Konu: Gagavuzlar (Gökoğuzlar) - Ansiklopedik Bilgi

[D®agon]

Bugün kuzeydoğu Bulgaristan ile Ukrayna Cumhûriyetinde yaşayan, Hıristiyanlığın Ortodoks mezhebine mensup bir Türk boyu. Bugün Moldova Cumhuriyeti’nde, Gagağuzeli Özerk Devletinde, kuzeydoğu Bulgaristan'da ve Ukrayna'da ve Yunanistan'da yaşayan, Hıristiyanlık inanışında olan bir Türk halkıdır. Özellikle Trakya'nın yerli halkı olan Müslüman Gacallar'ın da Gagavuzlar'dan geldiğine inanılmaktadır. Gagavuzların çoğunluğu Ortodoks mezhebine bağlıdır. Ancak Ortodoks olmayan bir kısım Gagavuz da vardır. Ortodoks olmayan Gagavuzlar, Katolik ve Subbotnik, Avengelistlerden oluşmaktadır. Subbotnikler domuz eti yemez ve şarap içmezken, bir kısım Ortodoks Gagavuzun da domuz eti yemediği ve ayrıca bir kısmında erkek çocuklarda sünnet gibi etkinliklerin de olduğu bilinmektedir. Ortodokslar komünizm sonrası, diğer eski Sovyet halklarında olduğu gibi, inançlarını daha rahat uygulayabilir hale gelmişlerdir. Gagavuz kelimesinin etimolojik yönden ele alınınca “Gök Oğuz”dan geldiği sanılmaktadır. Menşeleri hakkında çeşitli görüşler bulunmakta ise de, 11. yüzyılda Asya’dan, Balkanlara göçtükleri, Peçeneklerle aynı soydan geldikleri ve Uz (Oğuz) Türklerinden oldukları sanılmaktadır. Dilleri Islavcanın etkisinde kalmakla berâber, Türkçedir. Hıristiyanlığın tesirinde kalarak Ortodoksluğu benimsemişlerdir. Dobruca (Kuzeybatı Bulgaristan), Besarabya (Ukrayna) ve dağınık olarak Bulgaristan’ın diğer dağlık bölgelerinde yaşayan Gagavuzların sayısı 200.000 civârındadır. Türkiye’ye göç edenler, Müslümanlığı kabul etmişlerdir.  Osmanlı döneminde, Osmanlı İmparatorluğu sınırı içerisinde yer alan Gagavuzların, Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu ile birlikte de, Türkiye ile sıkı ilişkilerinin devam ettiği görülmüştür. Yeni kurulan Türkiye devletinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün Gagavuzların sorunlarını çözmek üzere, Cumhuriyetin ilk yıllarında, Türkiye'den görevliler gönderdiği de bilinmektedir. Bu yakın ilişkiler, günümüzde de, hem Gagauzeli Özerk Yönetimi ile ve hem de Gagavuzeli'nin içinde yer aldığı Moldova Cumhuriyeti ile devam etmektedir.