1- İslam hukukçularının ihtilaf sebeplerinden kısaca bahsediniz? Cevap: * Nassların metinlerinin farklı şekilde anlaşılması, hükümde görüş ayrılıklarına yol açmıştır. Burada ağırlıklı olarak dilin yapısı ve özellikleri devreye girmektedir. *Sünnetle ilgili malzemenin tespiti. ıslam hukukçularının sünnet konusundaki birikimlerinin farklı olması. * Hadisler tedvin edildikten sonra ise hadisin güvenilirliğini tespite yönelik ayrılıklar. * ıslam hukukçularının delil ve yöntemlerin kaynak değeri konusunda farklı düşünmeleri. * ıslam hukukçularının farklı kavrayışlara sahip olması. *ıslam hukukçularının bulunduğu sosyal çevrelerin farklı olması. Bu duruma örnek ımamı şafinin Irak?tayken benimsediği görüşlerin bir kısmını Mısır da iken değiştirmiş olması.
*Siyasi yönelim farklılıklarının fıkhi eğilimler üzerindeki etkisi. Örnek; büyük çoğunluğun ehlisünnet vel-cemaat olmasının yanında Hariciler ve şiiler de ortaya çıkmıştır.
2- ıhtilafuz zaman ve ıhtilaful burhan ne demektir? Cevap: ıhtilafuz zaman ?şartların ve çevrenin farklılığından kaynaklanan ihtilaf?ıhtilaful burhan delil ve yöntem farklılığından kaynaklanan ihtilaf
3- İslam hukuk ekollerinin sınıflandırılmasını anlatınız? Cevap: -Ehlisünnet adı verilen büyük çoğunluk iki gruba ayrılır. * Yaşayan Sünni hukuk ekolleri: ?dört mezhep? Hanefi, şafii, Maliki, Hanbelî* Günümüze dek varlığını sürdürememiş Sünni hukuk ekolleri: Evzai, Sevri, Leys, Taberi, Zahiri? Sünni hukuk ekolleri dışında şii ( Zeydi, Caferi ve ısmaili) ve Harici (ıbazi) ekolleri
4- Hanefi ekolü kurucusu hakkında bilgi? Cevap: Kufe nin önde gelen hukukçusu, Rey ekolüyle adı özdeşleşmiş bir müctehid olan Ebu Hanife Numan b.Sabit etrafında şekillenmiş bir ekoldür. ımamı azam (büyük imam) olarak ta bilinir. 699 da Kufe de doğmuş 767 de Bağdat?ta vefat etmiştir. Geçimini kumaş ticareti yaparak sağlamaktaydı. Gerek kelami meselelerle ilgilenmesi neticesinde gelişen akıl yürütme yeteneği, gerekse ticari faaliyetleri esnasında edindiği sosyal hayata ilişkin tecrübe ve birikim hukuk nosyonuna katkı sağlamıştır.
5- Ebu Hanife nin hocası kimdir? Cevap: Kufe?nin önde gelen fakihlerinden Hammad b.Ebi Süleyman. Hocasının vefatı üzerine ilim halkasının başına geçmiştir.
6- Ebu Hanife nin ilmi silsilesini yazınız? Cevap: Hammad->ıbrahim en-Nehai ->Esved ve Alkame aracılığıyla Abdullah b.Mesud-> Hz Ali
7- Ebu Hanife nin fıkıhta takip ettiği metot nedir? Cevap: Önce Kitaba, sonra Sünnete müracaat ederdi. Bu ikisinde delil bulamazsa Sahabe görüşleri hakkında tercih yapardı. Konuyla ilgili sahabe görüşü yoksa tabiun ictihadlarını bağlayıcı kabul etmez kendi ictihad ederdi. Kitab-Sünnet-Sahabe kavli-ıctihad(kıyas ve istihsan)
8- hiyel hakkında bilgi veriniz? Cevap: Çözüm ve çare demek olan hile sözcüğünün çoğuludur. Arzu edilmeyen sonuçların, yine hukuk içersinde kalarak ve hukukun imkânları içinde aşılması. Ebu Hanife?nin hukuk anlayışında birçok hiyel örneklerine rastlanır. 9- Ebu Hanife 'ye atfedilen eserler nelerdir? Cevap: El-fıkhül ekber, el-fıkhül esbat, el-vasiyye, el-alim vel müteallim?, risale ila Osman el-betti daha ziyade akait içerikli risalelerdir. Kendisinden rivayet edilen hadisleri içeren ?Musnedü Ebu Hanife?.
