Konu: Adam Öldürme Keffâreti

[Ders Hocası]

İslâm’ın en önemli değerlerinden birisi de insan hayatını korumaktır. Cana kasdetmek hem çok büyük bir günahtır (en-Nisâ 4/92) hem de dünyada ağır yaptırımı olan bir suçtur. Bilindiği üzere kasden ve tasarlayarak adam öldürmenin dünyadaki cezası Kur’ân’a göre kısastır. (el-Bakara 2/178-179). Aynı suçun hata veya kazâ ile işlenmesi durumunda hangi yaptırımların söz konusu olacağını şu ayet açıklamıştır: “Yanlışlıkla olması dışında bir müminin herhangi bir mümini öldürmesi asla mümkün değildir. O halde kim bir mümini yanlışlıkla öldürürse mümin bir köle azat etmesi ve ölenin ailesine teslim edilecek bir diyet vermesi gerekir. Ancak onlar bunu bağışlarlarsa o başka. Eğer öldürülen mümin size düşman olan bir topluluğa mensup ise sadece bir mümin köle azat etmesi gerekir. Eğer öldürülen mümin sizinle anlaşması olan bir topluluktan ise, öldürülenin ailesine teslim edilmek üzere bir diyet vermesi ve bir köle azat etmesi gerekir. Bunu (köle azadını) yapamayan ardı ardına iki ay oruç tutar. Bu, tevbesinin Allah tarafından kabulü içindir. Allah her şeyi bilendir, hikmet sahibidir.” (en-Nisâ 4/92) Buna göre hataen veya kazâen adam öldürmelerde öldürülenin ailesine verilecek diyet cezası yanında bir de keffâret vardır. Keffâret-i katl olarak isimlendirilen bu sorumluluk, önce bir Müslüman köleyi hürriyetine kavuşturmak; eğer bu yapılamıyorsa iki kamerî ay peşpeşe oruç tutmakla yerine getirilir. Ayette sadece yanlışlıkla/hataen adam öldürmeden bahsedildiği için Hanefîler kasden adam öldürme suçunda bu keffâretin söz konusu olmayacağını söylerken Şâfiîler kasden adam öldürme suçunda da aynı keffâreti gerekli görmüşlerdir.