Ülkemizde kimya endüstrisi ile uğraşan firmaların büyük çoğunluğu İstanbul,
İzmir, Kocaeli, Sakarya, Adana, Gaziantep ve Ankara’da faaliyet
göstermektedir. Yoğun ürün yelpazesine sahip olan kimya endüstrisi ithalata
bağımlı bir sektördür. Kullanılan ham maddenin %70’i ithal edilmekte,
%30’u ise yerli üretimle karşılanmaktadır.
Türkiye’nin petrokimyasal ürünler ithalatı da hızla artmaktadır. Petkim,
2011 yılında yurt içi petrokimyasallar talebinin ancak %25’ini karşılayabilmiştir.
İthalat en çok Avrupa Birliği ülkelerinden yapılmaktadır. Dağılımına bakıldığında
en çok ham madde ithalatının yapıldığı görülmektedir.
Kimyevi ürünlerin %83’ü KOBİ’ler (küçük ve orta büyüklükteki işletmeler),
%27’si ise büyük ölçekli firmalar tarafından üretilmektedir.
Plastik üretiminin ana maddesi %90 oranında petrokimya sektöründen sağlanmaktadır. Petrokimya sektörü
ise büyük ölçekli, sermaye ve teknoloji yoğun bir sektördür. Plastik ve kauçuk sektörü %90’ın üzerinde
ithalata bağımlı bir sektördür.
Kimya endüstrisi, lojistik önemi açısından çoğunlukla ülkenin kıyı bölgelerinde bulunmaktadır. Petrol ve
petrol ürünleri, deterjan, sabun, ilaç kimyasalları, boya gibi ürünleri üreten kimya firmalarının çoğu Marmara
bölgesinin üç büyük endüstri ili olan İstanbul, Kocaeli ve Sakarya ile Ege bölgesinde İzmir’de yerleşim gösterirken
gübre ve petrol ürünleri firmalarının çoğu Akdeniz bölgesinde toplanmıştır.
Ayrıca Akdeniz bölgesinde ana ham maddelerden olan soda, bikromat gibi önemli üretim maddelerin merkezleri de bulunmaktadır.
Türkiye’deki en büyük petrokimya şirketi eskiden bir kamu kuruluşu olan ve 2007 yılında özelleştirilen
PETKİM’dir. PETKİM’in İzmir’deki Aliağa Petrokimya Tesislerinde yıllık 3,2 milyon ton ham madde işlenmektedir.
PETKİM’in ürün yelpazesi içindeki ürünler inşaat, elektrik, elektronik, ambalaj, tekstil, tıp, boya,
deterjan ve kozmetik sektörleri açısından önem taşımaktadır.
PETKİM, birçok sektöre ham madde olarak ürettiği
söz konusu ürünleri için kullandığı ham maddeyi, gerek
yurt içindeki tek üretici olan TÜPRAŞ’tan gerekse ithalat
yoluyla yurt dışından temin etmektedir. Aynen PETKİM
gibi eskiden bir kamu kuruluşu olan ve 2005 yılında
özelleştirilen TÜPRAŞ, ülkemizde ham petrol işleyen tek
kuruluş olup faaliyetlerini İzmit, İzmir, Kırıkkale ve Batman’daki
petrol rafinerilerinde sürdürmektedir. Şirketin
üretimini yaptığı ürünler; LPG, benzin, hafif ve ağır nafta,
kerosen, hafif ve ağır dizel (motorin) ve fuel oil yakıtıdır.
Kimya sektörü ihracatımız 2009 yılında bir önceki
yıla göre %30 oranında değer kaybederken 2010 yılında
%22 oranına düşmüş, 2011 yılında ise olumlu bir performansla
%29 düzeyinde artış göstermiş ve 2011 yılını otomotiv sektörünün ardından 2. büyük ihracatçı
sektör olarak kapatmıştır.
