Gönderen Konu: Ünite 3 : Hint Dinleri II - Budizm - Sihizm - Konu Anlatımı  (Okunma sayısı 1967 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Ders Hocası

  • Hocanın Biri
  • Administrator
  • Süper Mega üye
  • *******
  • İleti: 63863
  • +526/-0
  • Cinsiyet: Bay
    • Arif Arslaner
*Budizm özellikle Hinduizm'e onun tanrı anlayışına ve kast sistemine karşı ortaya çıkmış bir dindir.
Bu dinde amaç kurtuluşa ulaşmaktır. Kurtuluş Nirvana'dır.

*Budizm'in kurucusu Siddhartha Gautama'dır.

*Gautama'nın tarihi şahsiyetiyle ilgili iki farklı görüş mevcuttur:
Birinci görüş; onun her türlü maddi imkana sahip olmasına rağmen istediği mutluluğu elde edemeyen ve sürekli arayış içerisinde olan bir genç olduğu yönündedir. Bu kabul tarzı daha çok Batılı kaynaklarda karşımıza çıkar.
Buna göre Gautama bir prens olarak dünyaya gelmiş 29 yaşına kadar rahatlık ve konfor içinde yaşamışancak yaşlılık hastalık ölüm gibi dünya hayatının kaçınılmaz olayları karşısındaki kaygısı onu arayışa sevketmiş ve bu süreç onun sarayı ve ailesini terk ederek münzevi bir hayat tarzını benimsemesiyle sonuçlanmıçtır. Belli bir süre münzevi bir hayat sürdüren Gautama bir gün Bodi Ağacı'nın altında dört soylu gerçeği keşfetmiş ve aydınlanmıştır. O artık uyanmış aydınlanmış anlamında Buddha olmuştur.

Buddha keşfettiği dört soylu gerçeği ilk önce beş müridi ile paylaşmıştır. Bu Buddha'nın ilk vaazı olarak kabul edilir. Onun öğretisini kabul eden bu beş kişi artık arhat (aziz) olmuştur.Buddha bu dört soylu gerçeğe ulaşmak için sekiz dilimli yol olduğunu belirtmiş ve geri kalan hayatı boyunca bu öğretisini yaymak için faaliyetlerde bulunmuş 80 yaşında da vefat etmiştir.

İkinci görüş ise mitolojiktir ve bu Budistler arasında daha yaygındır. http://facebook.com/ilahiyatonlisans
Buna göre Buddha dünyaya gelmeden önce gökte yaşayan tanrısal bir varlıktır. İnsanlara yol göstermek için belli bir süre insan bedeninde yaşamıştır. O aslında tanrısal cevherin dünyadaki avataralarından sadece biridir. Dolayısıyla Buddha her ne kadar insan suretinde görünse de gerçekte tanrısal bir varlıktır.
(Avatar: Tanrının herhangi bir bedene bürünerek yeryüzüne inmesidir. Bu beden bir hayvan ya da bir insan bedeni olabilir.)

*Budizm'de temel kutsal metinler Pali Kanonu (Tripitaka/Üç Sepet) dur.

Pali Kanonu 3'e ayrılır:
1) Viyana Pitaka: Sanga mensuplarının nasıl yaşaması gerektiğini belirleyen kurallar
2)Sutta Pitaka: Buddha'nın sözlerinin yer aldığı metinler
3)Abhidhamma Pitaka: Budist öğretilerin felsefi yorumları

(Kanon sahih demektir. Kanonik metinler ise sahih kabul edilmiş metinler anlamına gelir.
Yani Pali Kanonu en eski metindir ve Pali dilinde yazıldığı için bu adı almıştır. )

*Budizm'de inanç esasları Triratna (Üç Mücevher) olaral ifade edilir.
Bu üç mücevher:
1) Buddha (Aydınlanmış Olan)
2) Dharma (Öğreti)
3) Sangha (Cemaat) dır.
Bunlar bir kimseyi Budist yapan esaslardır.

