1. Hz.Osman kaçıncı halifedir?
Cevap: Üçüncü
2. Hz.Osman nasıl halife seçilmiştir?
Cevap: Hz. Ömer’in vefatının ardından, onun görevlendirdiği şûra tarafından halife seçilmiştir.
3. Hz.Osman kaç yıl halifelik yapmıştır?
Cevap: On iki yıl
4. Hz.Osman’ın halifelik dönemi tarihçiler tarafından nasıl değerlendirilmiştir?
Cevap: Tarihçiler, onun halifelik dönemini, “birinci altı yıl” ve “ikinci altı yıl” olmak üzere, farklı iki döneme ayırmışlardır. Birinci altı yıl, ülkede huzur ve sükûnun hâkim olduğu, müslümanlar arasında birlik ve beraberliğin
devam ettiği Sükûnet Dönemi (24-30/644-650) olarak tanımlanır. Hz. Ömer döneminin devamı mâhiyetindedir.
Karışıklık Dönemi (30-35/650-656) denilen ikinci altı yıl ise, Hz. Osman’ın şehit edilmesiyle sonuçlanan ve olumsuz etkilerini daha sonra da devam ettiren iç karışıklıkların yaşandığı bir dönem olarak tarihe geçmiştir.
5. Hz.Osman’a karşı başlayan muhalefet hareketi hangi şehirlerde yoğunlaşmıştır?
Cevap: Kûfe, Basra, Fustat
6. Bu muhalefet hareketinin İslam tarihindeki önemi nedir?
Cevap: İslam tarihindeki ilk fitne hareketi olması.
7. Muhalefet / Fitne hareketinin sonuçları neler olmuştur?
Cevap: İslâm tarihinin ilk büyük fitnesi olarak görülen bu iç karışıklıklar ve Hz. Osman’ın haksız yere öldürülmesinin ardından Müslümanlar kendilerini iç
savaşların ortasında buldu. İslâm toplumu büyük bir çalkantı yaşadı.
8. Hz.Osman hangi tarihte doğdu?
Cevap: 576 tarihinde doğdu.
9. Hz.Osman hangi soya mensuptur?
Cevap: Benî Ümeyye soyuna mensuptur.
10. Hz.Osman’ın anne ve babası kimdir?
Cevap: Babası Affân b. Ebü’l-Âs Kureyş’in en zengin tüccarlarından biri idi ve Câhiliye döneminde öldü. Annesi Ervâ bint Küreyz, Hz. Peygamber’in halası Beyzâ’nın kızıdır.
11. Hz.Osman’a verilen’’zü’n-nûreyn’’lakabı ne anlama gelir?
Cevap: Hz. Osman, Hz. Peygamber’in iki kızıyla evlenmiş olduğu için, iki nur sahibi manasına gelen “zü’nnûreyn” lakabıyla meşhur olmuştur.
12. Hz.Osman’ın çocukluk ve gençlik yılları nasıl geçmiştir?
Cevap: Çocukluk ve gençlik yıllarını Mekke’de geçiren Hz. Osman, küçük yaşlarından itibaren, babasının yanında ticaretle uğraştı. Babasının Suriye’ye düzenlenen bir ticari yolculuk sırasında ölmesi üzerine, ailenin ticaret işlerini
kendisi yürütmeye başladı. Kumaş ve elbise satımıyla meşgul oldu. Güzel ahlâkı ve dürüstlüğü sayesinde ticari hayatta başarılı olmuş ve İslâm’ın doğuşundan önceki yıllarda Mekke’nin önemli tüccarları arasına girmişti.
13. Hz.Osman kimin aracılığıyla Müslüman olmuştur?
Cevap: Hz.Ebu Bekir
14. Hz.Osman’ın Müslüman olmasına ilk tepki kimden gelmiştir?
Cevap: Amcası Hakem b. Ebü’l-Âs’tan gelmiştir.
15. Hz.Osman’ın ilk hicreti nereye olmuştur?
Cevap: Habeşistan
16. Hz.Osman’a verilen Ebû Abdullah lakabı niçin verilmiştir?
Cevap: Hz. Osman’ın Hz. Rukıyye’den Abdullah adında bir oğlu dünyaya gelmişti. Abdullah, Medine’de hicrî dört yılında (miladi 625), altı yaşında bulunduğu sırada bir horozun gözünü gagalaması yüzünden hastalanıp öldü. Hz. Osman’a bu oğluna nisbetle Ebû Abdullah künyesi verilmiştir.
