Konu: Gama, Vasco da - Ansiklopedik Bilgi

[kardelen]

Portekizli denizci ve kâşif. Hindistan’a deniz yolu ile giden ilk Avrupalı. Avrupa'nın en başarılı kaşiflerinden olan, Avrupa'dan çıkıp doğrudan Hindistan'a giden ilk kişi olarak bilinen, Portekizli denizcidir. Portekiz kralı I. Manuel'e bağlı olarak, Doğu'nun hazinelerine ve hristiyanlar için kutsal olduğuna inandıkları Hindistan topraklarına ulaşmakla görevlendirilmiştir. 1497'de, kendisinden önce Bartelemeu Dias'ın keşfettiği ve Afrika'yı dolanan Ümit Burnu'nu kadar uzanan deniz yolunu geliştirerek, Denizci Henri'nin başlattığı Portekiz deniz keşiflerine bir yenisini eklemiştir. Avrupalıların Hindistan'a deniz yoluyla ulaşabilmeleri, Osmanlı Devleti'nin ve İran'ın ticari alandaki üstünlüklerine son vermiş, deniz ticaretinde Avrupalıların üstünlüğü ele geçirmesini sağlamıştır. Gittiği yerlerde Müslüman gemilerine karşı, özellikle hacdan gelen zengin gemilere karsı korsanlık yapmış, Calicut, Mombasa, ve Malindi gibi liman şehirlerinde, yerel halkla savaşıp, bu şehirleri topa tutmuştur. Gama 1450’te, Portekiz’in küçük bir kasabası olan Sines’te doğdu. Köklü bir âilenin çocuğuydu. Daha küçük yaştayken denizciliğe merak sarmış ve kendisini ona göre yetiştirmiştir. 1487 senesinde Portekiz Kralı Manuel tarafından Hindistan’a deniz yoluyla ulaşmakla görevlendirildi. Gama ancak 1497 yılında Lizbon şehrinden 4 gemi ve 160 denizci ile Hindistan’a doğru yola çıkabildi. Daha önceki denizciler gibi kıyıdan gitmek yerine okyanusa açılarak güneye ilerledi ve daha sonra 22 Kasım 1497’de Ümit Burnundan geçti. Seyâhati esnâsında Müslüman klavuzlar yol gösteriyordu. Meşhur Müslüman coğrafyacı İbn-i Mâcid baş klavuz idi. Ümit Burnunda fırtına yüzünden gemiler beklerken denizciler isyân ettiler ise de Gama, bu isyânı kolayca bastırdı ve yoluna devâm etti. 20 Mayıs 1498’de Batı Hindistan’da Malabar sâhilindeki Colicut şehrine ulaştı. Gama’nın Hindistan’a deniz yoluyla ulaşması Hindli tüccarlar tarafından hiç hoş karşılanmadı. Çünkü onların kendilerine rakib olarak ilerde ortaya çıkacaklarını biliyorlardı. Bu bakımdan tüccarların tehdidiyle karşılaştı. Gama, Ağustos 1498’de baharat yüküyle geldiği yoldan geri döndü ve Eylül 1499’da Lizbon’a ulaştı. Yolculuk ve diğer sebeplerden dolayı hırpalanmış ve bitkin bir hâldeydi. Portekizliler Gama’yı büyük bir törenle karşıladılar ve kral ona asâlet ünvânı verdi. 1502 senesinde ikinci defâ Hindistan’a gitmek için 15 gemi ile yola çıkan Gama, bu seferinde amiral rütbesindeydi. Uzun bir yolculuktan sonra Hindistan’ın Kalküta limanına vardı. Kalküta şehir halkının direnmesi üzerine şehri vahşi bir şekilde bombaladı. Daha sonra Kochin ve Kannanore şehirlerinde ticâret karargâhları kurdu ve 1503 senesinde Lizbon’a zengin bir yükle döndü. İlk seferinde olduğu gibi gene törenle karşılandı. Kendisine yeni ünvânlar verildi. Gama, 1524 senesinde üçüncü seyâhati için yola çıktı fakat geri dönmeye fırsat bulamadan Hindistan’ın Koçhin şehrinde öldü.