Konu: Yan Anlam nedir?

[Uyanan Gençlik]

[color=orange][size=14pt][b]Yan Anlam[/b][/size][/color] Bir sözcüğün temel (gerçek) anlamından kopmadan kazandığı yeni anlamlara yan anlam denir. Sözcük, gerçek anlamından farklıdır; ancak gerçek anlamından tamamen kopmamıştır. Sözcüklerin yan anlam kazanmasında “gerçek anlamıyla görev, şekil (görünüş) benzerliği veya yakıştırması” etkilidir. Örneğin “dil” kelimesinin akla gelen ilk anlamı, yani gerçek anlamı, “tat alma organı“dır. Bu kelimenin yan anlamıyla kullanılması için, benzerlik veya yakınlık yoluyla gerçek anlamından biraz farklılaşırsa, “Kapının dili bozulunca, içeride kaldık.” cümlesindeki anlam ortaya çıkar. Bu kelime TDK tarafından dil tanımı, tdk “birçok aletin uzun, yassı ve çoğu hareketli bölümleri” şeklinde tanımlanmıştır. İşte görüldüğü üzere “dil” kelimesi temel anlamından çok fazla uzaklaşmadan yeni bir anlam yüklenmiştir. İşte bu şekilde sonradan yüklenen anlamlar yan anlam örneğidir. [color=red][b]Örnekler[/b][/color] » Bu kokuyu, annem de kullanır. (koku: Güzel kokmak için kullanılan esans) » Kör makasla kumaşı kesmeye çalışıyor. (kör: Keskinliği yeterli olmayan) » Bugün boşum, hiç işim yok. (boş: İşi olmayan, işsiz.) – Sağ gözünde arpacık çıkmış. (gerçek anlam) – Çekmecenin gözlerine tek tek baktım. (yan anlam) – Sırtıma dokunarak beni uyardı. (gerçek anlam) – Dağın sırtına tırmandık. (yan anlam) – Tuğba’nın ayağına çivi batmış. (gerçek anlam) – Masanın bir ayağı kırılmış. (yan anlam) – Yuvasından düşen yavru kırlangıcın kanadı kırılmıştı. (gerçek anlam) – Çocuklar oynarken maket uçağın iki kanadını da kırmışlar. (yan anlam) – Çiçekleri masaya bıraktım. (gerçek anlam) – Polis memuru kaçakçılık masasında görevliydi. (yan anlam)