Konu: Yazıda Alfabe ve İmlâ Problemi

[Ders Hocası]

Başlangıçta yazıda nokta ve seslendirme işaretleri yoktu. Alfabe tam oluşmamıştı. Arap olmayan milletler, harekesiz ve noktasız yazının okunmasında güçlük çekiyor, hataya düşüyorlardı. Yazıdaki bu okuma güçlüğünü gidermek, metinde her türlü bozulmayı önlemek için harflerin kimliğini farklılaştıran nokta ve kısa sesleri gösteren işaretlerin konma zarureti doğdu. Bu konuda ilk ciddi çalışmayı yapan Ebü’l-Esved ed-Düelî’dir (ö. 69/688). Onun seslendirme sisteminde kırmızı, yuvarlak nokta kullanılmış, fetha (üstün) yerine harfin üzerine bir nokta, kesre (esre) yerine harfin altına bir nokta, zamme (ötre) yerine harfin önüne bir nokta, tenvin için de ikişer nokta konulmuştur. Arap dilinin doğru okunması ve yazılması hususunda yapılan çalışmalar, Abdülmelik b. Mervân zamanında devam etmiştir. Vali Haccâc’ın Nasr b. Âsım el-Leysî (ö. 89/707) veya Yahyâ b. Ya‘mer (ö. 100/718’den önce) tarafından, harflerin kimliğini belirleyen kalem ağzının oluşturduğu eğik çizgi şeklinde noktalar konulmuştur. Arap alfabesi ve imlâsında en önemli ıslahatı yaparak bugünkü harekeleme (seslendirme) usulünü ortaya koyan Halîl b. Ahmed’dir (ö. 175/791). Bu usulde fetha harfin üstüne, kesre harfin altına konulan yatay çizgi; zamme ise harfin üstüne konulan küçük bir vav, tenvin kendi cinsinden bir ilâve ile yazılmıştır. Kur’an’da ilk defa şedde, revm ve işmâmı işaretleyen de Halîl b. Ahmed’dir. Bu okutma ve daha sonra yazıda görülen mühmel ve tezyin işaretleri hat sanatına estetik bir değer de kazandırmıştır.