1. Eleştirel etik olarak da adlandırılan ve genelde “Etik
açıdan doğru nedir?”, “Etiğin doğasında doğru veya
yanlış olmak var mıdır?” soruları ile ilgilenen etik
yaklaşımı hangisidir?
A) Meta etik
B) Normatif etik
C) Uygulamalı etik
D) Teolojik etik
E) Deontolojik Etik
Çözüm: Meta etik, genelde eleştirel etik olarak da
adlandırılmaktadır. Bu yaklaşım, etik söylemlerde
kullanılan dilin ve ifadelerin analiz edilmesine ve
anlamlandırılmasına odaklanır ve bunları inceler. Meta
etik, etiğin doğasını ve etiğe neden ihtiyaç duyduğumuzu
araştırır. Bu bağlamda etik hükümlerin doğası araştırılır.
Meta etik alanında tipik sorular şöyledir: “Etik açıdan
doğru nedir?”, “Etiğin doğasında doğru veya yanlış
olmak mı vardır? Doğru cevap A'dır.
2. Aşağıdakilerden hangisi bilişim etiğinin temelini
oluşturan ilkelerden biri değildir?
A) Bilgisayar başka insanlara zarar vermek için
kullanılamaz.
B) Başka insanların bilgisayar çalışmaları
karıştırılamaz.
C) Bilgisayar hırsızlık yapmak için kullanılamaz.
D) Kişi yazdığı programın sosyal hayata etkisinden
sorumlu değildir.
E) Bedeli ödenmeyen yazılım kopyalanamaz ve
kullanılamaz.
Çözüm: Bilgisayar Etik Enstitüsü (Computer Ethics
Institute) tarafından geliştirilen ve bilgisayar kullanım
konusunda etik ilkelerinin temelini oluşturan 10 ilke aşağıda verilmiştir.
1. Bilgisayar başka insanlara zarar vermek için kullanılamaz.
2. Başka insanların bilgisayar çalışmaları karıştırılamaz.
3. Bilgisayar ortamında başka insanların dosyaları karıştırılamaz.
4. Bilgisayar hırsızlık yapmak için kullanılamaz.
5. Bilgisayar yalan bilgiyi yaymak için kullanılamaz.
6. Bedeli ödenmeyen yazılım kopyalanamaz ve kullanılamaz.
7. Başka insanların bilgisayar kaynakları izin almadan kullanılamaz.
8. Başka insanların entelektüel bilgileri başkasına mal edilemez.
9. Kişi yazdığı programın sosyal hayata etkilerini dikkate almalıdır.
10. Kişi, bilgisayarı, diğer insanları dikkate alarak ve saygı göstererek kullanmalıdır.
Doğru cevap D'dir.
3. Aşağıdakilerden hangisi bilişim vasıtası olarak
işlenebilecek suçlar arasında değildir?
A) Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar
B) Kişisel verileri hukuka aykırı olarak verme ve ele
geçirme
C) Hürriyete karşı olan suçlar
D) Şerefe karşı olan suçlar
E) Cinsel saldırı
Çözüm: Teknolojinin yardımıyla genellikle sanal bir
ortamda kişi veya kurumlara maddi veya manevi zarar
verilmesine bilişim suçu denir. Bilişim alanındaki suçlarla
ilgili olarak Avrupa birliği uyum yasaları çerçevesinde
hazırlanan 5237 sayılı yeni Türk Ceza Kanunu, 1 Haziran
2005 tarihi itibari ile yürürlüğe girmişti. Yeni TCK ile
birlikte; bilişim suçları, onuncu bölüm altında “Bilişim
Alanında Suçlar” baslığı altına düzenlenmiştir. Yeni Türk
Ceza Kanunundaki bu düzenlemelerin yanında, bilişim
sistemleri ile islenebilecek ancak tek baslarına tamamen
bilişim suçu olarak adlandırılamayacak suç tipleriyle
ilgilide düzenlemeler yapılmıştır. Eski TCK da bilişim
suçları madde 525/a/b/c/d altında çok kısa ve yetersiz
olarak bahsedilirken, 5237 sayılı yeni TCK da 243–244–
245–246’ncı maddeler ile birçok farklı başlık altındaki
maddelerde bilişim suçlarına da yönelik düzenlemelerde
bunulmuştur. Örneğin; yeni TCK’nın ikinci kısmı olan
kişilere karşı suçların, dokuzuncu bölümünde, “Özel
Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar” başlığı
altında; madde 135 ile “kişisel verilerin kaydedilmesi”
suçu, madde 136 ile “kişisel verileri hukuka aykırı olarak
verme ve ele geçirme” suçu, madde 138 ile “verileri yok
etme” suçu konularında düzenlemeler ve eklemeler
yapılmıştır. Yine TCK’nın ikinci kısmındaki yedinci
bölümü olan “hürriyete karsı olan suçlar” altında madde
124 teki “Haberleşmenin engellenmesi” suçu, aynı kısmın
sekizinci bölümü olan “şerefe karsı suçlar” başlığı altında
madde 125 deki “hakaret” suçu, aynı kısmın, dokuzuncu
bölümünde, “Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı
Suçlar” başlığı altında madde 132 deki “Haberleşmenin
gizliliğinin ihlali” ile madde 133 deki “kişiler arasındaki
konuşmaların dinlenmesi – kaydedilmesi” suçu ve
topluma karşı işlenen suçlar kısmının yedinci bölümünde
ise “Genel ahlaka karşı işlenen suçlar” adı altına madde
226 da ki “müstehcenlik suçu” da direkt olarak bilişim
suçu olarak adlandırılmamış olsalar da bilişim vasıtası
olarak işlenebilecek suçlardandır. Doğru cevap E'dir.
