Alm. Aquator (m), Fr. Equateur (m), İng. Equator.
Yer küresinin karşılıklı kutuplarının tam ortasından geçtiği kabul edilen büyük çember. (0° enlem)
[img width=533 height=321]http://www.uyanangenclik.com/gallery/1_08_09_14_12_22_08.jpeg[/img]
Ekvator, kuzey ve güney yarımküreleri birbirinden ayıran hayalî dairesel hattır. Kuzey ve Güney kutup noktalarına eşit uzaklıkta olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen çizgidir. Ekvator'un enlemi tanım gereği 0° dir. Yerküre'nin ekvatorunun uzunluğu 40.076,4 km'dir.
[b][b]Ekvatorun üzerinden geçtiği ülkeler;[/b][/b]
Afrika Kıtasında : Gabon, Kongo, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Uganda, Kenya, Somali.
Asya Kıtasında : Maldivler, Endonezya.
Amerika Kıtasında : Ekvador, Kolombiya, Brezilya.
[img width=533 height=399]http://www.uyanangenclik.com/gallery/1_08_09_14_12_41_27.jpeg[/img]
Ekvator sıfır derece enlem çizgisi olarak da bilinir. Bu çember güney ve kuzey yarım küreleri birbirinden ayırır. Ekvator düzlemi, dünyânın merkezinden geçer. Bu çember dışarı doğru genişletilse, genişletilmiş çember ile kabul edilen gök küresi kesişmesine “gök ekvatoru” denir. Ekvator yeryüzündeki bir noktanın belirlenmesinde kullanılan koordinat sisteminin bir parçasıdır. Gök ekvatoru ise astronomide kullanılır. Güneşin hareket düzlemi, gök ekvatoru ile üst üste düştüğünde gece ve gündüz eşit olur.
[b]Ekvator'un Özellikleri:[/b]
Paralel (enlem) dairelerinin başlangıcıdır. 0° paraleli dünyayı kuzey ve güney olmak üzere iki yarım küreye ayırır.
Çizgisel hızın en fazla, yerçekiminin en az olduğu yerdir.
Ekvator üzerinde paralellerin (enlemlerin) birbirlerine uzaklığı eşit ve 111 km'dir.
[img]http://www.uyanangenclik.com/gallery/1_18_08_14_5_44_47.png[/img]
Ekvatorun kuzeyinde bulunan 23°27' Kuzey enlemi olan Yengeç Dönencesi ve güneyinde bulunan 23°27' Güney enlemi olan Oğlak Dönencesi arası ekvatoral bölgedir.
[img]http://www.uyanangenclik.com/gallery/1_08_09_14_12_36_53.jpeg[/img]
21 Haziran günü 23°27' Kuzey enlemi (yengeç dönencesi) güneş ışınlarını tam dik açı ile alır. Yerin eksen eğikliğine ve yıllık hareketine bağlı olarak güneşin tam dik açıyla geldiği alan güneye doğru kaymaya başlar. 23 Eylül günü 0°enlemi olan ekvatora dik gelir ve güneye doğru kaymaya devam eder. 21 AralıkTA ise 23°27' Güney enlemine (oğlak dönencesi) dik açı ile gelir. Bu tarihten sonra ise kuzeye kaymaya başlar 21 Mart günü ise tekrar ekvatora dik gelir.
Ekvator enlemi Güneş ışınlarını yılda iki kez tam dik açı ile alır. (21 Mart ve 23 Eylül). Diğer günlerde ise dike yakın açı ile alır. Buna rağmen üzerinde gece ve gündüz süreleri her gün eşittir. Çünkü aydınlanma dairesi her zaman ekvator çizgisini iki eşit parçaya böler.
Tropikal alçak basınç alanıdır, 30° Kuzey ve 30° Güney enlemlerinde hakim olan subtropikal yüksek basınç alanlarından, ekvatora doğru sürekli rüzgarlar olan Alizeler eser.
Tropikal iklim nedeniyle her zaman yaz mevsimi yaşanır ve yıl boyu yağışlıdır.
[b]Diğer Bilimlerde Ekvator[/b]
Fizikte yeryüzünde mağnetik eğilim açısı sıfır olan noktaların geometrik yerine “mağnetik ekvator” denir. Hücrebilimde, mitoz bölünmenin metafaz safhasında hücrenin ekvator düzleminde kromatikliğin iki kutbunda eşit uzaklıkta sıralanan kromozomların bütününe “ekvator plağı” adı verilir.
İklim bilimde; ekvator çemberinin her iki yanında Amazon ve Kongo çanaklarında, Gine Körfezine yakın alanlarda, Endonezya adalarının dağınık olmayan bölgelerinde gözlenen sıcaklık ve nem oranı yüksek olan yıl boyunca, bol yağmur, sürekli yüksek sıcaklık şeklinde kendini gösteren iklime “ekvator iklimi” denir. Doğrudan doğruya alize rüzgârının tesiri altında bulunan ve tropikal enlemlerin soğuk akıntıları boyunca uzanan akıntılara “Kuzey ve Güney Ekvator akıntıları” adını alır.
Okyanus bilimde, Atlas Okyanusunun alçak enlemlerinin sularını etkileyen batıya yönelmiş ve başlıca alizelerin geliştirdiği akıntılara “ekvator akıntıları” denir.
Zooloji’de bir eksenin iki yanında birbirine benzeyen iki kutuplu canlının eksen çizgisine “ekvator çizgisi” denir. Astronomi’de ise, yeryüzündeki bir noktanın coğrafi koordinatları yer ekvatoruna göre, bir gök cisminin koordinatları ise, gök ekvatoruna göre târif edilir.
Arz küresinde, kendi eksenine göre meydana gelen çok küçük sarsıntılar ekvatorun çemberinin birkaç yılda 0,5-1,0 m kadar değişmesine sebep olmaktadır.
|
0 Yanıt
8007 Gösterim