Konu: 7. Sınıf Fen Ve Tenoloji - 4.ÜNİTE - Maddenin Yapısı - Ders Notları

[Uyanan Gençlik]

[b]Atomlar Nasıl Kararlı Olur?[/b] Son katmanı dolu olan atomların KARARLI olduğunu söylemiştik. Tüm atomlar kararlı olmak ister. Yani elektron dizilimini soygazlara benzetmek ister. Bunun için elektron alır veya elektron verir. Örneğin; [img]http://www.uyanangenclik.com/gallery/530_13_03_14_3_15_35.jpeg[/img] Yukarıdaki potasyum atomu kararlı değildir. Çünkü son katmanında sadece 1 elektronu vardır. Bu atom ya 7 elektron alarak son katmanını 8 ‘e tamamlayacak, ya da 1 elektronunu vererek geriye 8 elektronlu 3. katmanı kalacak. 7 elektron almaktansa 1 elektron vermek daha kolay olduğu için atom bu elektronunu verir ve kararlı hale geçer. Bu sayede +1 yüklü olur. [b]Oktet Kuralı: [/b] Kararlı hale geçmek isteyen atomların son katmanını  8 elektrona tamamalamak istemesidir. [b]Dublet Kuralı: [/b] Kararlı hale geçmek isteyen atomların son katmanını  2 elektrona tamamalamak istemesidir. 1. katman en fazla 2 elektron aldığı için bazı atomlar için son katmanı 2ye tamamlamak da kararlı hale geçmek için yeterlidir.  Az sayıda elektronu bulunan Hidrojen, lityum, berilyum, bor elementleri bu kurala uyar.

[Uyanan Gençlik]

[b]Kimyasal Bileşikler[/b] Bu konuda günlük hayatta sıkça kullanılan kimyasal bileşiklerin formülleri, molekül modelleri ve kullanım alanları anlatılmaktadır İki veya daha fazla atomun özelliklerini kaybederek bir araya gelmesi sonucu oluşan yeni özellikli maddeye BİLEŞİK denir. Doğada sayamayacağımız kadar çok bileşik vardır. Bazı bileşikler yapay olarak da oluşturulabilir. Aşağıda verilenler, çok sbilinen bazı bileşiklerdir. Su Formülü: H2O Atom sayıları: 2 tane hidrojen, 1 tane oksijen Kullanım alanları: Dünyanın ve vücudumuzun yaklaşık 3/4 ü sudan oluşur. Bitki ve hayvanların yaşaması için gereklidir. ______________________________________________ Amonyak Formülü: NH3 Atom sayıları: 1 tane azot, 3 tane hidrojen Kullanım alanları: Patlayıcı madde yapımında. Gübre ve temizlik ürünlerinde amonyak bulunur. ________________________________________ Karbon dioksit Formülü: CO2 Atom sayıları: 1 tane karbon, 2 tane oksijen Kullanım alanları: Bitkiler fotosentez yaparken karbondioksit kullanır. Yangın söndürme tüplerinde ve kola gibi gazlı içeceklerde kullanılır. _________________________________________ Kükürt dioksit Formülü: SO2 Atom sayıları: 1 tane kükürt, 2 tane oksijen Kullanım alanları: Şeker fabrikalarında kullanılır. Hava kirliliği sonucu asit yağmuru oluşmasına neden olur. ______________________________________________ Basit şeker Formülü: C6H12O6 Atom sayıları: 6 tane karbon, 12 tane hidrojen, 6 tane oksijen Kullanım alanları: Şeker besinlerin içinde karbonhidrat olarak bulunur. Glikoz ismiyle de bilinir. _____________________________________________ Hidrojen Klorür Formülü: HCl Atom sayıları: 1 tane hidrojen, 1 tane klor Kullanım alanları: Temizlik malzemelerinde kullanılır. Midede bulunan asittir. [b]Diğer bazı bileşikler:[/b] Karbonmonoksit: CO :  1 karbon, 1 oksijen Karbonat: CO3 : 1 karbon, 3 oksijen Alüminyum Klorür AlCl 3 :1 alüminyum, 3 klor Kalsiyum Karbonat: CaCO3 : 1 kalsiyum, 1 karbon, 3 oksijen Bakır Sülfat : CuSO4 : 1 bakır, 1 kükürt, 4 oksijen Bakır Klorür: CuCl2 : 1 bakır, 2 klor

[Uyanan Gençlik]