HZ. OSMAN ZAMANIND FETİHLER
17. Hz.Osman döneminde İran bölgesinde ele geçirilen yerler neresidir?
Cevap: Hz. Osman zamanında İslâm orduları İran içlerine doğru ilerlemeye devam etti. İsfahan, Hemedan ve Kirman alınarak İran fethi büyük ölçüde tamamlandı.
İran’a yapılan seferler Bahreyn üzerinden deniz yoluyla da sürdürüldü. İstahr ve bölgedeki diğer şehirler fethedildi ve Belûcistan’ın sahil bölgesine kadar ulaşıldı. Merv’e çekilmek zorunda kalan Sâsânîler’in son hükümdarı III. Yezdecird 31 (651) yılında kendi adamları tarafından öldürüldü. Bu sırada İran’ın tamamı İslâm hâkimiyetine girmiş bulunuyordu. Horasan’a etkili ve sürekli akınlar Hz. Osman zamanında başladı. 31 (651) yılının ikinci
yarısında Ahnef b. Kays, Kirman üzerinden Horasan’a girdi ve Tohâristan’a kadar uzanan toprakları fethetti. Bölgedeki fetihleri organize eden Basra valisi Abdullah b. Âmir de Nîşâbûr’u ele geçirdi ve bu şehirde Horasan'ın ilk
mescidini yaptırdı. Abdullah b. Âmir ve Ahnef b. Kays'in
hoşgörülü tutumları, Sâsânî valilerinin ve mahallî hükümdarların İslâm hâkimiyetini kabul etmelerine zemin hazırladı. Abdullah ve Ahnef, bundan sonra bugünkü Afganistan sınırları içinde kalan Belh, Herat, Bûşenc ve
Tûs gibi önemli şehirleri de ele geçirdiler. Makdîsî, bölge halkı arasında İslâm’ın hızlı birşekilde yayıldığını söylemektedir (Ahsenü’t-tekâsîm, s. 293).
Diğer tarafta Ermenistan, Gürcistan, Dağıstan, Azerbaycan, Arrân bölgesi ve Tiflis fethedildi. Hz. Osman Erdebil merkez olmak üzere Azerbaycan’ın çeşitli şehirlerine birlikler yerleştirdi ve İslâmiyet'in yayılması için yoğun bir gayret
gösterdi.
18. Hz.Osman’ın Kuzey Afrika fetihleri sırasında hangi bölgelerde hakimiyet sağlanmıştır?
Cevap: İskenderiye, Tunus, Trablusgarp, Sudan
19. ‘’Gazvetü’l-Abâdile savaşı olarak anılan savaş hangisidir?
Cevap: Adı Abdullah olan yedi sahâbînin katılması sebebiyle "Gazvetü'l-Abâdile / Abdullahlar Savaşı" olarak anılan savaştır.
20. İslam ordularının Akdeniz hakimiyeti açısından en önemli faaliyet bu dönemde ne olmuştur?
Cevap: Kıbrıs
21. Zatü’s- savari savaşı nedir?
Cevap: (650) yılında Suriye sahillerine yakın Arvad (Cyzikus) adası alındı. 31 (652) senesinde Sicilya ve Rodos üzerine seferler düzenlendi. Aynı yıl içinde
İskenderiye’ye çıkartma yapmak isteyen Bizans donanması geri püskürtüldü. Yine bu yıllarda 200 gemilik İslâm donanması, İskenderiye (bazı rivayetlere göre Finike) açıklarında, II. Konstans kumandasındaki 500 parçalık Bizans donanmasına karşı büyük bir zafer kazandı. Yelken direklerinin çokluğu sebebiyle “Zâtü’ssavârî” adı verilen bu zaferle Bizans’ın Doğu Akdeniz’deki hâkimiyeti sona erdirildi.
22. Dört halife devrinin en büyük deniz savaşı hangisidir?
Cevap: Zatü’s-savari savaşı
KUR’AN-I KERİM’İN İSTİNSAHI
23. Kur’an-ı Kerim’in çoğaltılmasının sebepleri nelerdir?
Cevap: Hz. Ömer ve Hz. Osman devrinde artan fetihlerle İslâm coğrafyası genişledi. Araplar'ın dışındaki müslümanların sayısı giderek arttı. Fethedilen
bölgelerdeki müslümanlar, Kur'an'ı kendi bölgelerinde meşhur olan sahâbînin mushaf ve kırâatiyle öğrenip okuyorlardı. Bilhassa çeşitli vilayetlerden olan askerlerin bir araya geldiği cephelerde, askerler arasında kırâat farklılıkları sebebiyle ciddi tartışmalar başladı.