10- Ebu Hanife nin önde gelen dört öğrencisi kimlerdir? Cevap:*Ebu Yusuf Yakub b. ıbrahim, Muhammed b. Hasen eş-şeybani, Züfer b. Hüzeyl ve Hasen b. Ziyad. Ebu Yusuf ve Ebu Muhammed Hanife?nin ardından 2.ve 3.imam kabul edilmişlerdir.** Literatürde Ebu Hanife ve Ebu Yusuf için şeyhayn, Ebu Muhammed ve Ebu Yusuf için imameyn ya da sahibeyn, Ebu Hanife ve Ebu Muhammed için ?tarafeyn? tabiri kullanılır.
11- Ebu Yusuf un bize kadar intikal eden eserleri nelerdir? Cevap: Kitabül asar, Kitabü?l harac, ıhtilafü Ebu Hanife ve ıbn. Ebi Leyla, Er-rad siyeri-l Evzai
12- şeybani nin eseleri? Cevap: ıki grup ta toplanır. Zahirur-raviye(mesailül-usul) ve Nadirur raviye (mesailün nevadir)Zahirür raviye eserleri el asl ya da el mesbut, el cemiül kebir, el cemiüs sağir, es siyerül kebir, es siyerüs sağir ve ez-ziyadat?Nadirür raviye eserleri ?keysaniyyat, haruniyyat, cürcaniyyat, rakkiyyat ve ziyadatü?z ziyadat
13- Hanefi ekolünün yayıldığı coğrafya? Cevap: Abbasiler ve Osmanlı zamanında resmi mezhep kabul edilmiştir. Umumiyetle Türk coğrafyasında ve Türkler aracılığıyla Müslümanlaşmış bölgelerde oldukça yaygındır. Mısır ve Kuzey Afrika?da yaygınlık kazanamamıştır.
14- Maliki ekolü kurucusu hakkında kısa bilgi veriniz? Cevap: ımamı Malik adıyla tanınan Malik b.Enes el-esbahi etrafında şekillenmiştir. 713?te Medine de doğmuş 795?te Medine?de vefat etmiştir. Asıl itibariyle Yemen kökenlidir.
15- ımamı Malik?in hocaları kimlerdir? Cevap: Fıkıhta başlıca hocası Rebia b.Ebi Abdirrahman dır. Hadis konusunda Nafi, ıbn şihab ez zühri, Ebuz Zinad ve Yahya b.Said el-ensari hocalardan faydalanmıştır. Hocaları içerisinde 13 yıl boyunca derslerine devam ettiği Abdurrahman b. Hürmüz?ün ayrı bir yeri vardır.
16- ımamı Malikin ictihadlarında kullandığı kaynaklar nelerdir? Cevap: Önce Kitap ve Sünnete dayanırdı. Ancak ahad haber ile Medine ameli arasında çatışma görürse Medine ameline öncelik verirdi. Hakkında nas bulunmayan konularda kıyas ve mürsel maslahatla amel ederdi.
17- ımamı Malik?in eserinin adı nedir?
Cevap: Muvatta.
18-ımamı Malik in öğrencileri? Cevap: Abdurrahman b. El-kasım, Abdullah b.Vehb, Eşheb b.Abdulaziz, Abdullah b. Abdulhakem, Asbağ b.Ferec ve Muhammed b.Abdullah b.Abdulhakem.
19- ımamı Malik?in görüşlerinin aktarılmasında Muvattadan sonra en önemli kaynak hangisidir? Cevap: El-Müdevvenetü?l Kübra.