*Buddha'nın dharmasının (öğretisinin) iki yönü vardır:
1) Dört Soylu Hakikat
2) Varlığın Üç Özelliği

*Dört Soylu Hakikat
Birinci Hakikat: Dukkha (Acı ve Istırap) = Hayat acı ve ıstırap doludur. Acı ve ıstırap dünyevî varoluşun temel özelliğidir.
İkinci Hakikat: Samudya (Acı ve Istırapın Kaynağı) = Tüm ihtiraslar ve arzular acı ve ıstırabın temel kaynağıdır.
Üçüncü hakikat: Nirodha (Acı ve Istıraba Son Vermek) = cı ve ıstırapları sona erdirmek arzu ve isteklerden vazgeçmeye bağlıdır.
Dördüncü Hakikat: Maggha (Acı ve Istıraplara son vermenin Yolu) = Arzu ve isteklerin üstesinden gelmek sekiz dilimli yolu izlemekle mümkündür.

*Sekiz Dilimli Yol
1) Doğru Anlama
2) Doğru Konuşma
3) Doğru Eylem (Davranış)
4) Doğru Yaşam
5) Doğru Çaba
6) Doğru Düşünme
7) Doğru Niyet
8) Doğru Yoğunlaşma (Tefekkür)

*Varlığın Üç Özelliği
1) Geçicilik (Anicca)
2) Acı (Dukkha)
3) Ruhun Yokluğu (Anatman)

Budizm'de herşeyin değişimi söz konusudur. Kalıcı olan hiçbirşey yoktur. Ancak bu değişim birbirine bağımlıdır. Bir önceki bir sonrakini etkiler. Dolayısıyla mevcut olanın varlığı bir öncekinin varlığına bağlıdır. Herşey birbirine bağlı olduğuna göre bir şey diğerleri olmadan var olamaz. Bu doğrultuda Budizm'de ruhun varlığından da söz edilmez. İnsanın kendinden tamamen ayrı bir varlığı olan ve değişmeyen bir ruhu yoktur.
Kitaptaki geçicilik (anicca) ruhun yokluğu (anatman) bağımlı ortaya çıkış gibi kavramlar aslında bu benim anlattığım inanışla alakalı konulardır.

Budizm'de ruh varlığından söz edilmemesine karşın tekrar doğuş (reenkarnasyon) inancı mevcuttur. Bu nasıl olur diye düşünebilirsiniz. Hemen açıklayım:

Budizm'de bir bedenden başka bir bedene geçiş ruhi bir olay değil sebep-sonuç (karma) ilişkisine dayalı bir olaydır.
Daha iyi anlaşılması açısından bunu bir örnekle açıklamak istiyorum:

Örneğin; bir bilardo topu kendinin aynı olan başka bir bilardo topuna çarpar ve durur. Ancak ikinci top ilk toptan aktarılan enerjiyle harekete geçer ve devinim devam eder. Burada birinci top hareketini tamamladığında arkasında bir etki/bir eneji bırakır ve bu etki/enerji ikinci topun hareket etmesine neden olur. Bu durumda birinci toptan ikinci topa geçmiş olan bir enerji vardır. İşte Budizm'deki tekrar doğuş anlayışı bununla benzerlik gösterir.

Arzular insanda bir hareket enerjisi yaratır. Ölümle birlikte hareket biter beden yok olur. Ancak daha önce ortaya çıkmış olan potansiyel hareket enerjisi hareketine devam edebileceği yeni bir bedende varlığını sürdürür. Sonuçta bir önceki yaşamda arzular tutkular ve eğilimler tarafından yaratılmış olan bu enerji yeni bir bedenin hareketlerini yönlendirmeye devam eder. Bu yeni doğan kişi eskisiyle ne tamamen aynıdır ne de farklıdır. Dolayısıyla budizm'de ben veya ruh diye bir kavram yoktur. "Ben" denilen şey evrendeki geçici olan bir varlığa verilen isimdir. İşte bu durum Budizm'de anatman öğretisiyle ifade edilir.

Budizm'deki nirvana anlayışı Hinduizm'den farklılık gösterir. Hinduizm'de nirvana (mokşa) daha önce bahsettiğim gibi Tanrı Brahman'dan çıkan bir ruhun tekrar ona dönmesi olarak algılanır. Budizm'de ise nirvana evrensel enerjiyle birleşmedir.