Azerbaycan ve Ermenistan fethine katılan ordunun kumandanı Huzeyfe b. Yemân, Suriyeli ve Iraklı askerler arasındaki kıraat ihtilâfını ve karşılıklı ağır ithamların oluşması.
24. Kur’an-ı Kerim’in çoğaltılması görevini hangi heyet yürütmüştür?
Cevap: Zeyd b. Sâbit başkanlığında, Abdullah b. Zübeyr, Saîd b. Âs ve Abdurrahman b. Haris b. Hişâm'dan oluşan bir heyeti görevlendirdi.
25. Çoğaltılan Kur’an-ı Kerim nüshaları hangi bölgelere gönderilmiştir?
Cevap: Kur'an nüshasından biri Medine'de bırakıldı.
Diğer nüshalar, aynı zamanda bu nüshaları okutmakla görevlendirilen birer kâri ile birlikte Mekke, Kûfe, Basra, Şam, Yemen ve Bahreyn'e gönderildi.
İÇ KARIŞIKLIKLAR VE İSYAN
26. Hz.Osman dönemi iç karışıklıklarının nedenleri neler olmuştur?
Cevap: Hz. Osman ve bilhassa valilerinin bir takım icraatları şikâyet konusu yapıldı ve eleştirildi. Yönetimden şikâyetler giderek arttı ve sonunda İslâm âlimlerinin müslümanların içine düştüğü ilk büyük fitne olarak kabul ettiği, etkilerini günümüze kadar sürdüren kanlı fitne hareketi yaşandı. Müslümanların gruplara bölünmesinin de temelini teşkil eden bu isyan hareketi, İslâm tarihinin en ihtilaflı meselesi olma özelliğini devam ettirmektedir.
Çünkü Hz. Osman’ı hedef alan ve iç savaşlar dönemini başlatan bu karışıklıklar, İslam tarihi kaynaklarında çok teferruatlı ve bir o kadar da çelişkili bir şekilde anlatılmaktadır.
27. Hz.Osman döneminde yaşanan karışıklıklar ile ilgili rivayetlere hangi kaynaklardan ulaşmaktayız?
Cevap: Ebu Mihnef, Vâkidi, Seyf b.Ömer
28. Hz.Osman’ın karışıklıklara sebep olduğu düşünülen uygulamaları hangileridir?
Cevap: Hz. Osman’ın valiliklere ve diğer önemli devlet görevlerine sadece akrabalarını tayin etmesi; onlara veya diğer akrabalarına devlet hazinesinden büyük miktarlarda bağışlarda bulunması; buna karşılık kendisini eleştiren Ebû Zer el-Gifârî, Abdullah b. Mes‘ûd ve Ammâr b. Yâsir
gibi ileri gelen sahâbîleri çeşitli şekillerde cezalandırması; bazı sahâbilerin maaşlarını kesmesi veya azaltması; muhacirlerden Kureyş ileri gelenlerinin Medine’den ayrılıp fethedilen bölgelerdeki şehirlere yerleşmelerine ve geride bıraktıkları arazîlerin göç ettikleri yerlerdeki arazilerle değiştirilmesine izin vermesi, oralarda çok miktarda mal mülk edinmelerine göz yumması; bazı
sahâbilere fethedilen şehirlerde ikta araziler vermesi; Hz. Peygamber tarafından Tâif’e sürgüne göderilen amcası Hakem b. Ebü’l-Âs’ın Medine’ye dönmesine izin verip onun oğlu Mervan’ı devlet kâtibi olarak görevlendirmesi; Kureyş adına kabilecilik yapan bazı valilere ses çıkarmaması; valilerin yanlış icraatlarına göz yumması ve onlara gereken cezayı vermekten kaçınması; Medine civarındaki bazı arazileri beytülmâl develeri için koruluk haline getirmesi; Hz. Peygamber, Hz. Ebû Bekir ve Hz.
Ömer hac esnasında namazları seferi olarak kıldırdıkları halde, halifeliğinin altıncı yılından itibaren Mekke’de namazları mukim olarak kıldırması gibi bazı fıkhî uygulamaları; Hz. Ebû Bekir zamanında Mushaf haline getirilen Kur’an-ı Kerîm nüshasını istinsah ettirdikten sonra, önceki nüsha ve bazı sahâbilerin ellerinde bulunan şahsî nüshaların tamamını imha ettirmesi; Mescid-i Nebevî’yi genişletirken önceden kullanılmayan bazı yapı malzemeleri kullandırması; Hz. Peygamber’den intikal eden hilâfet mührünü Erîs Kuyusu’na düşürmesi.
