Konu: Namazın Sünnetleri

[Ders Hocası]

Namazda dinen yapılması farz ve vacip derecesinde olmaksızın yapılması istenen fiiller vardır ki bunlara namazın sünnetleri denir. Bunların terki namazı bozmaz ve sehiv secdesini gerektirmez; fakat bunlara sürekli riayet etmek, Peygamber’in yolunu izlemede titizlik gösterme anlamını taşır. Sünnetler, vacipleri tamamlayıcı özellikte olup, vaciplerdeki kusur ve noksanların telâfisine ve sevap kazanılmasına vesile teşkil eder. [b]Hanefîler’e göre namazın sünnetlerinin başlıcaları şunlardır:[/b] 1.Beş vakit farz ve cuma namazında ezan okumak ve kâmet getirmek. Bu hüküm erkekler içindir. 2. İftitâh tekbirinde elleri yukarı kaldırmak. Erkekler, her iki başparmağını – parmak aralıkları tabii açıklıkta olmak üzere ve avuç içleri kıbleye veya birbirine dönük tutularak- kulak yumuşaklarına değecek ölçüde, kadınlar ise ellerinin parmak uçlarını göğüs hizasına kadar kaldırırlar ve bu vaziyette iken “Allahu ekber” derler. Şâfiî ve Mâlikîler’e göre erkekler de iftitah tekbirinde ellerini omuz hizasına kadar kaldırırlar. Şâfiî ve Hanbelîler’e göre, rükûya eğilirken ve rükûdan doğrulurken de elleri kaldırmak sünnettir. 3. Kıyamda sağ eli sol el üzerine koymak. Erkekler sağ elin başparmağı ile serçe parmağını halka yaparak sol elin bileğinden tutarlar ve diğer parmaklarını sol kolun üzerine uzatırlar. Kadınlar ise sağ ellerini göğüsleri üzerinde sol elleri üzerine halka yapmaksızın koyarlar. 4. Namazların başlangıcında Sübhâneke’yi içinden okumak, bundan sonra yine içinden eûzü-besmele çekmek ve diğer rek‘atlarda Fâtiha’dan önce besmele çekmek ve Fâtiha’dan sonra içinden “âmîn” demek. Bir görüşe göre Fâtiha’dan önce okunan besmele vaciptir. İmama uyan eûzü-besmele okumaz. Fâtiha’dan sonra okunacak sûrelerin başındaki besmele okunmaz. Ancak İmam Muhammed’e göre sessiz namazlarda sûre başlarındaki besmele okunur. 5. Rükûya ve secdeye giderken, secdeden kalkarken “Allahu ekber” demek ve rükûdan kalkarken “Semi’allahu limen hamideh” demek. İmama uyan rükûdan kalkarken içinden “Rabbenâ leke’l-hamd” veya “Allahümme Rabbenâ ve leke’l-hamd” der. Yalnız başına kılan bu ikisini yani hem “Semi‘allhu limen hamideh” ve hem de “Rabbenâ leke’l-hamd”ı söyler. 6. Rükûda en az üç defa “Sübhane rabbiye’l-azîm” ve secdelerde en az üç defa “Sübhane rabbiye’l-a‘lâ” demek. 7. Kıyamda bir özür yoksa iki ayak arasını dört parmak kadar açık bulundurmak. 8. Rükûda incikleri (diz’in arkasını) dik ve sırtı düz tutmak ve parmak aralıkları açık olduğu halde dizleri tutmak. Kadınlar ise dizlerini biraz bükerler ve sırtlarını yukarıya doğru meyilli tutarlar ve parmaklarını açmaksızın dizlerinin üzerine koyarlar. 9. Secdeye giderken önce dizleri, sonra elleri, sonra yüzü yere koymak. Secdeden kalkarken de önce yüzü, sonra elleri, sonra da elleri dizlerin üzerine koyarak kıyama doğrulmak veya oturuşa geçmek. Ayrıca secdeyi, yüz iki el arasına gelecek şekilde yapmak. 10. Secde oturuşları ile teşehhüd oturuşlarında sol ayağı yere yatırıp üzerine oturmak, sağ ayağı ise dikmek ve ayak parmaklarını kıbleye yöneltmek. Kadınlar sağ ve sol ayaklarını sağ taraflarına yatırıp beden sola meyilli bir biçimde yere otururlar. 11. Ka‘de ve celselerde ( secde oturuşlarında) elleri parmaklar az açılarak uyluklar üzerine koymak. 12. Secdede karnı uyluklardan, dirsekleri yanlardan ve dirsekleri yerden uzak tutmak. Kadınlar kollarını yanlarına birleştirir ve karnını uyluklarına yapıştırırlar. 13. Tahiyyat esnasında “Lâ ilâhe” denirken sağ elin şehâdet parmağını kaldırmak; bu halde başparmak ile orta parmak halka edilir ve diğer iki parmak yumruk halinde bükülür. “İllâllah” derken ise, şehâdet parmağı indirilir. Ancak bazı âlimler, bu sünneti yerli yerince yapmak zor olduğu için terk edilmesini uygun görmüşlerdir. 14. Farz, vacip ve müekked sünnetlerin son oturuşu ile gayri müekked sünnet ile nâfile namazların her oturuşunda tahiyyattan sonra Hz. Peygamber’e ve âline salât ü selam okumak. 15. Her namazın son oturuşunda selam vermeden önce Kur’ân’da bulunan veya hadislerde yer alan dualardan okumak. 16. Namazın sonunda selam verirken yüzü önce sağ tarafa, sonra da sol tarafa çevirmek. 17. Kur’ân-ı Kerim’i namazda sırasıyla okumakta bir sakınca yoktur. Ancak mukim için sünnet olan “mufassal” denilen sûreleri okumaktır. Dinen yolcu sayılan kişi, Fâtiha’dan sonra dilediği sûreyi okuyabilir. Mukim için sünnet olan, sabah ve öğle namazlarında Fâtiha’dan sonra “tıvâl-ı mufassal” denilen uzun sûrelerden, ikindi ve yatsı namazlarında “evsât-ı mufassal” denilen orta uzunluktaki sûrelerden, akşam namazlarında ise “kısâr-ı mufassal” denilen kısa sûrelerden bir sûre okumaktır. Hucurât sûresinden “Bürûc” sûresinin sonuna kadar olan sûreler “tıvâl-ı mufassal”, “Târık” sûresinden “Beyyine” sûresinin sonuna kadar olan sûreler “evsât-ı mufassal” ve bundan sonraki sûreler ise “kısâr-ı mufassal”dır. 18. Önünden geçilmesi ihtimali varsa sütre koymak.