NOT: Budizm'de yaratıcı bir Tanrı fikri yoktur. Buna karşılık Evrensel Enerji vardır. Yani Hinduizm'deki Tanrı Brahman'ın (evrensel ruh)yerini Budizm'de Evrensel Enerji; Atman'ın (bireysel ruh) yerini ise kişisel/bireysel enerji alır. Görüldüğü gibi Hinduizm'deki "ruh" kavramı Budizm'de "enerji" kavramı ile ifade edilmiştir.

Bir dinin içerisindeki farklı yorum tarzlarına MEZHEP denir.
Mezhepler yapıları itibarı ile İTİKADİ-FIKHİ-SİYASİ olmak üzere 3 ana kategoriye ayrılır.
İTİKADİ MEZHEPLER: çeşitli inanç konularında farklı yorumlamalara bağlı ortaya çıkmıştır.
FIKHİ MEZHEPLER: dini hayatın yaşanması veya ibadet anlayışlarıyla ilgili farklı değerlendirmelerden çıkmıştır.
SİYASİ MEZHEPLER: dini cemaatin siyasal otorite ile ilişkileri yada siyasal otoritelerin dine yönelik algıları sonucu çıkmıştır.
ORTODOKSİ-HETEREDOKSİ aynı din içerisindeki farklılaşmayı ifade eder.
ORTODOKSİ: çoğunluğun inancını ifade eden yaygın egemen anlayış.(bizde ehli sünnet)
HETERODOKSİ: doğru kabul edilen resmi öğretinin dışında kalan anlayış(ehli sünnetin dışında kalanlar)
HERESİ: sapkınlık içinde olanlar(satanizm)
SENKRETİK DİN: melez (karıştırılmış) dinler. İslam+hindu= sih.
MONOTEİZM: 1 tanrıya innanış
DÜALİZM: 2 tanrıya inanış.
POLİTEİZM: birçok tanrıya inanış.
HENOTEİZM: birçok tanrıya inanmakla beraber 1 tanesini en üstün güç kabul etmek.
GNOSTİZM: tanrı sezgi yolu ile bulunabilir inancı.http://facebook.com/ilahiyatonlisans
AGNOSTİZM: tanrı sezgi yolu ile bulunamaz.
PANTEİZM: doğa tanrıdır inancı.
DEİZM: tanrı doğayı yaratmıştır ve artık karışmamamktadır inancı.
KRİSTOSENTRİK DİN: mesih merkezli din HIRİSTİYANLIK.
ETNOSENTRİK: seçilmişlik merkezli din YAHUDİLİK.
TEOSENTRİK: tevhid merkezli din İSLAM.


SİHİZM
sihlerin mensup olduğu dini grubu ifade eder.şişya:öğrenci.şikşa:öğreti.
KURUCUSU:ilk guru guru nanak
KUTSAL METİNLERİ:guru grant sahib(sahibin derlemeleri).
İNANÇ ESASLARI:sihler tek tanrıya inanırlar.tanrı nam.putlara tapınma yoktur.alkol ve uyuşturucu yasaktır.
İBADETLERİ:sih ibadetinin merkezini kutsal kitapları guru grant sahib olşturur.ibadet onun huzurunda yapılır.müzisyenler tarafından ilahiler söylenir.cemaat üyeleri tarafından kutsal kitap okunur.ana mabetleri Amritsar daki Altın Mabet tir.
KHALSA:savaşçı azizler tarikatı.
khalsanın üyesi 5 temel şeyi üzerinde taşımalıdır.
1)KESH:uzun saç.
2)KANGA:tarak.
3)KACCA:dizlere kadar uzun beyaz don.
4)KARA:çelik bilezik.
5)KİRPAN:hançer.kılıç
her biri K ile başladığı için beş KS anlamında KAKKA olarak adlandırılır.
SİH MEZHEPLERİ:
1)KESADHARİLER:beş ayır edici işareti (kakka)taşıyanlar.
2)SAHAJDAHARİLER:beş ayırt edici şeyi taşımayanlar.
DİĞER DİNLERE BAKIŞLARI:sih olmayanlarında kurtuluşa ulaşacağına inanırlar

 

Voiser