20- Maliki ekolünün yayıldığı coğrafya? Cevap: Önce Hicaz bölgesinde yayılmış daha sonra Kuzey Afrika ülkeleri ve Endülüste yaygınlaşmıştır. Günümüzde Kuzey Afrika ülkeleri, Moritanya ve Nijerya bölgesi Maliki?dir.
21-şafii ekolünün kurucusu hakkında bilgi veriniz? Cevap: Ekolün kurucusu 767 de Gazze?de doğan 819?da Mısır?da vefat eden ımam Muhammed b.ıdris eş-şafii?dir. Aslen Kureyşlidir. Gerek Hicaz gerekse Irak ekollerinin görüşlerini öğrenme fırsatı bulan imam şafii, kendine has bir metot ve hukuk anlayışı geliştirmiştir. Ömrünün son dönemlerinde Mısır?a yerleşerek eserlerini düzenlemiş ve görüşlerini yaymıştır. Mısır?da bulunduğu dönemde Irak?ta benimsediği bazı görüşlerini değiştirmişti. Bu bakımdan Irak?taki görüşleri için ?mezhebi kadim? (eski mezhep), Mısır?daki görüşlerine ?mezhebi cedid? denilir.
22- ımamı şafii?nin hocaları?Cevap: Müslim b.Halid, ımamı Malik, ımamı Muhammed b.Hasen eş-şeybani.
23- ımamı şafii?nin ictihadında başvuru kaynakları nelerdir? Cevap: Önce Kitab ve Sünnete başvururdu. Daha sonra sahabenin ittifak ettiği görüşlere ondan sonra sahabenin ihtilaf halindeki görüşlere başvururdu. Son müracaat ettiği delil ise kıyastır. Ebu Hanefi?nin kullandığı istihsanı ise açık bir dille ve sert bir şekilde reddetmiştir.
24-ımamı şafii?nin eserleri? Cevap: Meşhur Er-Risale eserini Irakta yazmıştır.Hukuk kitabı niteliğindeki eseri el ümm adını taşımaktadır. Günümüze kadar gelen diğer bir eseri ise ihtilafül hadis? tir.
25- ımamı şafiinin öğrencileri? Cevap: Iraktaki öğrencileri Zaferani ve Kerabisi. Mısır?daki öğrencileri Harmele b.Yahya, Buvayti,ısmail El-Müzeni ve El ümmü rivayet eden Rebi b.Süleyman el-Muradi önde gelen öğrencileridir.
26-şafii ekolünün yayıldığı coğrafya?Cevap: Mısır?da Eyyübilerin desteğiyle bir dönem resmi mezhep ilan edilmiştir. Günümüzde Mısır, Suriye, Ürdün, Lübnan, Hindistan, ıran, Filipinler, Malezya, Sri Lanka ve Endonezya gibi ülkelerde yayılmıştır. Ülkemizde de doğu ve güneydoğu bölgesinde önemli sayıda mensubu vardır.
27-Hanbelî ekolü kurucusu hakkında bilgi? Cevap: Kurucusu 780?de Bağdat?ta doğan ve 855te aynı yerde vefat eden ımam Ahmed b.Hanbel eş-şeybanidir. Baskın olan yönü hadisçiliktir. Bu yüzden kimi müellifler Ahmet b.Hanbeli hukukçu olarak kabul etmemişlerdir. şafiinin Bağdat ta olduğu dönemde ondan ders almıştır.
28- Ahmed b.Hanbel?in eserleri? Cevap: Eı-Müsned, Kitabül ılel ve marifeti r rical.
29- Ahmed b. Hanbelin öğrencileri? Cevap: Öğrencilerinin başında oğulları Salih ve Abdullah gelmektedir. Bunların yanında Ebu bekr el-esrem Ahmed b.Hani, Ahmed b.Muhammed El-Merzevi ve Abdulmelik b.Mihram gelmektedir.
30- Ahmed b. Hanbelin başvuru kaynakları? Cevap: Önce Kitab ve Sünnet. ıkinci aşamada Sahabenin ittifak ettiği veya muhalifi bilinmeyen fetvalarını delil olarak kabul ederdi. Daha sonra sahabenin ihtilaf ettikleri görüşlerden naslara en uygun olanı tercih ederdi. Daha kuvvetli bir delil bulamadığı durumlarda da mürsel ve zayıf hadisleri kıyasa tercih ederdi. Son aşamada ise artık mecbur kalınca kıyası kullanırdı.