[b]Çözünme Hızına Etki Eden Faktörler[/b] Bir çözelti her zaman aynı hızda gerçekleşmez. Çözünmeye etki eden bazı faktörler vardır. Bu yazıda çözünme hızına etki eden faktörleri inceliyoruz. [b]1. Çözünmeye Sıcaklığın Etkisi.[/b] Sıcaklık arttıkça çözünme hızı artar. Sıcak suda şeker çözmek, soğuk suda çözmekten daha kolaydır. Çamaşır yıkarken sıcak su kullanılmasının nedeni budur. Çamaşır deterjanı kirlerin çözünmesini sağlar. Sıcaklığın artması bu çözünmeyi artırır. Bazı durumlarda sıcaklık çözünmeyi azaltır. Örneğin gazozun içinde çözünen karbondioksit gazının çözünürlüğü sıcaklık attıkça azalır. Bu yüzden gazlı içeceklerde “soğuk içiniz” ibaresi bulunur. [b]2. Çözünmeye Tanecik Boyutunun Etkisi[/b] Çözünen maddenin tanecikleri küçüldükçe çözünme hızı artar. Örneğin lolipopu suda çözmeye çalışalım. Lolipopu bütün olarak çözmeye çalışırsak kolay çözünmez. Eğer lolipopu bir çekiçle ezerek çözmeyi denersek kolayca çözündüğünü görürüz. [b]3. Çözünmeye Karıştırma Etkisi[/b] Bir çözeltiyi karıştırmak; Katı ve sıvılarda çözünmeyi hızlandırır. Gazlarda çözünmeyi azaltır. Örnek verirsek Katı-sıvı karışımı olan şekerli suyu karıştırırsak şeker daha çabuk çözünür. Çayımızı veya toz içeceğimizi karıştırmamızın nedeni budur. (Çözünme hızlanmıştır) Gaz – sıvı karışımı olan gazozu karıştırırsak gazozun içinde zaten çözünmüş olan karbondioksit gazının çözünürlüğü azalır ve gaz dışarı fışkırır. Gazlı içeceklerin çalkalanınca kabarmasının nedeni budur. (Çözünme azalmıştır.) [b]4. Basıncın Çözünmeye Etkisi[/b] Basıncın artması gazların çözünürlüğünü artırır. [b]5. Maddenin Cinsinin Çözünme Hızına Etkisi[/b] Çözücü ve çözünenin cinsi yani hangi maddeden oldukları çözünmeyle doğrudan alakalıdır. Bazı maddeler iyi bir çözücü olabilir. Bazı maddeler vardır ki hiç bir maddenin içinde çözünmeyebilir. Çayımıza taş atıp karıştırırsak bir çözünme gerçekleşmez. [color=red][b]UYARI:[/b][/color] Burada çözünme hızıyla çözünme miktarı(çözünürlük) karıştırılabilir. Çözünme hızı zamanla alakalıdır. Çözünürlük ise bir çözücüde çözünebilen maddenin miktarıyla alakalıdır. Yukarıdaki örneklerde parçacık boyutu ve karıştırma çözünme hızını artırmasına rağmen çözünürlüğe etki etmez. Sıcaklık ise hem çözünme hızına hem de çözünürlüğe etki eder.

[Uyanan Gençlik]

[b]Derişik Ve Seyreltik Çözelti[/b] Homojen karışımlara çözelti denir. Çözeltilerde çözücü ve çözünen maddeler bulunur. Örneğin şekerli suda su çözücü şeker ise çözünendir. İki çözeltiden içinde daha fazla çözenen daha DERİŞİKtir. Ali çayına 2 kaşık şeker atıyor. Kardeşi Suna ise çayına 3 kaşık şeker. Bu durumda Suna’nın çayı daha derişiktir. Aşağıda su içine kırmızı boya katılmış sular görülmektedir. [img]http://www.uyanangenclik.com/resimler/fen/kimya/derisik-seyreltik.jpg[/img] Yukarıdaki 5 bardağı incelediğimizde; En  derişik olan 5′tir. İçinde en fazla kırmızı boya çözünen 5 olduğu için. En seyreltik olan 1′dir. İçinde en az kırmızı boya çözünen 1 olduğu için. 3. bardaktaki çözelti 1 ve 2 ‘den daha derişiktir. 4 ve 5′ten ise daha seyreltiktir. Aşağıdaki resim derişik ve seyreltik çözeltilere başka bir örnektir: [img]http://www.uyanangenclik.com/resimler/fen/kimya/derisik-seyreltik-cozelti.jpg[/img] Bir Çözeltinin Derişimini Artırma Buharlaştırma: Bir çözeltiyi kaynattığımızda çözeltinin çözücüsü buharlaşarak azalır. Bu nedenle çözünen madde yoğunluğu artar. Örneğin yemeği çok kaynatırsak tadı daha tuzlu olur. Bunun nedeni kaynama sırasında suyun buharlaşması ve yemekteki tuz yoğunluğunun artmasıdır. Çözünen Ekleme: Bir çözeltiye çözünen madde eklersek çözelti derişimi artar. Örneğin tuzlu suya biraz daha tuz koyup karıştırırsak çözelti daha derişik olur. Çözeltinin Derişimini Azaltma Çözücü ilave etme: Çözeltinin derişimini düşürmek için çözen madde ilave edilebilir. Örneğin tuzlu suya biraz su ilave edersek çözelti daha seyreltik olur. Doymuş Çözelti Belirli miktarda bir çözücü maddenin çözebileceği madde miktarının bir sınırı vardır. Örneğin, bir bardak çay birkaç küp şekeri içinde çözebilir. Fakat çözebileceği şeker miktarının bir sınırı vardır. Bir bardak çayın 30 küp şekeri çözmesi mümkün değildir. Özetlersek, Bir çözelti, çözebileceği madde miktarının tamamı kadar çözünen madde taşıyorsa doymuş çözeltidir. Doymuş çözeltiye çözünen madde eklersek eklenen madde dibe çöker.