Hıristiyanlıkta bir mezhep kurucusu.
Libya kökenli İskenderiye'de Baucalis kilisesinde görev yapmış çileci Hristiyan bir papazdır. Tanrı'nın doğası hakkındaki öğretisi, Baba'nın Oğul üzerindeki kutsallığının altını çizmesi, ve teslis inancına muhalefeti, 325 yılında Roma İmparatoru Konstantin tarafından toplanan Birinci İznik Konsili'nde Onu ana konu haline getirmiştir.
Miladın 270. yılında doğdu, 336 yılında öldürüldü. Teslise (Trinite) inanmadığı için, 312’de öldürülen Antakya piskoposu Lucian’ın talebesi olan Aryüs Libyalıdır. Hakiki Hıristiyanlıktan ayrılan kiliseye karşı gelmesi ile meşhurdur.
Hazret-i İsa’nın hak olan dini, kısa zaman sonra Yahudiler tarafından sinsice değiştirildi. Bolüs adındaki bir Yahudi, hazret-i İsa’ya inanır görünüp gökten inen İncil’i yok etti. Dört havari, yeniden İnciller yazdılarsa da, bunlara da Bolüs’ün yalanları karıştı. Uydurma İnciller zamanla çoğaldı. Bizans İmparatoru Konstantin önceleri putperestken, sonradan Hıristiyan oldu ve bütün İncillerin birleştirilmesini emretti. Konstantin, İncil’e önceki dini olan putperestlikten de bazı şeyleri sokturmuştu.
Aryüs, bu yeni İncil’in yanlış olduğunu, Allah’ın bir olup, İsa aleyhisselamın onun oğlu değil kulu olduğunu söyledi. İznik’te 325’te toplanan papazlar, Aryüs’ü aforoz ettiler, Aryüs Mısır’a kaçtı.
Aryüs’e bağlı olanlar yok edilmeye başlandı. Konstantin pişman olup Aryüs’ü İstanbul’a davet ettiyse de gelirken öldürüldü.
[b]İvedi sonuçları[/b]
Tarihçiler, Konstantin'in hayatı boyunca bir Hıristiyan olarak hiçbir zaman vaftiz olmadığını, ölüm yatağında Arian olan İzmitli Eusebius tarafından vaftiz edildiğini bildirirler.
Konstantin'in ardılı İmparator II. Konstantius, bir Arian sempatizanıydı.
Julianus'un İmparatorlukta paganizm'i geri getirmesinin yıkıcı çabalarından sonra, kendiside bir Arian olan İmparator Valens, İznik taraftarı piskoposlara eziyet etmiştir. Fakat Valens'in ardılı I. Theodosius, Aryanizm'i Doğu Roma İmparatorluğu elitleri arasından imparatorluk fermanı, eziyet ve Arius'un yeniden lanetlendiği İznik amentusunun tekrar doğrulanıp genişletildiği 381 yılında toplanan İkinci Ekümenik Konsil'i çağırarak etkili bir şekilde silmiştir.[ Böylece Aryanizm imparatorluğun Alman olmayan tebaasında genellikle son bulmuştur.
Yaklaşık 500 yılında Ostrogot Kral Büyük Teoderik tarafından Ravenna'ya dikilen Arian vaftiz bölümü
[b]Batı'da Aryanizm[/b]
Batı Roma İmparatorluğu'nda olaylar farklı ilerlemiştir. II. Konstantin'in hükümdarlığında, Arian Gotlar, Kardinal İzmitli Eusebius tarafından kutsanıp, insanlarına dini öğretmesi için gönderilen Piskopos Ulfilas (Wulfila), tarafından Hıristiyan yapılmışlardır. Başarısı, Aryanizm'in Gotlar ve Vandallar arasında, Krallarının İznik ametüsüne bağlı komşularına boyun eğdikleri ya da gönüllü İznik ametüsünü kabül ettikleri sekizinci yüzyılın başlarına kadar yaşamasını sağlamıştır. Arianlar, ayrıca Kuzey Afrika, İspanya ve İtalya'nın bazı bölgelerinde de altıncı ve yedinci yüzyıllarda bastırılıncaya kadar yaşamışlardır.
Onikinici yüzyılda yaşayan Muhterem Peter, Peygamber Muhammed'i "Arius'un halefi ve Deccal'ın habercisi" olarak görmüştür.
Protestan Reform hareketi sırasında, Polonyalı Brethren olarak bilinen Polonyalı bir tarikat Kutsal Teslis'i red etmeleri nedeniyle sıklıkla Arian olarak isimlendirilmişlerdir.
|
0 Yanıt
2091 Gösterim