Konu: Haccın Edâsının Farz Olmasının Şartları

[Ders Hocası]

Bu şartların bir kısmı kadın erkek ayırımı olmaksızın herkesi ilgilendiren genel şartlar, bir kısmı ise kadınlara özel şartlardır. [b]Genel Şartlar[/b] 1- Yol Güvenliğinin Olması: Hacca gidilecek yol güvenli değilse haccın bizzat edâsı gerekmez, bundan dolayı haccedemeyen kişi, hacca gitmeden öldüğü takdirde yerine hac yaptırılması için vasiyet eder. Yukarıdaki sağlık şartı gibi bunun da haccın kendisinin farz olmasının mı yoksa edâsının farz olmasının mı şartı olduğuna dair iki farklı görüş vardır. Tarihte zaman zaman hacca gidenlerin öldürüldüğü, soyulduğu olmuş ve bu gibi durumlarda kimi âlimler haccın farz olmayacağı, kimisi de haccın farz ama bizzat edâsının farz olmayacağı şeklinde fetvâ vermiştir. 2- Yolculuğa Engel Geçici Bir Durumun Bulunmaması: Hacca gitmeleri hapis vb. sebeplerle fizikî bir şekilde engellenenlerin de bizzat haccetmeleri farz değildir. Bu durumdakiler hac görevini yapamadam öldükleri takdirde yerlerine bir kişinin hacca gönderilmesini vasiyet ederler. [b]Kadınlara Özel Şartlar:[/b] Haccın bizzat edâsının farz olması için kadınlar hakkında ek olarak iki şarttan daha bahsedilir. 1- Uzun Mesafeli Yolculuklarda Kadının Yanında Eşinin veya Bir Mahreminin Bulunması: Bu konu, seferîlik (yolculuk) ile ve sefer sayılacak kadar uzak yerlere kadının yanında eşi veya mahremi olmadan yolculuk yapması ile ilgilidir. Bir kadın, -diğer şartları taşıyor olsa bileberaberinde ona refakat edecek bir yakını yoksa bizzat hacca gitmekle yükümlü değildir. Böyle bir imkânın doğmasını beklemesi ve bu mümkün olmadan ölürse yerine bir kişinin hacca gönderilmesini vasiyet etmesi gerekir. Bunun da birinci gruba giren şartlardan mı yoksa bu gruba giren şartladan mı olduğu konusunda Hanefî mezhebi içinde görüş ayrılığı bulunmaktadır. Diğer mezheplerde eşi veya mahremi olmasa da güvenilir yol arkadaşları bulduğu takdirde haccın kadına farz olacağı ve farz olan hacca bunlarla gidebileceği şeklinde görüşler vardır. Ayrıca günümüz şartları dikkate alındığında sefer mesafesi veya zamanının ne olması gerektiği, kadınların eş veya mahremi ile yolculuğuna dair hükmün şartlara bağlı olarak değişip değişmeyeceği de tartışılmaktadır. 2- Kadının İddet Bekleme Durumunda Olmaması: Boşanma veya eşinin ölümü ile evliliği sona eren kadının yeni bir evlilik yapmadan önce geçirmesi gereken süreye iddet denir. Bu süre ile ilgili diğer hükümlerden biri de kadına getirilen seyahat yasağıdır. Buna bağlı olarak bulundukları yerde hacı adayları yola çıkacakları sırada iddet bekleyen kadınların haccı bizzat edâ etmeleri farz olmaz.