Benzer şekilde, kimya ihracatımız da 2012 yılında %12 oranında artış göstererek
%19,3 olarak gerçekleşmiş ve sektörün toplam ihracatımız içindeki payı %12,6 olarak kaydedilmiştir. 2013
yılında ise kimya sektörü ihracatı 17,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiş, toplam ihracatımız içerisindeki payı
%12,8 olmuştur.
Alt sektörler itibariyle 2013 yılı kimya ihracatımıza bakıldığında ilk sırada yer alan ürünlerin mineral
yakıtlar ve yağlar, plastik ve plastikten mamul eşyalar, kauçuk ve kauçuktan eşyalar, inorganik kimyasallar
ve sabunlar olduğu görülmektedir.
Ülkemizde temizlik ürünleri pazarının %88’ini deterjan, %12’sini
ise sabun oluşturmaktadır. Temizlik ürünleri endüstrisi talebin çok
üzerinde bir üretim kapasitesine sahiptir.
Sabun, deterjan ve diğer temizlik ürünlerinin 2012 yılı ocak–
aralık dönemindeki ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre
%13,51 artış göstermiştir.
Sektör, ham madde ve ara mamul ağırlıklıdır. Türkiye, Ortadoğu’daki
en büyük soda fabrikasına sahiptir ve ülkemizdeki tek
soda külü üreticisi olan Soda Sanayi AŞ, 750 000 ton/yıl kapasitesi
ile dünya soda külü kapasitesinin %1,67’sine sahiptir. Bu fabrikada
sodanın yanı sıra sodyum bikarbonat ve sodyum silikat da
üretilmektedir. Ayrıca Ankara’nın Beypazarı ilçesinde, dünyanın ABD’den sonra en büyük soda külü (trona)
yatakları bulunmaktadır. Türkiye’deki trona rezervi 200 milyon tondur.
Boya sektöründe 20’ye yakın büyük ölçekli ve gelişmiş teknolojili
üretim yapısına sahip işletme yanında 600’e yakın küçük ve orta
ölçekli işletme faaliyet göstermektedir. Toplam boya üretim kapasitesi
800 000 ton/yıl dolayındadır. Üretim kapasitesinin %59’unu
dekoratif boyalar oluşturmaktadır. Son yıllarda otomobil boyalarının
ve toz boyaların üretiminde önemli ölçüde artış olmuştur.
Türkiye, bugün sektörel yapısı ve gücü itibarı ile Avrupa’nın
6. büyük boya üreticisi konumundadır. Türk boya endüstrisinin
dünya pazarlarından aldığı pay ise %2 dolaylarındadır. Türkiye’de
boya tüketiminin, kullanım alanlarına göre dağılımı şu şekilde gerçekleşmektedir:
inşaat boya ve vernikleri %55, ahşap mobilya boyaları %15, deniz boyaları %3, otomotiv
boyaları %9, metal boya ve vernikler %9, toz boya %7 ve diğer boyalar yaklaşık %2.
Dünya krom cevheri ihracatının ilk sıralarında yer alan Türkiye,
krom kimyasalları üretiminde de oldukça iyi bir yere sahiptir. Soda
Sanayi AŞ’nin Mersin’de bulunan Kromsan Tesislerinde sodyum bikromat,
bazik krom sülfat, sodyum sülfür, kromik asit ve sodyum sülfat
gibi kimyasallar üretilmekte ve ihraç edilmektedir.
Dünyadaki en büyük bor rezervine sahip ülke Türkiye’dir. Ülkemizde
bor madenlerinin çıkarılması ve işlenmesi Eti Maden İşletmeleri
tarafından gerçekleştirilmektedir. Eti Maden İşletmelerinin
hem ham ürün olarak pazarlayabildiği hem de rafine ürün üretiminde
kullandığı iki çeşit konsantre bor cevheri vardır. Elde edilen
başlıca rafine ürünler ise boraks pentahidrat, boraks dekahidrat,
susuz boraks, borik asit ve sodyum perborattır. Sektörde 2012 yılı
ihracatımız 3,53 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.