29. Hz.Osman’ın hangi halifelere karşı tutumu eleştirilmiştir?
Cevap:
a. Ebû Zer el Gifâri, Abdullah
b. Mes‘ûd ve Ammâr
c. Yâsir
30. Hz.Osman döneminde yaptığı eleştirilerden dolayı Medine’den ayrılmak zorunda kalan sahabe kimdir?
Cevap: Ebû Zer el-Gifârî
31. Ammâr b.Yasir’in Hz.Osman’a karşı eleştirileri ne olmuştur?
Cevap: Hz. Osman'ın Ümeyye oğullarını iş başına getirmesi ve Ebû Zer el-Gıfârî’ye yaptığı muamele etkili olmuştur.
32. Hz.Osman’ın sürgünde olan hangi amcasının Medine’ye dönmesine izin vermiş ve bu davranışa tepki nasıl olmuştur?
Cevap: Hakem b. Ebü’l-Âs, bazı uygunsuz davranışları sebebiyle Hz. Peygamber tarafından Tâif’e sürgüne gönderilmişti. Halife Hz. Ebû Bekir'e gelen Hz. Osman, Hz. Peygamber hayatta iken amcasının geri getirilmesi
hususunda ondan izin aldığını söyledi ve amcasının Medine’ye dönmesine izin vermesini istedi. Ancak Hz. Ebû Bekir, onun doğru söylediğine inanmakla birlikte, Resûlullah'ın sürgüne gönderdiği bir kimseyi geri getiremeyeceğini söyledi. Daha sonra Hz. Ömer de onun teklifini aynı gerekçeyle kabul etmedi. Fakat Hz. Osman halife olunca amcasını Tâif’ten Medine'ye çağırdı ve kendisine 100.000 dirhem verdi. Oğlu Mervân'ı da kâtip olarak görevlendirdi. Ancak bu davranışı, ashap arasında iyi karşılanmadı; bu sebeple pek çok kişi onu eleştirdi. Mervân'ın sahabeden bazılarıyla tartışmalara girmesi ve halife adına kararlar verip birtakım yanlış uygulamalar yapması, bu memnuniyetsizliği daha da arttırdı. Bu
sebeble, Hz. Osman'ın amcası ve oğullarına karşı gösterdiği bu davranışın, kendisine karşı gerçekleştirilen ayaklanmanın önemli sebeplerinden birini teşkil ettiği belirtilmektedir.
33. Hz.Osman’a yapılan en önemli eleştiri ne olmuştur?
Cevap: Hz.Osman’ın akrabalarına ve soyuna olan bağlılığı ve onları himaye etmesi.
34. Hz.Osman ve valilerine karşı ilk muhalefet nerede ortaya çıkmıştır?
Cevap: Kabilecilik temelinde olmak üzere Kûfe’de ortaya çıktı.
35. Hz.Osman’a karşı Mısır’da ortaya çıkan muhalefetin nedeni nedir?
Cevap: Hz. Osman ve valilerinin dinin kurallarını çiğneyip zulme başvurdukları iddiası.
36. Hz.Osman’ın kendisine karşı vilayetlerde başlayan muhalif hareketleri değerlendirmek için hangi toplantıyı yapmıştır?
Cevap: Hz. Osman 34 yılı (655) hac mevsiminde valileriyle Medine’de bir toplantı yaptı. Toplantıya Suriye valisi Muâviye b. Ebû Süfyân, Kûfe valisi Saîd b. Âs, Basra valisi Abdullah b. Âmir ve Mısır valisi Abdullah b. Sa‘d b. Ebû Serh katıldı. Toplantıda muhaliflerin nasıl itaat altına alınabileceği tartışıldı. Valiler, yayılan haberlerin bir tertip olduğunu dolayısıyla endişe edilecek bir durum bulunmadığını söylediler. Bu hareketin içinde olanların savaşa gönderilmesi, elebaşılarının idam edilmesi, işin valilere bırakılması, mal ile gözlerinin doyurulması gibi çözüm teklifleri getirdiler. Valilerini
dinleyen Hz. Osman, fitne elebaşılarının askere alınmasını, Kûfe’deki bazı şahısların maaşlarının kesilmesini emretti. Olaylara Allah’ın emirleri
çerçevesinde çözüm arayacağını belirtip valilerine de, insanları fitneden uzak tutmaya çalışmalarını, onlara haklarını eksiksiz vermelerini ve halka karşı itidalli davranmalarını tavsiye etti.