4. Aşağıdakilerden hangisi internet etiğinin altyapı ve
zamanı verimli kullanma başlığı altına girmektedir?
A) Başkalarına karşı saygılı olunuz, bunun kendinize
olan saygınız ve size başkalarının göstereceği
saygının ön koşulu olduğunu unutmayınız.
B) Tartışmaların özelleşmesine ve kişiselleşmesine
yol açmayınız.
C) Açık kimliğinizi geçerli bir gerekçeniz olmadıkça
gizlemeyiniz, her iletinizde kimliğinizin net
olarak belli olduğundan emin olunuz.
D) Hiç kimsenin zamanını küçük bir bölümünü bile
boş yere almamaya özen gösteriniz.
E) Ne demek istiyorsanız ona karşılık olan, yanlış
anlaşılmalara yol açmayacak düz ve yalın
deyişlerle düşüncelerinizi aktarmaya çalışınız.
Çözüm: Altyapı ve Zamanı Verimli Kullanma
• İletişim kurarken anlamsız sayılacak gereksiz iletiler
göndermeyiniz.
• Hiç kimsenin zamanının küçük bir bölümünü bile boş
yere almamaya özen gösteriniz.
• Ulaşmadığı kaygısı ile olsa bile aynı iletileri ardı ardına
göndermeyiniz.
• Bilgilendirmek ve gelişmelerden haberdar etmek için
sürekli bir elektronik bülten göndermek istediğinizde,
gönderdiğiniz kişinin bu dağıtım ya da duyuru listesinde
kalıp kalmama isteğini ilk duyurunuzda belirtebilmesini
sağlayınız, kalma isteğini belirtmeyenleri bir daha
rahatsız etmeyiniz.
• Bir web sitesinde yer alan uzunca bir metin ya da
belgeyi e-posta ekinde göndermeyiniz, bu metin ya da
belgenin adresini ve konusunu belirtip, buraya erişilip
bakılabilmesi için sanal adresini vermekle yetininiz, eposta
ekinde dolaştırmak istediğiniz bir metni de olanaklı
ise önce bir web sitesine yerleştiriniz.
• İleti trafiğini yoğunlaştıran gönderimlerde bulunanları
uyarınız, ısrarcı olanlara karşı alınması gereken yasal
önlemlerin oluşmasına katkı veriniz ve yaptırımların
uygulanmasına destek olunuz, teknik yollarla alınabilecek
önlemler konusunda da yardımcı olunuz. Doğru cevap
D'dir.
5. Aşağıdakilerden hangisi internet etiğinin alt
başlıklarından biri değildir?
A) Başkalarına karşı saygı
B) Altyapı ve zamanı verimli kullanma
C) Biçimsel özen
D) İçerik ile ilgili özen
E) Politik kaygılar
Çözüm: Internet ortamında görgü kuralları için
deontoloji kuramlarında da belirtildiği gibi “Sana nasıl
davranmasını istiyorsan sen de öyle davran” önemli bir
kuraldır. Internet kullanırken insanların kendi hakları ve
diğerlerinin hakları adına uyulması gereken etik kurallar
Türkiye Bilişim Vakfı (TBV) tarafından yayınlanmıştır.
Başkalarına karsı saygı, altyapı ve zamanı verimli
kullanma, biçimsel ve içerik ile ilgili özen ve öteki konular
baslıkları altında aşağıdaki kurallar sıralanmıştır.
Doğru cevap E'dir.
6. Aşağıdakilerden hangisi internet etiğinde öteki
konular başlığı altına girmez?
A) İyelik haklarını zedelememeye özen gösteriniz.
