Konu: Ünite 7 – İktisadî Kurumlar Çözümlü Test I

[Uyanan Gençlik]

1. Kadı aşağıdaki alanlardan hangisinden sorumlu görülmez? A) Hakimlik B) Adli yönetici C) Beledi yönetici D) Mali sorumlu E) Askeri yönetici Çözüm: Kadı (hakim, yargıç) bulunduğu şehrin hem adlî, hem beledî, hem de askerî yöneticisi durumundadır. Doğru cevap D’dir. 2. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nde Evkaf nezareti kurulmadan önce vakıfları yöneten nezaretlerden biri değildir? A) Haremeyn Nezareti B) Vezir Nezareti C) Divan Nezareti D) Şeyhülislam Nezareti E) İstanbul Kadıları Nezareti Çözüm: Osmanlılar döneminde 1826 yılında kurulan Evkaf Nezareti’nden önce vakıflar, vâkıflarının şartlarına göre ayrı nezaretlerce yönetiliyorlardı. Bu nezaretler şu isimlerle anılıyorlardı: - Haremeyn Nezareti, - Vezir Nezareti, - Şeyhülislâm Nezareti, - Tophane Ümerası Nezareti, - İstanbul Kadıları Nezareti. Doğru cevap C’dir. 3. Her vilayete müfettiş-i ahkâm-ı şer’iyye tayin ederek vakıf işlerini denetlenmesini sağlayan Osmanlı padişahı aşağıdakilerden hangisidir? A) Yıldırım Bayezid B) II. Murad C) Kanuni Sultan Süleyman D) Yavuz Sultan Selim E) II. Bayezid Çözüm: Yıldırım Bâyezid, her vilayete müfettiş-i ahkâm-ı şer’iyye tayin ederek vakıf işlerini denetlenmesini sağlıyordu. Doğru cevap A’dır. 4. Beytülmalın kurumlaşmasının ve İslâm devletinin mâlî yapısını oluşturacak şekilde teşkilâtlanmasının gerekli hale geldiği dönem aşağıdakilerden hangisi dönemidir? A) Hz. Osman B) Hz. Ömer C) Hz. Ali D) Hz. Ebubekir E) Hz. Muhammed Çözüm: İslâm topraklarının genişlemesi ve devlet gelirlerinin artması, Hz. Ömer döneminde beytülmalın kurumlaşmasını ve İslâm devletinin mâlî yapısını oluşturacak şekilde teşkilatlanmasını gerekli hale getirmiştir. Onun döneminde Müslümanlar İran ile Bizans’tan epey yerleri alıp fethetmişlerdi. Bu fetihler sonucunda bir hayli gelir elde edildi. Bu gelirlerin bir deftere yazılmak suretiyle kayıt altına alınması kararlaştırıldı. Böylece gelir ve masrafların miktarı ile bir anlamda bütçenin tespiti sağlanmış oldu. Doğru cevap B’dir. 5. Zamanın ihtiyaçları göz önünde bulundurularak konulmuş vergilere ne ad verilir? A) Şer’i vergiler B) Örfi vergiler C) Cizye D) Haraç E) Öşür Çözüm: İslâm hukukuna göre vergiler ana hatları ile iki kısma ayrılır. Bunlardan biri İslâm’ın ana kaynaklarına (Kur’ân ve Sünnet) dayanan vergilerdir ki buna şer‘î vergiler (tekâlif-i şer‘iyye) diyoruz. Diğeri de zamanın ihtiyaçları göz önünde bulundurularak konulmuş vergilerdir ki, bu da örfî vergiler (tekâlif-i örfiyye) diyoruz. Doğru cevap B’dir. 6. İslâm’ın ana kaynaklarına (Kur’ân ve Sünnet) dayanan vergilere ne ad verilir? A) Öşür B) Şer’i vergiler C) Cizye D) Haraç E) Örfi vergiler Çözüm: İslâm hukukuna göre vergiler ana hatları ile iki kısma ayrılır. Bunlardan biri İslâm’ın ana kaynaklarına (Kur’ân ve Sünnet) dayanan vergilerdir ki buna şer‘î vergiler (tekâlif-i şer‘iyye) diyoruz. Diğeri de zamanın ihtiyaçları göz önünde bulundurularak konulmuş vergilerdir ki, bu da örfî vergiler (tekâlif-i örfiyye) diyoruz. Doğru cevap B’dir. 7. Divan teşkilâtı, gerçek manasıyla ilk defa kim tarafından kuruldu? A) Hz. Osman B) Hz. Ömer C) Hz. Ali D) Hz. Muhammed E) Hz. Ebubekir Çözüm: İslâm devlet kuruluşları içinde bulunan ve tarih boyunca önemli bir fonksiyon icra eden divan teşkilâtı, gerçek manasıyla ilk defa Halife Hz. Ömer tarafından kullanılmıştır. Bu dönemde İslâm devleti, gerek toprak, gerekse maaş bakımından çok geniş ve büyük imkânlara kavuşmuştu. Doğru cevap B’dir. 8. I. Doğruluk II. Cesaret III. Cömertlik IV. Özgüven Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri fütüvvetnameler göre ahi teşkilatlarındaki kişilerde bulunması gereken özelliklerdendir? A) I-II B) III-IV C) I-IV D) I-III E) II-IV Çözüm: İslâm Fütüvvetnâmelere göre teşkilât mensuplarınıda bulunması gereken vasıflar, vefa, doğruluk, emniyet, cömertlik, tevazu, nasihat, doğru yola sevketme, affedici olma ve tevbe idi. Doğru cevap D’dir. 9. İhtisab aşağıdakilerden hangisi döneminde tam teşkilatlı bir müessese haline gelmiştir? A) Hz. Muhammed B) Hz. Osman C) Hz. Ömer D) Hz. Ali E) Hz. Ebubekir Çözüm: İslâm dünyasında, başka görevleri de olmakla birlikte en önemli vazifesi ekonomik hayatın tanzimi ile ilgili olan kurumlardan biri de hisbe veya ihtisab denilen müessesedir. Hz. Peygamber’in Medine’ye olan hicreti döneminden itibaren varlığı bilinen hisbe, Hz. Ömer’in halifeliği döneminde tam teşkilâtlı bir müessese haline geldi. Doğru cevap C’dir. 10. Fedek arazisi için tayin edilen kişi aşağıdakilerden hangisi olmuştur? A) Hz. Osman B) Hz. Ebubekir C) Hz. Ömer D) Hz. Ali E) Hz. Muhammed Çözüm: Mütevelli-i vakf da denilen nazırların ilki, Hz. Peygamber tarafından vakfedilen Fedek arazisi için tayin edilen Hz. Ebubekir’dir. Doğru cevap B’dir.