37. Hz.Osman’a karşı isyancıların ilk ciddi eylemi nasıl gerçekleştirmiştir?
Cevap: İsyancılar ilk ciddî eylemlerini, Hz. Osman’la yaptıkları toplantıdan sonra valilerin vilayetlerine dönüşleri esnasında Kûfe’de gerçekleştirdiler. Kûfe’deki muhalefetin liderlerinden Eşter en-Nehaî ve arkadaşları, silahlanıp Kûfe’ye dönmekte olan vali Said b. Âs’ın yolunu kestiler. Onun Kûfe’ye girmesini engellediler ve Hz. Osman’dan Kûfe valiliğine Ebû Musâ elEş’arî’yi
tayin etmesini istediler.
38. Hz.Osman’ın ortadan kaldırılması nasıl olmuştur?
Cevap: Hac mevsiminin sona ermesi dolayısıyla çok sayıda hacının Medine’ye gelecek olması, asileri endişelendiriyordu. Diğer taraftan halifenin talimatı
üzerine eyaletlerden gönderilen askeri birliklerin yaklaştığını da duymuşlardı. Bu yüzden işi bir an önce bitirmek istediler. Kuşatmanın son gününde, evin
kapısında genç sahâbilerle isyancılar arasında çatışmalar yaşandı ve yaralananlar oldu. İsyancılar ayrıca evin kapısını da yaktılar. Akşam saatlerinde bundan istifadeyle birkaç Mısırlı bitişikteki evden Hz. Osman’ın evine girdi ve Kur’an okumakta olan Hz. Osman’ı öldürdü (18 Zilhicce 35/17 Haziran 656).
Ona kalkan olmak isteyen hanımı Nâile’nin parmakları da kesilmişti. Bunun
ardından evi ve beytülmâli yağmalayan asiler, Hz. Osman’ın defnedilmesini de engellediler. Bu yüzden onun cenazesi, hanımı Nâile’nin gayretleriyle ancak akşam ile yatsı arasında çok az kişi tarafından gizlice kaldırılabildi.
Hatta cenazenin üç gün sonra kaldırılabildiği de söylenmektedir. Korku sebebiyle defin işlemine Hz.Osman’ın iki hanımının yanında 3-17 arasında erkek katılabildi. Öldürüldüğünde 82 yaşında olan Hz. Osman, Cennetü’l-Baki‘ mezarlığı bitişiğindeki Haşşü Kevkeb denilen yere defnedilmişti.
HZ. OSMAN’IN ŞAHSİYETİ
39. Hz.Osman’ın fiziksel görüntüsü kaynaklarda nasıl tasvir edilmiştir?
Cevap: Hz. Osman, kaynaklarda orta boylu, güzel yüzlü, gür saçlı, uzun ve beyaz sakallı, esmer tenli olarak tasvir edilir.
40. Hz.Osman’ın kişilik özellikleri nelerdir?
Cevap: Halim-selim, nazik ve mahçup bir tabiata sahipti.
Çok merhametli ve son derece cömert bir şahsiyetti. Onun en meşhur vasfı ise, engin bir hayâ duygusuna sahip olmasıydı. Hz. Peygamber’in, Hz. Osman’a üstün hayâ duygusu dolayısıyla özel bir değer verdiği bilinmektedir.
Nitekim kendisini ziyarete gelen en yakın iki arkadaşı Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer’i rahat bir vaziyette karşıladığı halde, Hz. Osman yanına geldiğinde hemen derlenip toparlanır ve kendisine çeki düzen verirdi.
41. Hz.Osman’ın dini hayatını nasıl yaşamıştır?
Cevap: Hz. Osman takvâ sahibi bir insandı, gecelerini ibadetle, gündüzlerini oruçlu olarak geçirirdi. Kur’an okumaktan usanmazdı, hac zamanında Hacerülesved’in yanında bir rek’atta Kur’an’ı hatmettiği rivayet edilmiştir.
Ashâbın zenginlerinden olan Hz. Osman, son derece cömertti, malını müslümanlar için cömertçe harcamayı ve yardım yapmayı çok severdi.
|
0 Yanıt
1318 Gösterim