B) Başkalarının kişilik haklarına ve özel yaşamına
saygılı olarak kişilerle ilgili karalayıcı
yorumlarda bulunmayınız
C) Uygunsuz davranışlar sergilemekte ısrarlı
olanları ölçülü bir tepki içinde elbirliği ile
uyarmaya çalışınız
D) Kendinizin ya da temsilcisi olduğunuz ürün ve
hizmetlerin reklamını yapmayınız
E) Gereksiz yere büyük harfler ile yazışmaktan, sık
sık özel simgeler kullanmaktan kaçınınız
Çözüm: Öteki Konular
• İyelik haklarını zedelememeye özen gösteriniz,
başkasının veri kaynaklarını, düşüncelerini ve
yazılımlarını kendinizinmiş gibi sahiplenmeye
kalkışmayınız.
• Başkalarının kişilik haklarına ve özel yaşamına saygılı
olarak kişilerle ilgili karalayıcı yorumlarda bulunmayınız.
• İnternet ortamının sağladığı olanakların yasa dışı
biçimde insanlara zarar verme, başkalarının islerini
engelleme, gizli ve kişisel bilgilerini ele geçirip
yararlanma, her türlü sahtekârlık, yolsuzluk,
dolandırıcılık ya da hırsızlık gibi kötü amaçlı kullanımına
yol açmayınız ve göz yummayınız.
• Uygunsuz davranışlar sergilemekte ısrarlı olanları
ölçülü bir tepki içinde elbirliği ile uyarmaya çalısınız.
• Size gelen bir iletiyi başkalarına aktarırken ileti
üzerindeki e-posta adres bilgilerinin gerekmiyorsa
aktardığınız kişinin eline geçmemesine özen gösteriniz.
• Kendinizin ya da temsilcisi olduğunuz ürün ve
hizmetlerin reklamını yapmayınız.
• Güvenlik zedeleyici ve bozucu girişimlere karşı alınması
gereken önlemlere uymaya özen gösteriniz, bu konuda bir
kuşku duyduğunuzda doğrudan Internet servis
sağlayıcınıza ya da kurum sorumlunuza durumu bildirerek
önlem alınmasına yardımcı olunuz.
• İnternet üzerinde denetim ve düzenleme yetkisi olanların
konumlarını kötüye kullanmalarına karşı duyarlı olunuz
ancak gerektiğinde de işlerini kolaylaştırıcı her türlü
desteği veriniz.
Doğru cevap E'dir.
7. Aşağıdakilerden hangisi e-posta kullanırken dikkat
edilmesi gerekenlerden biri değildir?
A) Her zaman yazılı iletişim kurduğunuzu
unutmadan, tüm noktalama işaretlerini ve imla
kurallarını kullanın
B) Gelen e-postaları mümkün olduğunca en kısa
sürede cevaplandırın, cevaplayamıyorsanız
otomatik mesaj gönderin ya da cevaplayamama
nedeninizi söyleyin.
C) Gereksiz dosyaları eklemeyin. İlla ki bir dosya
gönderecekseniz önceden izin alın.
D) Uzun cümlelerden, acil ifadesinden, BCC
yapmadan toplu mesaj gönderimi yapmaktan her
zaman kaçının.
E) E-posta gönderdiğiniz kişinin fikirlerine karşı
çıkmaktan sakının.
Çözüm: E-Posta kullanırken bilmeniz gerekenler;
• Sadece yazacağınız konuya odaklanın.
• Her zaman yazılı iletişim kurduğunuzu unutmadan, tüm
noktalama işaretlerini ve imla kurallarını kullanın.
• Size sorulan soruları mutlaka cevaplandırın.
• Gelen e-postaları mümkün olduğunca en kısa zamanda
cevaplandırın, cevaplayamıyorsanız otomatik mesaj
gönderin ya da yazamama nedeninizi söyleyin.
• Gereksiz dosyaları eklemeyin. İlla ki bir dosya
gönderecekseniz önceden izin alın (karşı tarafın
kapasitesini kullandığınızı unutmayın).
• Uzun cümlelerden, acil ifadesinden, BCC yapmadan
toplu mesaj gönderimi yapmaktan her zaman kaçının.
Doğru cevap E'dir.
8. Aşağıdakilerden hangisi Facebook kullanırken dikkat
edilmesi gerekenlerden biri değildir?
A) Sizi siz gibi gösteren bir profil resminiz mutlaka
olsun.
B) Profil bilgilerinizde kendinizi çok abartmayın ve
yanlış bilgi vermeyin.
C) Çoklu mesaj gönderimlerine cevap verirken
sadece mesaj gönderen kişiye cevap verin.
