Konu: AÖL (Açık Öğretim Lisesi) Ders Notları-Coğrafya 1

[D®agon]

Doğal ortamlar -Hava küre (atmosfer): canlıları koruyan doğal kalkan -Taş küre (litosfer): taş ve topraktan oluşur. örn: ova,plato,vadi,dağ -Su küre (hidrosfer): canlıların vazgeçilmez gereksinimi -Canlılar küresi (biyosfer): canlılar atmosferdeki gazdan litosferdeki besin kaynaklarından hidrosferdeki sulardan faydalanır Doğal sistemler -Klimatoloji: iklim ve iklim elemanlarını inceler -Jeomorfoloji: yeryüzü şekillerini inceler -Hidrografya: yeraltı ve yerüstü sularını inceler -Biyocoğrafya: bitki ve hayvan topluluklarını inceler Harita çizim metodları -Konik projeksiyon: küçük alanlar ve özellikle kutuplar çevresi en iyi şekilde gösterilir -Düzlem projeksiyon: daha çok dar alanların haritası yapılır.orta bölüm gerçeğe daha yakındır -Silindir projeksiyon: ekvator ve çevresi gerçek alanını korurken kutuplara doğru gidildikçe bozulma artar Yerel saat -örn: 40* doğu boylamında yer alan diyarbakırda yerel saat 13.00 iken 30* doğu boylamında yer alan izmitte saat kaç olur? -Bu tür sorular cevap verilirken ilk önce iki yer arasındaki meridyen farkı bulunur. 40*-30*=10* -Bir meridyen aralığı 4 dakikaya eşit olduğuna göre; 10*x4=40 dakikadır -Daha doğuda yer alan bir noktanın yerel saati her zaman batıdaki noktadan ileri olduğuna göre diyarbakırda yerel saat 12.00 ise izmitin yerel saati daha geri olmalıdır. 12.00-40=11.20 -izmitte yerel saat 11.20dir not: Her meridyen yayı aralığı açı olarak 1 dereceye zaman olarak 4 dakikaya eşittir Haritalarda yüzey şekillerinin gösterilmesi -kabartma yöntemi: maliyeti yüksek yapımı güçtür.Kabartma yöntemi çok kullanılmaz -gölgelendirme yöntemi: düz yerler aydınlık eğimli yerler gölge olarak gösterilir.Eğim arttıkça gölgenin koyuluğu artar -tarama yöntemi: düz olan yerlerde tarama yapılmaz -renklendirme yöntemi: yapılan haritalarda yeşil ile boyanan yerler ormanları veya ovaları kahverengi ile boyanan yerler her zaman dağları göstermez -izophis yöntemi: 0 metre deniz seviyesini yada kıyı çizgisini gösterir.Haritanın ölçeği küçüldükçe eş yükselti aralıklarıda artmaya başlar Ekvator Kutup noktalarından eşit uzaklıktaki noktaları birleştiren ve dünyayı iki eşit parçaya bölen hayali çizgidir. Çevresi yaklaşık 40.000 km’dir. Ekvatorun kuzeyinde kalan yarım küreye Kuzey Yarım Küre, güneyinde kalan yarım küreye ise Güney Yarım Küre denir Dünyanın hareketleri 21 mart-23 eylül Ekinoks durumu: -güneş ışınları bu tarihlerde Ekvatora dik olarak gelir -dünyanın her yerinde gece ve gündüz süreleri eşit olur buna 'ekinoks' denir 21 haziran durumu: -güneş ışınları bu tarihte kuzey yarım kürede 23* 27' boylamında bulunan yengeç dönencesine dik gelir -kuzey yarım kürede yaz gündönümü(solstisi) güney yarım kürede kış gün dönümü(solstisi)dür 21 aralık durumu: -güneş ışınları bu tarihte güney yarım kürede 23* 27' boylamında bulunan oğlak dönencesine dik açı düşer -kuzey yarım kürede kışdönümü(solstisi) güney yarım kürede yaz gündönümü(solstisi)dür Atmosfer -yaklaşık 10.000 km kalınlığa sahiptir ve birbirlerinden farklı gazların karışımı ile oluşmuştur.azot (%78) oksijen (21) ve asal gazlar vardır.Çok az ozon gazı bulunur İklim elemanları -sıcaklık : güneşin yaptığı sıcaklık -basınç ve rüzgarlar: hava ve gazlar -nemlilik ve yağış : kaynağı sudur.sıcaklığa bağlı su buhar ve buza dönüşebilir İklimlerin Dili kutup iklimi - dünyanın sürekli olarak karlar ve buzlarla kaplı olan kutup bölgelerinde görülen iklimdir (antartika) tundra iklimi -iskandinavya yarımadasıyla kanadanın kuzeyinde sibirya ve grönland adasının kıyı kesimlerinde görülür (Sibirya,Grönland adası) orta kuşak karasal iklimi -genel olarak 30* ve 65* enlemleri arasında karaların deniz etkisinden uzak iç kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında görülmektedir (Sibirya,Kanada,Doğu Avrupa) orta kuşak okyanusal iklimi -genel olarak 30* - 60* enlemleri arasında karaların batı kıyılarında görülür (Yeni Zelanda,Güney Şili,Batı Avrupa vs) çöl iklimi -dönenceler civarında kıta içlerinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda görülür (Büyük Sahra,Ortadoğuda Necef vs) akdeniz iklimi -akdenize kıyısı olan ülkeler Avusturalyanın güneybatısı Güney Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi Şili nin orta kesimleri ve Kuzey Amerikada Kaliforniya çevresinde etkilidir muson iklimi -Güney Hindistan Güney Çin Güneydoğu Asya Japonya ve Mançurya gibi bölgelerde görülür.Bu alanlar Muson rüzgarlarının etkisi altındalardır tropikal iklim -bu iklimin çevresi 10*- 30* kuzey ve güney enlemlerde görülür (Brezilya Venezuela vs) ekvatoral iklim -yıllık sıcaklık ortalaması 25 *C un üstündedir.Yıllık ve günlük sıcaklık farkı en az olan iklim (Endonezya,Malezya,Amazon vs) Yerkabuğu -İç çekirdek,Dış çekirdek,Manto ve Kabuk sıralamasıyla oluşmaktadır.