Röportaj: Herhangi bir konu ya da sorunun değişik boyutlarıyla ele alınıp işlendiği gazete ve dergi yazılarıdır.
[b]Röportajın özellikleri[/b]
• Tek bir yazı olabileceği gibi aynı konuda dizi yazıda olabilir • Röportaj yapan kişi, röportajında elde ettiği bilgilerle kendi görüş ve düşüncesine de yer verir. • Röportaj genellikle ses kayıtları, belge ve fotoğraflarla tamamlanır. • Röportajda önemli olan bir çok kişinin gördüğü ve bildiği şeyleri ustaca dile getirmektir. • Bir yeri konu alan röportajda belgelendirme yapılırken film, fotoğraf, ses kayıtlarından yararlanılır • Kanıtlayıcı, betimleyici vb anlatım türlerinden yararlanılır.. • Okuyucunun dikkatini çekecek ve onu bazı konularda düşündürecek biçimde düzenlenir. • Öğretici, açıklayıcı vb anlatım türlerinden yararlanılır.
[b]Röportajın amaçları[/b]
• Okuyucuyu konu içinde yaşatmak. • Konuyu çarptırmadan belgesel olarak okuyucuya sunmak ve kamuoyunu aydınlatmak hedeflenir. • Kamuoyunu aydınlatmak.
İnsanı konu alan röportaj: Belli bir alanda üne kavuşmuş kişilerin özelliklerinin belirtildiği röportaja denir. Bir yeri konu alan röportaj: Film, ses kayıt ve fotoğraflardan yararlanılan röportaj türüdür. Röportajda yararlanılan anlatım türleri: Öğretici, Açıklayıcı, Kanıtlayıcı
[b]Mülakat:[/b]
• Buluşma görüşme konuşma anlamına’ da gelmektedir • Her hangi bir gazetecinin ünlü bir kişiyi ziyaret ederek ona alanıyla ilgili sorular sorması ve bu sorulara verilen cevaplardan oluşan yazılara denir.
[b]Mülakatın özellikleri[/b]
• Mülakat metinleri öğretici ve ufuk açıcıdır. • Alanında tanınmış kişilerle mülakat yapılır. • Alınan cevaplar aynen yorumlanmadan yayımlanır. • Genelde söyleşmeye bağlı anlatım türü kullanılır.
[b]Mülakat yazıları[/b]
• Görüşülen kişinin adı belirtilir. • Görüşülen kişinin işi belirtilir. • Hangi amaç için görüşme yapıldığı belirtilir.
Mülakat yapan kişinin yerine getirmesi gereken davranışlar
• Mülakat yapacağı kişiden görüşme zamanını belirlemesini istemesi • Sabırlı dikkatli ve nazik olmalı. • Konuşacağı kişi ve konu hakkında bilgi edinmeli ve ön hazırlık yapmalı. • Hep kendi konuşarak karşısındaki kişiyi sıkmamalıdır. • Söz başka bir konuya atlarsa konuyu toparlamalıdır.
[b]Nutuk:[/b]
• Bir topluluk önünde belirli bir konuda yapılan etkili be inandırıcı konuşmalara nutuk denir • Söylev kavramını karşılamaktadır. • Amacı, dinleyicileri kendi düşüncesinden yana çekmektir. • Söylenen sözler ve söyleyiş biçimi inandırıcı, coşturucu nitelik taşımaktadır. • İnsanları heyecanlandırmak, bir fikri, bir kanaati insanlara aşılamak ve benimsetmek önemlidir. • Yersiz ve gereksiz vurgular, anlaşılmaz – abartılı sözler ve aşırı ses yükseltmelerinden kaçınılır. • Kişi, konuşmasını duruş, jest ve hareketleriyle desteklemektedir. • Toplulukta duygusal doruklar ve insanda tartışma atmosferi oluşur.
[b]Söylev:[/b]
• Bir topluluk önünde belli bir konuda yapılan etkili ve inandırıcı konuşmalara denir. • Söylev türünün ilk örnekleri Eski Yunan ve Roma dönemlerinde görülür. • II. Meşrutiyette tanınmış en meşhur söylevciler, Ömer Naci ile Hamdullah Suphi Tanrıöver’dir • Cumhuriyet döneminin en büyük konuşmacısı Mustafa Kemal Atatürk’tür.
Hatip: Söylevci anlamına gelir
Söylevde Amaç: Dinleyicileri kendi düşüncesinden yana çekmek.
[b]Söylev türünün özellikleri:[/b]
• Konularına göre beş tür söylev vardır. • Etkili, heyecanlı ve açık cümlelerle bitirilir. • Cümleler kısa, yalın, içten ve akıcı olmalıdır. • Tiyatro ile birlikte gelişmiştir. • Söylevci konuşmasını duruş, jest ve hareketleriyle desteklemelidir. • Dilin alıcıyı harekete geçirme işlevi ve heyecana bağlı işlevi birlikte kullanılır. • Dinleyicinin zevk ve kültür düzeyleri konuşmacı tarafından dikkate alınır. • Söz ve sesle birleşen bir sanattır. • Söylev türünün ilk örnekleri Eski Yunan ve Roma dönemlerinde görülür.
Not: Beş çeşit söylev vardır bunlar hukuksal söylev, akademik söylev, siyasi söylev, dinsel söylev ve askeri söylevlerdir.
Hukuksal söylev: Mahkemelerde, yargılama sırasında suçlamak ya da savunmak amacıyla söylenen söyleve denir.
Akademik söylev: Bilim toplantılarında söylenen, açılış, kapanış ve ödül törenlerinde yapılan bilimsel içerikli söylevlerdir.
Siyasi söylev: Genellikle parlamentolarda, diplomatik toplantılarda, mitinglerde söylenen politik amaçlı söylevlere denir.
Dinsel söylev: Tapınaklarda bireysel ve toplumsal soruları dinsel açıdan yorumlayan söyleve denir.
Askeri söylev: Ordunun moral gücünü yükseltmek ve güven duygusunu artırmak için verilen söylev türüdür.
[b]Atatürk’ün söylevi[/b]
• Mecliste okunması 36 saat sürmüştür. • İçerik açısından siyesi bir söylevdir. • Mustafa Kemal Atatürk, söylevi “gençliğe sesleniş” ile bitirir. • Mustafa Kemal Atatürk’ün “onuncu yıl nutku” siyasi bir söylevdir.
Hamdullah Suphi Tanrıöverve Ömer Naci : II. Meşrutiyet döneminde yetişen tanınmış söylevcilerden biridir.
Demosthenes: Eski Yunan Edebiyatı söylevcilerindendir.
Çiçero: Söylev türünün ilk örneklerini veren Latin edebiyatı düşünürüdür.
Bossuet: Söylev türünün ilk örneklerini veren Fransız edebiyatı düşünürüdür.
Fransız edebiyatı söylevcileri: Bossuet, Mirabeau, Robespiere
Akademik: Bilim toplantılarında söylenen söylevdir.
Basit Sözcükler:Yapım eki almamış sözcüklere denir.
Türemiş Sözcükler: Kök sözcüklerin, yapım eki alarak yeni anlam kazanmasıyla oluşan sözcüklere denir.
Boş beşik ve Susuz yaz adlı eser Necati Cumalı’ ya aittir.
|