İlaç endüstrisi, en yüksek katma değer sağlayan sektörlerin ön sıralarında yer almaktadır. Ülkemizde,
sahip olduğu potansiyele rağmen bu sektör dünya pazarlarında istenen rekabet gücüne henüz ulaşamamıştır.
Sektörün dünya pazarı içindeki payı %0,2 dolayındadır. Türkiye’de, ilaç sektöründe yaklaşık 300
firma faaliyet göstermektedir. Bunlardan 53’ünün üretim tesisi mevcuttur. Eczacılık ürünleri endüstrisinin
2012 yılı ihracatı 22 070 tona ulaşmıştır.
Organik kimyasallar ürün grubunda, 2012 yılı ocak–aralık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine
göre miktarda %23,59 artışla 401 060 bin ton ihracat gerçekleştirilmiştir. Olumlu ihracat rakamlarına rağmen
sektör, ithalata bağımlı bir sektördür.
Kozmetik sektörü 1990 yılından itibaren ülkemizde hızlı bir
gelişme göstermiş, üretici firma sayısı artmaya başlamıştır.
Kozmetik sektöründe toplam 1372 firma faaliyet göstermektedir.
Sektörde 14 bin kişi istihdam edilmektedir. Sektörde saç
bakım ürünleri üretimi en büyük payı oluşturmaktadır. Saç
bakım ürünleri içinde şampuanların payı %59’dur. Erkek traş
bakım ürünleri, banyo ve duş bakım ürünleri, kolonya ve deodorantlar,
tüy dökücü maddeler, manikür ve pedikür bakım
ürünleri ve renkli kozmetikler üretilen diğer başlıca kozmetik
ve kişisel bakım ürünleridir.
Türkiye kozmetik ve kişisel bakım ürünleri pazarı her yıl ortalama %10 artmaktadır. Türkiye’de pazarlanan
ürünlerin sadece %10’u Türkiye’de üretilmektedir. Geri kalanı ise ithal edilmektedir.
Ülkemizde son yıllarda doğal sabunlar, şampuanlar, diğer
saç bakım ürünleri, saç boyaları, cilt bakım ürünleri, vücut bakım
ürünleri ve diğer doğal kozmetikler üretilmeye başlanmıştır.
Özellikle doğal sabun ve şampuan üretimi ülke çapında
birçok küçük ölçekli firma tarafından gerçekleştirilmektedir.
Dünyaca ünlü defne ve zeytinyağı sabunları Türkiye’de büyük
miktarlarda üretilmektedir. Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri
kategorisinde 2500 civarında ürünün iç pazarda dağıtımı
yapılmaktadır. Piyasadaki doğal kozmetik ürünleri diğer kozmetik
ürünlerine göre %30 daha yüksek fiyat ile satılmaktadır.
Doğal kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinin %50’si aktarlarda,
%40’ı parfümeri ve kozmetik mağazalarında ve %10’u ise
eczanelerde satılmaktadır.
Kozmetik sektörü 2012 yılında 179 056 ton ihracat gerçekleştirmiştir.
Ülkemizdeki kimya endüstrisi son 20 yılda büyük bir gelişme göstermiştir. Bu gelişmede teknolojinin büyük
önemi olmuştur. Özel sektör yatırımları artarak devam etmiş, devlet kuruluşları özelleştirilmiştir. Özellikle
ilaç, temizlik, sabun ve kozmetik, boya, gübre, tarım ilaçları, petrokimya endüstrisindeki yerli ve yabancı
yatırımcıların devlet tarafından teşvik edilmesiyle ülkemizde yaptıkları yatırımlar artmıştır. Bu yatırımlar büyük
fabrikalarda üretim amaçlı yapılmaktadır. Bunun yanında küçük ve orta ölçekli yerli yatırımcılar da teşvik
edilerek kimya endüstrisinin gelişmesine olanak sağlanmaktadır.
|
0 Yanıt
5488 Gösterim