Konu: Ses Bir Enerji Türüdür

[Ders Hocası]

Fizik kurallarına göre, iş yapabilme yeteneğine enerji denir. Ancak günlük hayatta kullandığımız iş kelimesi ile fiziksel anlamdaki iş farklı kavramlardır. Ses, maddelere bir etki uygulayabildiğine göre iş yapabilir. İş yapabildiğine göre ses de bir enerji türüdür. Yüksek şiddetteki patlamaların sonucunda evlerin camları kırılır. Evinizde yüksek sesle müzik dinlediğinizde camlar titreşir. Darbukaya vurunca darbukanın derisini titreştirerek ses enerjisini ürettiniz. Ürettiğiniz ses enerjisi hava moleküllerine aktarılarak hareket enerjisine dönüştü. Hava moleküllerindeki hareket enerjisi de mum alevinin ve kâğıtların hareket etmesini sağladı. Bir enerji türü olan ses, bu şekilde, başka enerjilere dönüşebilir. Ses kaynağından çıkan seslerin oluşmasının temel sebebi titreşimdir. Ses dalgalar hâlinde, oluştuğu kaynaktan etrafa yayılır. Sesin yayılması için mutlaka maddesel ortama ihtiyaç vardır. Çünkü ses titreşimler sayesinde etrafa yayılır. Maddesel ortamın olmadığı bir yerde titreşim hareketi de meydana gelmez. Bize uzak olan ses kaynaklarındaki sesleri zayıf, yakın olanları ise şiddetli duyarız. Bunun sebebi ses enerjisinin bize ulaşana kadar başka enerji türlerine dönüşmesidir. Opera sanatçılarının sesleriyle bardağı kırabilmeleri sesin bir enerji türü olması ile ilgilidir. Aksi olsaydı ses, bardak üzerinde bir etki (iş yapabilme yeteneği) gösteremeyecekti. Bazen haberlerde üzücü patlamalara şahit oluruz. Bu patlamalar sonucunda, olay yerinin yakınındaki binaların camları kırılır (patlama yeteri kadar şiddetli ise). Bu durum tamamen sesin enerji olması ile açıklanır. Dağcıların yaptığı kış gezilerinde yüksek sesle konuşmamak temel kurallardan biridir. Çünkü ses bir enerji türü olduğu için birikmiş kar yığınlarına etki edip çığ düşmesine sebep olabilir. Ses, havadaki molekülleri titreştirmek suretiyle bir enerji olarak yayılır. Bu yayılma sırasında hava moleküllerine geçen enerji, kar yığınında bulunan kar tanelerinin hareket etmesini sağlar. Hareket eden kar taneleri dağ yamacından aşağı doğru inerken diğer kar taneleri ile birleşerek büyük çığları meydana getirir. Bu olayda ses enerjisi hareket enerjisine dönüşmüştür. Yan yana duran iki diyapazondan birini tokmakla vurarak titreştirdiğinizde diyapazon ses üretir. Bir süre sonra yanındaki diyapazonun da titreşerek ses üretmeye başladığını görürsünüz. Bu olay sesin bir enerji olduğunu gösterir. Birinci diyapazonun titreşimi havada ses dalgaları oluşturur. Bu dalgalar ikinci diyapazona ulaştığında ikinci diyapazonu da titreştirir. Ancak bu iletilme sırasında enerjinin bir kısmı ısı enerjisine dönüşerek kaybolur. Deney, ikinci diyapazon birinci diyapazondan çok fazla uzaklaştırılarak tekrarlandığında ikinci diyapazonda titreşim oluşmayacaktır. Bunun nedeni ses dalgalarının ikinci diyapazona ulaşmadan enerjisini kaybetmesidir. [img width=232 height=300]http://www.uyanangenclik.com//gallery/530_20_01_16_10_05_36.jpeg[/img] Sesin şiddeti ile sesin enerjisi arasında doğru orantı vardır. Bir ses ne kadar şiddetli ise sahip olduğu enerji de o kadar fazladır. Sesin şiddeti de ses dalgasının büyüklüğü ile doğru orantılı olduğuna göre “Büyük olan ses dalgalarının enerjileri de fazladır.” diyebiliriz.