31-Ahmed b.Hanbel?in fıkhi görüşlerini toplayıp tedvin eden kişi ve eserin adı? Cevap: Ebu bekr El-Hallal. Eserin adı el-cami
32- Hanbelî ekolünün yayıldığı coğrafya? Cevap: Önce Bağdatta yayılmış, daha sonra Hicaz, Suriye ve Mısırda taraftar bulmuştur. Günümüzde S.Arabistanın resmi mezhebidir. Kuveyt ve Körfez ülkelerinde de mensubu vardır.
33-Yaşamayan Sünni hukuk ekollerinden kısaca bahsediniz? Cevap: EVZAı: Ebu Amr Abdurrahman b.Amr el-Evzaiye nisper edilmektedir. Hadis taraftarıdır. Zamanla yerini şafii ve Maliki mezheplerine bırakmıştır.SEVRı: Abu Abdullah Süfyan b.Said es-Sevri kurucusudur. Kufe olup hadis taraftarıdır. Reye karşı olduğu için Ebu Hanife ile arasının pek de iyi olmadığı ileri sürülmektedir.LEYS: Ebu Leys b.Sa?d kurucusudur. Medine?de kendini yetiştirdikten sonra Mısıra gidip oranın hukukçusu olmuştur. şafii ve Maliki mezhepleri karşısında tutunamamıştır.TABERı: Ünlü tefsirci ve tarihçi ıbn Cerir et-Taberaniye nispet edilmektedir. ıhtilafül fukaha adlı eseri günümüze ulaşmıştır.ZAHıRı: Ebu Süleyman Davud b.Ali ez-Zahiri kurucusudur. Önceleri şafii mezhebine mensup olan Zahiri daha sonra kendi fıkıh anlayışını geliştirmiştir. Zahiri ekolünün en önemli savunucusu, ikinci imamı, ünlü Endülüslü bilgin ıbn Hazmdır. el ihkam ve en-nübez adlı eseri vardır.
34- Diğer hukuk ekollerinden şii çevrede gelişen Zeydi ekolü hakkında bilgi? Cevap: Bu ekolün mensupları Hz Hüseyinin oğlu Ali Zeynelabidinin oğlu Zeyd b. Aliyi kabul etmektedirler. Diğer şii grupları Caferiler ve ısmaililer ise Zeyd b.Alinin ağabeyi Muhammed Bakır?ın imam olduğunu savunmaktadır. Zeyd b.Aliye nispet edilen el-mecmu adlı eseri günümüze kadar gelmiştir. Zeydiler günümüzde Yemen?de yaşamaktadırlar. Resmi mezhebidir.
35- Caferi ekolü hakkında bilgi? Cevap: şiilerin en kalabalık grubudur. Hilafetin Hz Alinin soyundan gelen on iki imama has olduğu görüşündedirler. ımamiyye ve isnaaşeriyye adıyla da anılır. Ekol, altıncı imam Cafer es-Sadık a nispet edilir. şii gruplar içersinde mensubu en çok olan ekoldür. ıranın resmi mezhebidir. Ülkemizde de bazı mensupları vardır.
36- İsmaili ekolü hakkında bilgi? Cevap: Cafer es-Sadık tan sonra büyük oğlu ısmailin imam olduğunu savunan ekoldür. Batıniyye adıyla da anılır. Doğu ısmaililer ve Batı ısmaililer olmak üzere ikiye ayrılmışlardır.
37- Harici çevrede gelişen ıbazi ekolü hakkında bilgi? Cevap: Harici gruplar içinde en mutedili kabul edilen ıbaziler, Abdullah b.ıbaza nispet edilir. Ancak bu ekolün ilk teorisyeni olarak onun yerine Cabir b. Zeyd el-Ezdi kabul edilmektedir.
|
0 Yanıt
1537 Gösterim