenir. Günün birinde bir ozan toplumsallaşan bu edebiyat ürününe kendi üslubuyla yeniden biçim verir. O ürüne kendi kişiliğini katar. Böylece ürün, toplumsal yaratıdan bireysel yaratıya dönüşür. Destanların çoğu şiir biçiminde olmakla birlikte, şiir-düzyazı türlerinde olanlar da vardır. Dünya edebiyatındaki doğal destanlar şunlardır: Şinto: Japon Edebiyatı Mahabbarata, Ramayana : Hint Edebiyatı Şehname: Iran Edebiyatı. Firdevsi’nin Kalavela: Fin edebiyatı. Lönnrot’un İlyada ve Odisseia Destanı: Eski Yunan edebiyatı. Homeros‘un Nibefungen: Alman Edebiyatı Beovvulf: İngiliz Edebiya tıİgor: Rus Edebiyatı La Cid: İspanyol Edebiyatı Chansen de Röland: Fransız Edebiyatı Tüm dünya edebiyatlarında olduğu gibi Türk Edebiyatında da ilk örnekler destanlardır. Türk edebiyatı geleneği içinde “destan” terimi birden fazla nazım biçimleri ve türü için kullanılmış ve kullanılmaktadır. Destanlar üç safhada oluşur:     Doğuş Safhası: Bu safhada milletin hayatında iz bırakan önemli tarihî ve sosyal olaylar, bu olaylar içinde yüceltilmiş efsanevî kahramanlar görülür.     Yayılma Safhası: Bu safhada, söz konusu olay ve kahramanlıklar, sözlü gelenek yoluyla yayılır. Böylece bölgeden bölgeye ve nesilden nesle geçer.     Derleme (yazıya geçirme) Safhası: Bu safhada, sözlü gelenekte yaşayan destanı, güçlü bir şair, bir bütün hâlinde derleyip manzum olarak yazıya geçirir. Çoğu zaman bu destanların kim tarafından derlendiği ve yazıya geçirildiği belli değildir. Destan Çeşitleri     Tabii (Doğal) Destan: Toplumun ortak malı olan ve birtakım olaylar sonucu kendiliğinden en oluşan destanlardır. Örnek: Oğuz Kağan Destanı     Yapma (Yapay) Destanlar: Bir şairin, toplumu etkileyen herhangi bir olayı tabiî destanlara benzeterek söylemesi sonucu oluşan destanlardır. Örnek: Üç Şehitler Destanı – Fazıl Hüsnü DAĞLARCA Destanların Genel Özellikleri Anonimdirler. Genellikle manzumdurlar. Az olmakla beraber nazım-nesir karışık olan destanlar da vardır. Bazıları, manzum şekilleri unutularak günümüze nesir hâlinde ulaşmıştır. Olağan ve olağanüstü olaylar iç içedir. Destan kahramanları olağanüstü özelliklere sahiptir. Destanlar, tarihî ve sosyal olaylardan doğarlar. Bu eserlerde genellikle, yiğitlik, aşk, dostluk, ölüm ve yurt sevgisi gibi temalar işlenir. Bir edebiyat türü olan destan, zamanla asıl anlamını yitirmiş, âşık edebiyatında savaşları, ünlü kişileri, gülünç olayları anlatan eserlere de destan denilmiştir. Türk destanları, İslamiyet’ten önceki destanlar ve İslamiyet’ten sonraki destanlar olmak üzere ikiye ayrılır. İSLAMİYETTEN ÖNCEKİ TÜRK DESTANLARI     Altaylara Ait Destanlar     Yaratılış Destanı     Sakalara Ait Destanlar     Alp Er Tunga Destanı     Şu Destanı     Hunlara Ait Destanlar     Oğuz Kağan Destanı     Attila Destanı     Göktürklere Ait Destanlar     Ergenekon Destanı     Bozkurt Destanı     Uygurlara Ait Destanlar     Türeyiş Destanı     Göç Destanı İSLAMİYETTEN SONRAKİ TÜRK DESTANLARI     Karahanlı Dönemi – Satuk Buğra Han Destanı     Kazak-Kırgız Dönemi – Manas Destanı     Moğol Dönemi – Cengiz Han Destanı (Cengiz-Name)     Tatar-Kırım Dönemi – Timur Destanı     Tatar-Kırım Dönemi – Edige Destanı     Beylikler Dönemi – Danişmend Gazi Destanı (Danişmend-Name)     Selçuklular Dönemi – Battal Gazi Destanı (Battal-Name)     Osmanlılar Dönemi – Köroğlu Destanı