D) Bir kimsenin haberi olmadan kişinin resmini
etiketlemeyin
E) Kişilere katılmayacakları etkinlikler için davetiye
göndermeyin.
Çözüm: Facebook kullanırken bilmeniz gerekenler;
• Sizi siz gibi gösteren bir profil resmi mutlaka olsun.
Olduğunuzdan farklı gözükerek insanları hayal kırıklığına
uğratmayın.
• Profil bilgilerinizde kendinizi çok abartmayın ve yanlış
bilgiler yazmayın. Özel ya-samınızı mümkün olduğunca
gizleyin (evli olduğunuzu yazın ve çocukların isimlerini
vermeyin, doğum gününüzü verin ama yılını yazmayın).
• Çoklu mesaj gönderimlerine cevap verirken sadece
mesajı gönderen kişiye cevap verin. Çoklu cevap
verdiğinizde “spam” (yığın mesaj) yapmış durumuna
düşersiniz.
• Duvar yazılarınızla haberleşerek program yapmayın,
tüm arkadaşlarınızı davet et-mis oluyorsunuz.
• Çok az arkadaşınızın anlayabileceği şakalar yapmayın,
duvar yazınıza mesajlar atmayın.
• Facebook’un kendi gerçek yaşamımızın bir uzantısı
olduğunu unutmayın ve her zaman kibar ve saygılı bir
tonda yazısın.
• Bir kimsenin haberi olmadan kişinin resmini
etiketlemeyin.
• Profil sayfasına gereksiz link (bağlantı) atmayın.
• Sohbet ederken mutlaka zamanı olup olmadığını sorun
ve kimseyi gerekmedikçe sohbet için rahatsız etmeyin.
• Gerçek yaşamda iyi tanımadığınız birisini sadece ortak
arkadaşlarınız olduğu için “arkadaş” olarak eklemeyin,
eklerseniz de saygılı bir şekilde nedenini yazın.
• Karşı cinsten tanımadığınız insanları rahatsız etmekten
kaçının. Doğru cevap E'dir.
9. Aşağıdakilerden hangisi Twitter kullanırken dikkat
edilmesi gerekenlerden biri değildir?
A) Çok kişiyi izliyorsanız ve çok az izleyiciniz varsa
siz bir spamcısınız, kimse sizi istemeyecektir.
B) Çok sık twit yazarsanız insanlar sizden bıkar
C) Küçük ve özel diyaloglarınızı gizli tutun
D) Twitter’da kaba olan, gerçek yaşamda da kabadır
E) Çelişkili twitler göndermekten sakının.
Çözüm: Twitter kullanırken bilmeniz gerekenler;
• Çok kişiyi izliyorsanız ve çok az izleyiciniz varsa siz bir
spamcısınız (yığın mesajcı), kimse sizi istemeyecektir.
• Çok sık twit yazarsanız insanlar sizden bıkar.
• Küçük ve özel diyalogları gizli tutun, başkaları
okumasın.
• Herkes özel günlerinizi ve kutlamalarınıza davetli
olmadığı için bunları gizli tutun.
• Size doğrudan gelen mesajları cevaplamak zorunda
değilsiniz, ancak bunun da bir bedeli olabilir, siz yine
cevaplandırmaya çalışın.
• Bir soru sorduysanız mutlaka cevaplandırın.
• Twitter’da kaba olan, gerçek yaşamda da kabadır.
Doğru cevap E'dir.
10. Kaynak göstermeden yapılan intihaller arasından, pek
çok kaynaktan alarak kendine ait gibi göstermek
hangi tür intihaldir?
A) Hayalet yazar
B) Mevcut yazı
C) Yetersiz gizleme
D) Kendinden aşırma
E) Emek tembelliği
Çözüm: Aşağıda kaynak göstermeden veya göstererek
yapılan intihal türleri sıralanmıştır (Uçak ve Birinci,
2008; pla-giarism.org, 2015). Kaynak göstermeden
yapılan intihaller şunlardır:
• Hayalet Yazar: Bir başka kaynaktan kelimesi kelimesine
tüm bilgiyi almak.
• Mevcut Yazı: Pek çok kaynaktan alarak kendine ait gibi
göstermek.
• Yetersiz Gizleme: Paragraf içindeki anahtar kelimeleri
değiştirerek gizlemek.
• Kendinden Aşırma: Kendisine ait önceki bir çalışmadan
aynen almak.
• Fotokopi: Belli bir kaynaktan hiçbir değişiklik
yapmadan bir bölümü almak.
• Emek Tembelliği: Orijinal çalışma için çaba sarf etmek
yerine çalışmanın büyük bir kısmını başka kaynaklardan
alıntılarla doldurmak.
Doğru cevap B'dir.
|
0 Yanıt
2274 Gösterim